Po drugie: Autostrada wodna na Wiśle. Ujście Wisły zabezpieczone

Konferencję zorganizował RZGW w Gdańsku, będący jednym z beneficjentów Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, w ramach którego wykonywane są inwestycje na Żuławach. Uczestniczyli w niej Maciej Grabowski, minister środowiska, Witold Sumisławski, prezes Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej w Warszawie, przedstawiciele Urzędu Morskiego w Gdyni, władz województw pomorskiego i kujawsko-pomorskiego, instytucji oraz organizacji zajmujących się ochroną środowiska. Jak zaznaczyła dyrektor Czarnecka, przebudowa ujścia Wisły stanowiła pierwszą inwestycję wodną przeprowadzoną pod nadzorem środowiskowym. Stanowiła ona jedno z 60 zadań Projektu Żuławskiego. Obok wiodącego inwestora, jakim jest RZGW w Gdańsku, beneficjentami 6 komplementarnych projektów, objętych PO IiŚ, były Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych Województwa Pomorskiego w Gdańsku, Żuławski Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Elblągu, powiat gdański oraz miasta Gdańsk i Elbląg. Łączna wartość inwestycji ujętych w Projekcie Żuławskim wyniosła po przetargach 522 mln zł, z czego 85 proc. stanowi dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej. Choć początkowo zakładano, że będzie to ponad 700 mln zł.

Żuławy są obszarem specyficznym. Mapy zagrożenia i ryzyka powodziowego dla całego kraju wskazują zasięg oddziaływania wód śródlądowych i morskich na ten obszar.

Najbardziej niekorzystne scenariusze, które trzeba było uwzględnić, wykazują, że teren Żuław jest najbardziej zagrożony powodzią w kraju. Szczególnie niebezpieczne byłoby przerwanie wałów przeciwpowodziowych i jednoczesne wystąpienie cofki, czyli napływu wód morskich, wtłaczanych do pomorskich rzek przez sztormowe wiatry wiejące z kierunku północnego. Dlatego też, realizując inwestycje wodne na Żuławach, brano pod uwagę te zagrożenia.

Dyrektor Czarnecka omówiła efekty zadań inwestycyjnych, zawartych w I etapie Projektu Żuławskiego, wykonanych w latach 2007-2015. Są to: przebudowa 53,7 km koryt rzek i kanałów oraz przebudowa i odbudowa, z zastosowaniem nowych technologii, 75,5 km nadwiślańskich wałów przeciwpowodziowych i 35 przepompowni; odbudowa 11 ostróg na Wiśle oraz remont i zbudowanie obiektów zabezpieczających ujście Przekopu Wisły. Gdy chodzi o ujście Wisły, to roboty hydrotechniczne objęły remont 600-metrowego odcinka i zbudowanie 200-metrowego odcinka z głowicą kierownicy wschodniej oraz remont 550-metrowego odcinka i zbudowanie głowicy kierownicy zachodniej.

Udało się również zainstalować kamery systemu monitoringu na wiślanych przeprawach mostowych, od Włocławka do Kiezmarka. Pozwolą one na obserwowanie zimą pochodu lodów, nie tylko przez służby zarządu regionalnego, ale i urzędy miast oraz gmin żuławskich.

Infrastruktura przeciwpowodziowa dolnej Wisły nie ogranicza się do kierownic na jej ujściu, zlokalizowanych za Świbnem. Są to także śluzy i wrota przeciwpowodziowe w Przegalinie oraz Gdańskiej Głowie, wały przeciwpowodziowe, ponad 3 tys. ostróg regulacyjnych, z których 70 proc. nadaje się do odbudowy, i stopień wodny we Włocławku. Te budowle i urządzenia hydrotechniczne wymagają stałych nadzorów, przeglądów oraz remontów. Zapora we Włocławku znacząco oddziaływuje na sytuację hydrologiczną na dolnych odcinkach Wisły, w tym na ujściowym - Przekopie Wisły.

Dyrektor Czarnecka wskazała na główne funkcje Wisły w Regionie Wodnym Dolnej Wisły. Należą do nich ochrona przeciwpowodziowa w korycie wielkiej wody i przeciwdziałanie zatorom poprzez skuteczne lodołamanie, co wymaga utrzymania żeglowności rzeki na dystansie Włocławek - ujście. Dzisiaj tylko od ujścia do Tczewa, na długości ponad 30 km, droga wodna ma III klasę żeglowności, a więc średnią głębokość 1,8 m. Natomiast na pozostałym odcinku do Włocławka, o długości 220 km, głębokości rzeki spadają nawet od poniżej 1 m, co zimą nie pozwala na operowanie lodołamaczom. Stąd gdański RZGW opracował „Koncepcję ochrony przed wodami powodziowymi Wisły, od Włocławka do jej ujścia do Zatoki Gdańskiej”, jako rekomendację do Planu Zarządzania Ryzykiem Powodziowym 2014-2015 przewiduje zabezpieczenie zapory we Włocławku. Analizowane są warianty lokalizacji takiego zabezpieczenia - progu lub stopnia wodnego, poniżej Włocławka w Nieszawie, Bobrownikach albo w Anwilu.