To koniec tegorocznego święta kina patriotycznego. Festiwal Filmowy Niepokorni Niezłomni Wyklęci za nami! | WIDEO

W sobotę, 30 września w Gdyni zakończył się XV. Międzynarodowy Festiwal Niepokorni Niezłomni Wyklęci. Arkadiusz Gołębiewski i Michał Guć, wiceprezydent Gdyni, wręczyli pierwszą nagrodę Festiwalu PLATYNOWY OPORNIK, który otrzymał Jerzy Kalina – polski scenograf i plastyk, twórca projektów pomników i witraży, a także filmów animowanych i dokumentalnych. To autor m.in. oprawy papieskich mszy podczas pielgrzymek Jana Pawła II do Polski. Tworzył też scenografie w warszawskich i krakowskich teatrach. Wykonał projekty m.in nagrobka ks. Jerzego Popiełuszki na warszawskim Żoliborzu, kaplic w Pałacu Prezydenckim i pałacu Belwederskim w Warszawie. Jest autorem Pomnika Ofiar Tragedii Smoleńskiej na Placu Piłsudskiego w Warszawie.

- To wielki honor gościć Państwa po raz kolejny i przede wszystkim świadków historii - zaznaczał Arkadiusz Gołębiewski, dyrektor Festiwalu NNW. - Tegoroczna piętnastka jest bardzo szczęśliwa. Pokazujemy drogę do wolności różnych krajów. Możemy się uczyć wspólnie od siebie. Zaprosiliśmy autorów i ich historie na tegoroczny festiwal, którego program zbudowaliśmy wokół manifestu Janusza Krupskiego „Wolna Polska w wolnym świecie”. Poszerzamy stale naszą ofertę, to nie tylko pięć konkursów, ale i Akademia Filmowa, Międzynarodowy Market Filmowy, spotkania ze Świadkami Historii i spotkania profesjonalistów. Dziękuję tym, co pomagają nam realizować to wspólne dzieło.

- Cieszę się, że widzimy się tu na jubileuszowej gali - mówił Michał Guć, wiceprezydent Gdyni. - Warto przypomnieć te pierwsze festiwale, które były rozkręcane przy ogromnej determinacji organizatorów. Miło patrzeć jak przez ten czas Festiwal się rozrósł, jako miasto czujemy wielką dumę. Mam nadzieję, że będziemy się widzieć przez kolejne długie lata.

Kolejna nagroda – ŹRÓDŁO – jest przyznawana podczas Festiwalu NNW osobom, które swoim życiem i działalnością inspirują twórców filmowych. Tę nagrodę wręczył Jarosław Sellin, wiceminister Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Laureatem jest Jerzy Majcherczyk – polski podróżnik, odkrywca, kajakarz i organizator wypraw w rejony Ameryki Łacińskiej. Był uczestnikiem zespołu, który odkrył kanion Colca w Peru, najgłębszy kanion na ziemi. Aktualnie mieszka w Stanach Zjednoczonych i gdzie tylko się da promuje Polską kulturę.

- Czuję się wspaniale na tym Festiwalu, tu jest dużo dobrej energii. Miałem dużo szczęścia w życiu, bo udaje mi się odkrywać dokonania Polaków i uwieczniać ich osiągnięcia. Ostatnio zrobiliśmy mural upamiętniający Ernesta Malinowskiego w Peru. Ta nagroda zobowiązuje mnie do dalszej pracy – mówił Jerzy Majcherczyk.

Prowadzący poprosili o odczytanie werdyktu i wręczenie nagrody przewodniczącego jury w międzynarodowym konkursie filmów fabularnych, reżysera amerykańskiego Johna Grootersa oraz Aleksandrę Więcek, kierownik działu upowszechniania kultury filmowej i promocji PISF.

- To wielki honor być tutaj z ludźmi, którzy kochają wolność i tradycję. W konkursie startowało 14 filmów i były to bardzo mocne filmy o wysokim poziomie artystycznym – mówił Grooters.

Nagrodę główną w tym konkursie zdobył film:

NAHSCHUSS/OSTATNIA EGZEKUCJA REŻ. FRANZISKA STÜNKEL (Niemcy)

Przyznano też wyróżnienia dla filmów:

• BLOKÁD REŻ. ÁDÁM TŐSÉR (Węgry)
• KLONDIKE REŻ. MARYNA ER GORBACH (Ukraina/Turcja)
• THE SILENT FOREST/MILCZĄCY LAS REŻ. SARALISA VOLM (Niemcy)

Piotr Witt, przewodniczący jury konkursu radiowego odczytał werdykt i wręczył wraz Krzysztofem Gottesmanem, dyrektorem Studia Reportażu i Dokumentu Polskiego Radia, nagrodę główną za reportaż:

