„Proszę Państwa! 4. czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm”. Na Placu Solidarności uczczono 35. rocznicę wyborów kontraktowych

W południe na Placu Solidarności w sąsiedztwie Pomnika Poległych Stoczniowców pojawił się były prezydent Lech Wałęsa, w towarzystwie marszałka Sejmu Szymona Hołowni, prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz oraz m. in. marszałka województwa pomorskiego Mieczysława Struka, wojewody pomorskiej Beaty Rutkiewicz, dyrektora ECS Basila Kerskiego i Agnieszki Owczarczak, przewodniczącej gdańskiej rady miejskiej.

Prowadzący uroczystość rozpoczęli upamiętnienie rocznicy przypomnieniem pamiętnych słów Joanny Szczepkowskiej w jeszcze wtedy reżimowej telewizji:

„Proszę Państwa! 4. czerwca 1989 roku skończył się w Polsce komunizm”

Lech Wałęsa, ówcześnie przewodniczący „Solidarności”, niedługo wybrany Prezydentem RP po raz pierwszy w powszechnych wyborach, tak w swoim stylu wspominał czas tych pierwszych – do parlamentu, wynegocjowanych przy Okrągłym Stole, jeszcze tylko częściowo wolnych:

- Nie będzie wam się to podobać, bo znów będzie: ja, ja i ja. Nie mogę do dziś wszystkiego powiedzieć o tamtych czasach. Nie mogłem wtedy więcej, bo było zbyt niebezpiecznie. Wtedy musiałem udawać, że mi zależy na karierze, że chcę być prezydentem. Ale jednocześnie powiedziałem, że nie chcę, ale muszę. No bo wyobraźcie sobie, że gdybym nie zmienił generała Jaruzelskiego, czy on by nas wprowadził do NATO, czy on by nas wyprowadził z Układu Warszawskiego? No nie żartujcie!

Po Wałęsie głos zabrał marszałek Sejmu Szymon Hołownia, który w 1989 r. był 13-letnim uczniem białostockiego liceum. On także zaczął od anegdoty.

- Wróciłem ze szkoły, z lekcji nauki o społeczeństwie, i pochwaliłem się mamie, że zostałem na tej lekcji przedstawicielem OPZZ [reżimowa centrala związków zawodowych mająca monopol po delegalizacji „Solidarności” w stanie wojennym – red.]. Inni byli w Solidarności, a ja w OPZZ. Wróciłem do domu i pochwaliłem się mamie ładnym proporczykiem. Wylądowałem na chwilę poza domem – wspominał Szymon Hołownia.

Przemówieniom przysłuchiwali się m. in. Piotr Adamowicz, Magdalena Adamowicz, Henryka Krzywonos, Bogdan Lis oraz dziesiątki zebranych. Basil Kerski, dyrektor Europejskiego Centrum Solidarności, przypomniał międzynarodowy kontekst, w którym spełniało się polskie dochodzenie do wolności.

- Polacy przygotowywali się do wyborów, ale 4 czerwca świat oglądał, jak wojska partii komunistycznej Chin wjechały do centrum Pekin. Zaczęły likwidować nie tylko miasteczko studenckie, ale także struktury wolnych związków zawodowych Pekinu. Tego dnia doszło do słynnej rzezi. Zamordowano 2600 osób, zatrzymano pokojową rewolucję. W efekcie mamy autorytarne mocarstwo, które wspiera wojnę Putina i działania Iranu. A pamiętacie, kto był pułkownikiem KGB w Dreźnie w 1989 roku? Władimir Putin. Jego zadaniem było zatrzymanie tej pokojowej rewolucji. Jego obecna wojna jest atakiem na ten ład, który powstał wtedy – ostrzegał Basil Kerski.

Na koniec głos zabrała gospodyni uroczystości Aleksandra Dukiewicz, która w 1989 roku miała 10 lat. Rodzice przyszłej prezydent Gdańska należeli do Ruchu Młodej Polski.

- Zadajmy sobie pytanie, ile jeszcze wyzwań przed nami. Czy wiedzą państwo, że na całym świecie każdego dnia niemal 200 milionów dzieci wykonuje niewolniczą pracę? Czy wiedzą państwo, że w odległej Australii, w ubiegłym roku Australijczycy odmówili Aborygenom prawa do współdecydowania o ich wspólnym kraju? Prawa kobiet są łamane nie tylko w Iranie. Znamy te obrazki z całego świata.

Prezydent Gdańska przypomniała, że demokracja i wolność nie są dane raz na zawsze.

- Są z nami przedstawiciele narodu ukraińskiego, który stawia dzielnie czoła rosyjskiej agresji, są przedstawiciele Białorusi. Ale pamiętajmy także o opozycji rosyjskiej, która siedzi w aresztach, kiedy ośmiela się mówić o prawach człowieka. Stają mi przed oczyma także obrazki z Korei Północnej. Dlatego bądźmy dumni z tego, co osiągnęliśmy wspólnie 35 lat temu, ale pamiętajmy, że nie możemy sobie tego dać odebrać.

W przemówieniach przewijały się nawiązania do nadchodzących wyborów europarlamentarnych. Padały profrekwencyjne zachęty ale również krytyka przeciwników politycznych mówców.

4. czerwca 1989 roku, w wyniku kompromisu zawartego podczas nieoficjalnych rozmów w podwarszawskiej Magdalence i tych oficjalnych przy Okrągłym Stole, odbyły się w Polsce pierwsze częściowo wolne wybory do Sejmu oraz całkowicie wolne – do reaktywowanego Senatu.

Kompromis zawarty przez stronę solidarnościową z reżimem komunistycznym przewidywał wolne wybory jedynie 35 proc. składu Sejmu, pozostałą część miejsc pozostawiając Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i jej przybudówkom: Zjednoczonemu Stronnictwu Ludowemu i Stronnictwu Demokratycznemu. Pierwszym prezydentem PRL (w międzyczasie powracającej do przedwojennej nazwy Rzeczpospolita Polska) został, wybierany wtedy przez Sejm, gen. Wojciech Jaruzelski, przywódca komunistycznego reżimu. Dynamika przemian spowodowana entuzjazmem społecznym po całkowicie wygranych, w ramach kompromisowej kwoty wyborach do Sejmu, i Senatu przez stronę solidarnościową, była już jednak nie do zatrzymania.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź "Dziennik Bałtycki" codziennie. Obserwuj dziennikbaltycki.pl!