Wielkie otwarcie Żurawia. Symbol Gdańska wraca do publiczności po trzyletniej przerwie

Położony w samym sercu miasta Żuraw jest jednym z niekwestionowanych symboli Gdańska. To również największy i najstarszy obiekt tego rodzaju w Europie. Swoją oryginalną formę, pochodzącą jeszcze z połowy XV w., zawdzięcza podwójnej funkcji bramy miejskiej i dźwigu portowego. Czasy jego największej świetności przypadają na przełom XVI i XVII w. Wówczas to Gdańsk był jednym z ważniejszych portów Europy, a Żuraw – jego największy dźwig – codziennie przeładowywał tony towarów. Właśnie ów „złoty wiek” gdańskiego portu stanowi kanwę nowej wystawy stałej, którą w basztach budynku będzie można zobaczyć już od 30 kwietnia. Ekspozycja została zaprojektowana w taki sposób, by zwiedzający poczuli się jak w oryginalnych XVII-wiecznych wnętrzach. W sześciu salach na trzech piętrach Żurawia goście poznają m. in. tajniki nawigacji przy wpływaniu statkiem do portu, rodzaje przywożonych do Gdańska towarów, procedury transakcyjne w komorze palowej, dawne techniki budowy statków oraz rozrywki portowego miasta w historycznej tawernie. Długo wyczekiwanemu otwarciu Żurawia będzie towarzyszyć festyn, który przeniesie zwiedzających w żywą atmosferę XVII-wiecznego portowego miasta, z pokazami rzemiosł, muzyką z epoki i towarzystwem dawnych gdańszczan.

Jakie atrakcje czekają na gości, którzy 30 kwietnia przyjdą pod gdański Żuraw? W programie festynu pt. „Historia kołem się toczy” znajdzie się m.in: gabinet portowego cyrulika – tu sprawdzimy jakie przypadłości trapiły niegdyś marynarzy, flisaków i mieszkańców miasta; zobaczymy XVII-wieczne narzędzia chirurgiczne, a nawet … na ochotnika poddamy się zabiegowi w wykonaniu portowego cyrulika! Przy kramie kupców i marynarzy gdańskich dowiemy się jakie towary sprowadzano do Gdańska pod pokładami żaglowców, potargujemy się z kupcem, a także posłuchamy opowieści o życiu i przygodach ludzi morza. W gdańskiej kuchni przekonamy się jakie smaki ceniono w XVII-wiecznym mieście oraz co jadano od święta, a co na co dzień; sprawdzimy czy dawni gdańszczanie znali cytrusy oraz jakich utensyliów ówcześni kucharze używali do przyrządzania potraw. W warsztacie mincerza wraz z rzemieślnikiem wybijemy dla siebie pamiątkową monetę z wizerunkiem Żurawia. Czekając na wejście do zabytkowego dźwigu możemy mimo woli ściągnąć na siebie uwagę patrolu portowego - żołnierze uzbrojeni w muszkiety i piki poddadzą gości wyrywkowej inspekcji. Poznamy przy tej okazji „od podszewki” umundurowanie oraz uzbrojenie XVII-wiecznego gdańskiego muszkietera, a co godzinę czeka nas salwa z broni czarnoprochowej! Najmłodszych zapraszamy na gry i zabawy z epoki – wspólnie sprawdzimy czym bawili się niegdyś mali gdańszczanie i w co najchętniej w czasie wolnym grywali dawni marynarze. Wszystkiemu będzie towarzyszyć muzyka dawna na żywo w wykonaniu dwojga muzykantów; grając na instrumentach z epoki, przeniosą zgromadzonych do świata niegdysiejszych melodii i dźwięków.