• Za prawdę o Katyniu odebrano mu wszystko reż. Maciej Jastrzębski

WYRÓŻNIENIA

• Młynek Marysi reż. Magdalena Galas-Klusek (Polskie Radio Kielce)
• Szpotański i Spółka reż. Urszula Żółtowska-Tomaszewska (Polskie Radio S.A. Studio Reportażu i Dokumentu)
• Trzy dni Korfantego reż. Mariusz Malec (1 Program Polskiego Radia)

KONKURS WIDEOKLIPÓW

Nagrodę główną otrzymał obraz MIŁOŚĆ ISTNIEJE ZAWSZE Wojtka Sokoła. Nagrodę główną odebrał dr Paweł Ukielski, wicedyrektor Muzeum Powstania Warszawskiego, mówiąc:

- Miłość istnieje zawsze to było hasło całych obchodów rocznicowych. Chcieliśmy połączyć emocje tamtych ludzi, powstańców, z dzisiejszymi młodymi ludźmi. Punktem wyjścia było zdjęcie ze ślubu powstańczego, a puentą niech będzie to, że małżeństwo to przeżyło razem 75 lat.

WYRÓŻNIENIE

Всесвіт України/Wszechświat Ukrainy Alexander Sparinsky

NAGRODA EUROPEJSKIEJ PLATFORMY PAMIĘCI I SUMIENIA

Tradycją Festiwalu NNW jest także nagroda wręczana przez przedstawicieli Europejskiej Platformy Pamięci i Sumienia.

Dr Paweł Ukielski oraz dr Andrzeja Jerie, dyrektor Centrum Historii Zajezdnia, odczytali werdykt i wręczyli nagrodę główną, która otrzymał film:
Godspeed, los Polacos! reż. Adam Nawrot

- Ten film w brawurowy sposób połączył historię grupy młodych ludzi marzących o przygodzie i historię reżimu PRL – napisało jury w uzasadnieniu.

Nagroda im. Janusza Krupskiego

Fundatorem nagrody jest Fundacja Rodziny Witaszków

„Wolna Polska w wolnym świecie” – manifest Janusza Krupskiego, pierwszego patrona Festiwalu NNW w dzisiejszym czasie wydaje nam się bardzo aktualny. Bliskość wojny, odradzający się rosyjski imperializm, czyhające tuż za granicami zagrożenie sprawiają, że nagroda nabiera nowego wymiaru. Kapituła nagrody im. Janusza Krupskiego za odwagę i trud w podejmowaniu tematów i przypominaniu ludzi niepokornych, niezłomnych wyklętych na 15. Festiwalu NNW Gdynia 2023 zdecydowało przyznać nagrodę im. Janusza Krupskiego:

• Jackowi Papisowi za film Tadeusz Romer – misja niemożliwa

Nagrodę z rąk przewodniczącej kapituły, Joanny Krupskiej, odebrał Jan Żaryn, dyrektor IDMN, który powiedział, że jego Instytut ma to szczęście, iż może działać za sprawą funduszu patriotycznego, jednym z projektów dzięki temu zrealizowanych był film o Tadeuszu Romerze – piękna historia o polskich możliwościach.

Kapituła przyznała też dwa wyróżnienia:

dla Anity Gargas za film Zatarte ślady i Macieja Fijałkowskiego za film Matusia.

Międzynarodowy Konkurs Filmów Dokumentalnych

Anna Ferens, przewodnicząca jury odczytała werdykt mówiąc, że nagroda idzie ona do trzymającego w napięciu dramatu opowiadającego w wielowarstwowej narracji o moralnej erozji ludzi w pułapce totalitaryzmu. Zwyciężył film:

• MOTHERLAND/MATCZYZNA REŻ. ALEXANDER MIHALKOVICH (Szwecja/Ukraina/Norwegia)

- Dziękuję, że mogłem być na tej scenie wraz z bohaterami walk o niepodległość, dziękuję za pomoc Polakom, za wsparcie Białorusi od czasów powstania telewizji Biełsat. Chciałbym zadedykować tę nagrodę białoruskim więźniom politycznym i Ukraińcom na froncie – powiedział reżyser.

