Perfuzja płuca. Pierwszy taki zabieg w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym

Cały proces odbywa się ex vivo, czyli poza organizmem dawcy. Metoda nazywana w skrócie EVLP (ang. ex vivo lung perfusion) jest uznaną na całym świecie metodą, dającą szansę na wykorzystanie do transplantacji płuc, które pierwotnie zostały sklasyfikowane jako nienadające się do przeszczepienia. Polega ona na tym, że narząd jest przez kilka godzin regenerowany poza ciałem dawcy w urządzeniu zwanym platformą perfuzyjną.

- Polega on na tym, że pobiera się marginalne płuca (pierwotnie nienadające się do przeszczepienia) od dawcy i podłącza się je do specjalnej aparatury – tłumaczy dr n med. Wojciech Karolak z Kliniki Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej Uniwersyteckiego Centrum Klinicznego, członek zespołu przeszczepiającego płuca, który posiada doświadczenie w przeprowadzaniu perfuzji ex vivo.

Doktor Ka-rolak wykonywał EVLP w trakcie pracy w Toronto General Hospital, gdzie wiedzę zdobywał m.in. w ramach Toronto Lung Transplant Program.

- Następnie się je wentyluje, wykonuje perfuzję, a tym samym poddaje procesowi regeneracji. To się dzieje w takim idealnym „środowisku” dla płuc. Po 4 lub 6 godzinach ocenia się ich parametry i na podstawie tych wyników oraz oceny klinicznej decyduje się o przeprowadzeniu przeszczepienia płuc – tłumaczy doktor Wojciech Karolak.

Płuca, które zostały poddane perfuzji w UCK, zostały doprowadzone do optymalnego stanu, jeżeli chodzi o utlenowanie, natomiast – niestety – zmiany miąższu w narządzie okazały się być nieodwracalne. – Tym samym nie nadawały się do przeszczepienia. Należy jednak podkreślić, że obecnie około 10–15 procent płuc nadaje się do przeszczepiania przy pobraniu wielonarządowym, a zapotrzebowanie jest dużo większe. Ta technika mogłaby sprawić, że liczbę transplantacji płuc można by zwiększyć o 20 lub 25 procent – zaznacza doktor Karolak.

W perfuzji ex vivo wykonanej w szpitalu klinicznym Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego udział wzięli m.in. Marx Runge oraz Ernst Buiter z firmy XVIVO, dr Alexis Salma z Kliniki Chirurgii Klatki Piersiowej szpitala uniwersyteckiego w Essen w Niemczech. Zespół przeprowadzający EVLP składa się także z pielęgniarek instrumentariuszek oraz pielęgniarek anestezjologicznych. Bardzo ważną rolę w procedurze odgrywa perfuzjonista. W procedurze przeprowadzonej w UCK udział brały Danuta Formella i Beata Śledzianowska oraz lekarz Nikodem Ulatowski z Kliniki Kardiochirurgii i Chirurgii Naczyniowej UCK.

Szef programu przeszczepiania płuc w UCK, kardiochirurg dr hab. n. med. Jacek Wojarski oraz prof. dr hab. n. med. Sławomir Żegleń z Kliniki Alergologii i Pneumonologii, który również jest członkiem zespołu przeszczepiającego narząd, uważają, że szpital jest gotowy do przeprowadzania takich perfuzji, zarówno pod względem posiadanego sprzętu, jak i personelu.

W dalszej perspektywie w Uniwersyteckim Centrum Klinicznym, które jest wysoko specjalistycznym, multidyscyplinarnym ośrodkiem transplantacyjnym, mogłoby powstać centrum zajmujące się regeneracją narządów przeznaczonych do przeszczepień (ang. Organ Repair Center), co w znaczący sposób zmniejszy problem z dawcami, nie tylko w regionie, ale także w kraju.

- Ta wizja musi się ziścić. W Polsce mamy bardzo duży problem z dawcami. Jeżeli nie zaczniemy sięgać po wszystkie, możliwe rozwiązania, to będziemy zawsze gdzieś na końcu, jeżeli chodzi o liczbę przeszczepionych narządów. Oprócz wszystkich, rozwijających się programów transplantacyjnych, musimy zadbać o pewne zabezpieczenie. Regeneracja narządów poprzez perfuzję ex vivo jest właśnie takim zabezpieczeniem – mówi Jakub Kraszewski, dyrektor naczelny UCK.

Równolegle w gdańskim szpitalu odbyło się szkolenie z perfuzji wątroby ex vivo. Przeprowadził je dr hab. n. med. Piotr Domagała z Katedry i Kliniki Chirurgii Ogólnej i Transplantacyjnej Szpitala Klinicznej Dzieciątka Jezus Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Perfuzję ex vivo można przeprowadzać również na nerkach czy sercu.