Odrestaurowane wnętrza Żurawia, których otwarcie będziemy świętować 30 kwietnia, są jednym z kluczowych efektów kończącego się właśnie projektu renowacji zabytku. To jednak ie jedyna metamorfoza, której poddano obiekt. Już od kilku miesięcy mieszkańcy centrum miasta i spacerowicze nad Motławą mogą podziwiać odnowione i oczyszczone ceglane elewacje budynku oraz dach pokryty w całości nową, ceramiczną dachówką sprowadzoną z Włoch. Największą zmianą i niemałym zaskoczeniem dla oglądających jest jednak przede wszystkim drewniana część Żurawia, czyli wyciąg dawnego dźwigu. Po zakończeniu prac konserwatorskich i renowacji konstrukcja ma jaśniejszy, brązowy kolor, wyraźnie kontrastujący z niemal czarną barwą sprzed remontu. To właśnie nowe malowanie najbardziej odpowiada wizerunkowi Żurawia sprzed wieków. Dobrane zostało również w taki sposób, by w ciągu kolejnych lat działanie warunków atmosferycznych zmieniło jego odcień w sposób najbardziej pożądany z punktu widzenia historycznej dokładności. A skoro mowa o wiernym odwzorowaniu historycznych szczegółów, podczas renowacji południowej baszty Żurawia dokładnie odrestaurowano XVII-wieczny zegar słoneczny, którego jasną tarczę na tle ceglanej ściany można dostrzec na najwyższej części elewacji. W źródłach historycznych trudno znaleźć szersze informacje na temat powstania zegara, niemniej gdańscy przewodnicy, opowiadając turystom o tej części Żurawia, chętnie sięgają po jedną z gdańskich legend Jerzego Sampa, zgodnie z którą pochodzenie czasomierza ma związek z pewnym leniwym murarzem, pączkami i… diabłem.

Zewnętrznej renowacji Żurawia towarzyszył kompleksowy remont i modernizacja wnętrza. W budynku wyburzono wszystkie żelbetowe stropy i schody, pochodzące jeszcze z lat 60. XX w., a w ich miejscu położono nowe konstrukcje spełniające współczesne warunki techniczne. Całkowicie wymieniono również instalację elektryczną, wodnokanalizacyjną, centralnego ogrzewania wraz z węzłem cieplnym, a także teletechniczną, obejmującą m. in. systemy przeciwpożarowe, alarmowe, monitorujące i wentylację mechaniczną. Dzięki tej modernizacji Żuraw jest  przystosowany do wymagań technicznych nowej wystawy stałej, o wiele bardziej innowacyjnej niż wcześniejsza ekspozycja. Goście odwiedzający zabytek będą mogli zobaczyć w części odnowionych wnętrz fragmenty oryginalnych XV-wiecznych murów, które w trakcie prac oczyszczono ze starej warstwy tynku. Jednocześnie odrestaurowano i zabezpieczono drewnianą konstrukcję wyciągu oraz cały potężny mechanizm dźwigowy, zbudowany z czterech kół deptakowych o średnicach 6 i 6,5 m. Newralgiczny zakres prac wiązał się z fundamentami zabytku, położonymi poniżej poziomu Motławy. Przesiąkanie wód gruntowych i ich degradujący wpływ na mury został już na samym początku inwestycji zniwelowany dzięki zastosowaniu hydroizolacji podziemnej części budynku. Podczas tych prac dokonano odkrycia blisko setki obiektów archeologicznych, datowanych od czasów średniowiecza. Stanowią one niezwykle cenne świadectwa kilkuset lat historii Gdańska, niektóre z nich są unikatami na skalę nie tylko lokalną, ale i europejską. Zwiedzający będą mogli zobaczyć je z bliska i poznać ich historię, odwiedzając nową wystawę w Żurawiu.

Kończący się właśnie kompleksowy remont Żurawia jest największą renowacją tej gdańskiej perły dziedzictwa od czasu jej odbudowy po zniszczeniu dokonanym podczas II wojny światowej. Warta ok. 18 mln zł inwestycja została zrealizowana dzięki wsparciu ze strony Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG oraz dzięki środkom finansowym Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Projekt „Konserwacja, remont i modernizacja Żurawia Gdańskiego – oddziału Narodowego Muzeum Morskiego w Gdańsku wraz z utworzeniem nowej wystawy stałej” jest finansowany przez Islandię, Liechtenstein i Norwegię w ramach funduszy EOG oraz ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wspólnie działamy na rzecz Europy zielonej, konkurencyjnej i sprzyjającej integracji społecznej.