Jury zdecydowało o przyznaniu wyróżnień. Otrzymały je filmy:

• SIGNS OF WAR reż. JURI RECHINSKY (Austria/Ukraina)
• WAR AT HOME/WOJNA DOMOWA reż. ALEKSANDER ZALEWSKI (Polska)
• NOW IS THE PAST – MY FATHER, JAVA & THE PHANTOM FILMS/TERAZ JEST PRZESZŁOŚĆ – MÓJ OJCIEC, JAVA I UPIORNE FILMY reż. SHIN-ICHI ISE (Japonia)

KONKURS DOKUMENTÓW POLSKICH

Fundatorem nagrody jest Instytut Strat Wojennych im. Jana Karskiego

Główna nagroda Złoty Opornik

To najstarszy konkurs Festiwalu NNW. W tym roku jury pod przewodnictwem reżysera Pawła Woldana uhonorowało film:

• STANISŁAW HELSKI. DLATEGO reż. MICHAŁ TORZ

Wyróżnienia otrzymali:

• WIARA 44 reż. WIKTOR BOJANOWSKI
• NOTATKI GROZY reż. PAWEŁ PIOTROWSKI
• MATUSIA reż. MACIEJ FIJAŁKOWSKI
• GRABIEŻ reż. PIOTR MIELECH

Drzwi do Wolności otrzymali:

Stanisław Aseyev

Od 24 lutego 2022 roku, od momentu brutalnej rosyjskiej inwazji na Ukrainę zmieniła się otaczająca nas rzeczywistość. Inną wartość mają filmy, których autorzy zastanawiają się nad ceną wolności, inaczej postrzegamy filmowców, którzy mimo zagrożenia życia pracują na niebezpiecznym terenie.

Gala finałowa 15. Festiwalu NNW jest swego rodzaju manifestem, wyrazem naszej niezgody na naruszanie granic jakiegokolwiek kraju i sprzeciwem wobec ograniczaniu wolności ludzi. Stanisław Aseyev, ukraiński dziennikarz, otrzymał Drzwi do Wolności przed Festiwalem, gdyż dostał powołanie do wojska i pojechał na front, by bronić swojej ojczyzny.

Andrzej Poczobut

Rosyjski imperializm emanuje na kraje sąsiednie i powoduje, że nie można w nich czuć się wolnym. Specjalne Drzwi do Wolności wręczone zostały Andrzejowi Poczobutowi, więźniowi politycznemu reżimu Łukaszenki, polsko-białoruskiemu dziennikarzowi, działaczowi mniejszości polskiej na Białorusi i więźniowi politycznemu. Ekspertowi od spraw związanych z historią służb specjalnych ZSRR. Za rzekome znieważenie Aleksandra Łukaszenki w 2011 roku został skazany na 3 lata więzienia. Ponownie aresztowany w marcu 2021 roku. Sąd obwodowy w Grodnie skazał go na 8 lat więzienia o zaostrzonym rygorze. W sierpniu 2023 został ukarany półrocznym pobytem w karcerze.

Wyróżnienie odebrał Michał Dworczyk, minister w Kancelarii Premiera, który od lat wspiera naszych przyjaciół z Białorusi w walce o wolność.

- Wierzę, że moment Andrzej wyjdzie na wolność, i będzie się cieszył zasłużonym szacunkiem, a ci, którzy go uwięzili poniosą zasłużoną karę - mówił.

Jadwiga Morawiecka

Andrzej Kołodziej, legenda gdyńskiej Solidarności Walczącej, wręczył nagrodę Marcie Morawieckiej, która odebrała ją w imieniu Mamy.

- Mamusiu, byłaś i jesteś filarem naszej rodziny. Twoje marzenia się spełniły. Trwałaś przy mężu i nic bez ciebie by się nie wydarzyło. Na wieść o przyznaniu nagrody powiedziałaś: robiłam to co trzeba, nic więcej - mówiła Marta Morawiecka.

Mateusz Szpytma

Dr Marek Szymaniak, zastępca dyrektora Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, wręczył Drzwi do wolności dr. Mateuszowi Szpytmie, zastępcy prezesa Instytutu Pamięci Narodowej, w którym pracuje od 23 lat. Szczególne miejsce zarówno w jego badaniach, jak i w pracy popularyzatorskiej zajmuje historia rodziny Ulmów, zamordowanej przez Niemców 24 marca 1944 roku. Dr Mateusz Szpytma jest pomysłodawcą i twórcą Muzeum Polaków Ratujących Żydów podczas II Wojny Światowej im. Rodziny Ulmów w Markowej.

Danuta i Stanisław Ignaciukowie

Edward Janus, gość festiwalu, który wraz z córką przyleciał z USA, wręczył nagrodę Danucie i Stanisławowi Ignaciukom, małżeństwu, które kierowało Domem Dziecka na Demptowie. Ich wychowankiem był Janus.

- Najwięcej przyjemności zrobiło nam to, że dostaliśmy to wyróżnienie od Edwarda. Biorąc pod uwagę jego działalność patriotyczną nasz wkład był bardzo mały w tej jego pracy, myśmy tylko przechowali jego materiały. Nie czujemy się bohaterami – powiedzieli.

