Odporność psychiczna w trudnych czasach

Podczas odbywającej się 24 listopada w sopockim Centrum Dydaktyczno-Konferencyjnym Uniwersytetu Gdańskiego konferencji „Współczesne uwarunkowania bezpiecznej pracy” dr Agata Borowska-Pietrzak z Katedry Organizacji i Zarządzania na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego mówiła o budowaniu odporności psychicznej jako narzędziu tworzenia bezpieczeństwa społecznego.

– Zapewnienie dobrostanu, zadowolenia w środowisku pracy, poczucia bezpieczeństwa, nie ograniczającego się tylko do aspektu fizycznego, czy prawnego, ale również bezpieczeństwa mentalnego, jest niezwykle ważne – zaznaczyła na wstępie dr Agata Borowska-Pietrzak. Jak zauważyła, najbardziej narażonym na stres jest pokolenie Z, grupa wkraczająca obecnie na rynek pracy. Specyficzne z kolei są obecne czasy, będące powodem niepewności mogącej rodzić stres:

– Covid, czas pocovidowy, wojny, które toczą się na świecie w Ukrainie i Izraelu, czy nawet sytuacja ekonomiczna, dotycząca naszego życia prywatnego, ale i zawodowego – wyliczała prelegentka, która zebrała materiał od kilku tys. osób w ramach badań nad satysfakcją zawodową Polaków. Coraz nowsze dane pokazują wzrost niepokojących zjawisk.

– Spośród wszystkich już nie 7 procent a 10 to udział zwolnień lekarskich w wyniku depresji, czy stresu – mówiła dr Borowska-Pietrzak – To koszt 1,3 mld zł. To już nie tylko problem pracownika ale i pracodawcy – zaznaczyła, dodając, że wiele osób np. z powodu wstydu, nie korzysta ze wsparcia profesjonalistów, co wpływa z kolei na jakość i wydajność ich pracy.

– Prawie jedna trzecia pracowników odczuwa sporadyczny stres w pracy, prawie połowa odczuwa go często. 14 proc. niemal nieustannie czuje się w pracy zestresowana – przytaczała dane z jednego z badań prelegentka.

Jaka jest według niej recepta na obniżenie stresu?

– Trzeba starać się stworzyć nową przyjazną kulturę bezpieczeństwa pracy. W jaki sposób? Poprzez profilaktykę budowania odporności mentalnej. Trzeba budować tę mentalność zanim stres „dopadnie” pracownika – zaznaczyła mówiła dr Borowska-Pietrzak.

Problem jest poważny, ponieważ brak jego rozwiązania prowadzi do rozwinięcia się bardzo groźnych następstw.

– Starajmy się zredukować stres w środowisku pracy zanim rozwinie się PTSD, posttraumatic stress disorder, czyli syndrom stresu pourazowego. Wtedy możemy dopiero mówić o dobrostanie, satysfakcji, o zadowoleniu. To przełoży się na efektywność pracy – zaznaczyła badaczka.

PTSD jest zaburzeniem psychicznym, które jest formą reakcji na każde niezwykle stresujące wydarzenie, przekraczające zdolność danej osoby do radzenia sobie i przystosowania się. Poza przyczynami osobistymi PTSD są, te które mogą wystąpić w miejscu pracy: przemoc psychiczna i fizyczna, utrata pracy lub wypadek w miejscu pracy, czy trwały, uporczywy mobbing.

– 8 proc. mężczyzn cierpi na PTSD i aż 20 proc. kobiet. U trzydziestu proc. z doświadczających syndromu rozwija się jego chroniczna postać, utrzymująca się całe życie. PTSD jest powodem częstych hospitalizacji, a nawet prób samobójczych – mówiła dr Borowska-Pietrzak.

Metodą poradzenia sobie z tym negatywnym zjawiskiem jest budowanie odporności, czyli zdolności człowieka do powrotu do zdrowia pomimo okresowych niepowodzeń.

– Co możemy zrobić w naszym środowisku pracy? Zastanówmy się co tę odporność buduje. To na początku dzieciństwo i nasi rodzice. Osoby, które miały „mniej udane” dzieciństwo są mniej odporne. Kolejny punkt: doświadczenie życiowe. Podczas życia napotykamy na wiele niepowodzeń. Im ich więcej, tym bardziej stajemy się odporni. Otoczenie, środowisko, państwo to też czynniki budujące odporność. W końcu – pracodawca, dział zasobów ludzkich, dział BHP – zauważyła dr Borowska-Pietrzak.
Badaczka akcentuje dużą rolę szkoleń, warsztatów, zapewnienia aktywności pozazawodowej, działań integracyjnych organizowanych przez pracodawców w obniżeniu stresu.

Celem konferencji „Współczesne uwarunkowania bezpiecznej pracy” było promowanie kultury bezpieczeństwa pracy w dynamicznie zmieniającym się otoczeniu prawnym, ekonomicznym i społecznym. Poruszone zostały zagadnienia BHP w świetle nowych form pracy np. pracy zdalnej, uberyzacji, nowa rola przedstawicieli pracowników, wyzwania stojące przed pracodawcami związane z wypaleniem zawodowym pracowników. Konferencja zorganizowana została przez Region Gdański NSZZ Solidarność dla inspektorów pracy, przedstawicieli pracowników – związków zawodowych, pracodawców, społecznej inspekcji pracy, osób zajmujących się obszarem BHP i HR.

Prelegentami byli naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego, praktycy, przedstawiciele NSZZ Solidarność oraz Okręgowego Inspektoratu Pracy.

Dr Agata Borowska-Pietrzak jest adiunktem w zakładzie zarządzania zasobami ludzkimi katedry OiZ na Wydziale Zarządzania UG. Zakres jej zainteresowań naukowych i badawczych dotyczy satysfakcji pracowniczej, systemów motywowania pozamaterialnego, zmian pokoleniowych w organizacji, czy zachowań organizacyjnych. Jest autorką monografii „Satysfakcja zawodowa pracowników. Konsekwencje dla zarządzania kapitałem ludzkim”. Wykłada za granicą, m. in. na chorwackim uniwersytecie w Splicie, Chorwacja, hiszpańskim – w Kadyksie, Uniwersytecie Bretanii we francuskim Quimper , czy węgierskiej Budapest Business School. Od 2023 r. jest certyfikowanym przez the Community Stress Prevention Center z Izraela instruktorem-edukatorem w zakresie wsparcia odporności mentalnej w sytuacji stresu pourazowego.

Konferencja została zorganizowana w ramach projektu realizowanego przez Region Gdański NSZZ "Solidarność" pt. "Godna praca to bezpieczna praca - II edycja" dofinansowanego z Norwegii poprzez Fundusze Norweskie 2014-2021, w ramach programu "Dialog społeczny - godna praca".