Adiya Ganbaatar

Drzwi do wolności przyjacielowi z Mongolii Adiya Ganbaatarowi, byłemu ambasadorowi nadzwyczajnemu i pełnomocnemu Mongolii w Polsce, wręczyła Lucyna Harc, zastępca Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych.

Na początku lat 90. Ganbaatar Adiya przyjechał do Polski wraz ze swoimi kolegami z opozycji, by szukać u działaczy Solidarności pomocy dla przemian demokratycznych w Mongolii. Nawiązali intensywną współpracę, która okazała się bardzo owocna dla obu stron.

- Boimy się przyszłości, bo graniczymy z Rosją i Chinami, dlatego szukamy rozwiązań - mówił Ganbaatar Adiya. - Ten festiwal dał mi dużo do myślenia, musimy zrobić coś takiego w Mongolii. Zapraszam wszystkich do odwiedzenia mojego kraju, jesteśmy otwarci na innych.

Adam Makowicz

Festiwal NNW to od kilku lat impreza międzynarodowa, dobrze widać to w uhonorowaniach. Marek Probosz, polski aktor, który od lat pracuje w Stanach Zjednoczonych, wręczył nagrodę Adamowi Makowiczowi, wybitnemu pianiście, mistrzowi improwizacji, legendzie jazzu. Wraz z trębaczem Tomaszem Stańko założył niegdyś grupę „Jazz Darings” uważaną za pierwsze europejskie combo freejazzowe. Po wprowadzeniu w Polsce w 1981 roku stanu wojennego wraz z innymi polskimi artystami mieszkającymi w Stanach Zjednoczonych Makowicz wziął udział w emitowanym na cały świat programie telewizyjnym zorganizowanym z inicjatywy prezydenta Ronalda Reagana „Żeby Polska była Polską”, co definitywnie zamknęło mu na długie lata możliwość przyjazdu do kraju.

Władysław Nehrebecki

Drzwi do wolności dla Nehrebeckiego wręczyła, na ręce córki Marzeny, Magdalena Piejko, zastępca dyrektora Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego. Władysław Nehrebecki to polski reżyser filmowy i teatralny, scenarzysta, autor komiksów, twórca filmów animowanych, filmowy ojciec postaci Bolka i Lolka. Jeden z pionierów polskiej animacji. Był pomysłodawcą i autorem wielu serii dla dzieci, takich jak „Przygody Błękitnego Rycerzyka” czy „Porwanie Baltazara Gąbki”.

- Żałuję, że nie ma ze mną taty, bo byłby dumny z tej nagrody. Był prawdziwym pionierem w swym zawodzie, założył kilka studiów filmowych, a „Wielką podróż Bolka i Lolka” obejrzało ponad 16 milionów ludzi – mówiła Marzena Nehrebecka.

Marcin Zarzecki

Festiwal NNW to coś więcej niż impreza filmowa, to instytucja, która dba o polską pamięć. Dlatego Drzwi do Wolności trafiły do rąk prezesa Polskiej Fundacji Narodowej, Marcina Zarzeckiego. Przekazali je dr Réka Földváryné Kiss, szefowa węgierskiego IPN i Petr Blažek, czeski historyk z Muzeum Pamięci XX wieku w Pradze.

- Z pasji Arkadiusza powstał ten Festiwal, i z takiej pasji powstało Muzeum Ofiar Komunizmu. To dzięki naszym przyjaciołom z Europy Środkowo-Wschodniej i ze Stanów można je było zbudować, dzięki temu możemy przybliżać historię naszego kraju i uczyć o martyrologii 100 milionów ofiar komunizmu na całym świecie – mówił dr Zarzecki.

Áron Márton

Drzwi do Wolności dla biskupa siedmiogrodzkiego wręczył prof. Jan Żaryn. Odebrał je dr Pál Attila Illés, konsul generalny Republiki Węgierskiej w Gdańsku. Áron Márton był węgierskim prałatem rzymskokatolickim, który służył jako biskup Alba Iulia w Rumunii. W maju 1944 roku wystąpił przeciwko deportacji węgierskich Żydów, a także w obronie praw mniejszości węgierskiej w Rumunii. W 1949 roku został aresztowany po zarzutem zdrady. Skazano go na karę dziesięciu lat ciężkiego więzienia i dożywotnich robót przymusowych.

Andrzej Marek Ostrowski

Rotmistrz był dla niego wyjątkową osobą – zastępował mu ojca, podczas gdy jego własny ojciec (porucznik kawalerii) do wyzwolenia przebywał w obozach jenieckich w Woldenbergu i Murnau. Ostrowski od wielu lat wypełnia testament swojej mamy, Eleonory, prezentując postać Pileckiego młodzieży i dając świadectwo kolejnym pokoleniom.

Prof. Stanisław Gebhard

Wojciech Kaczmarczyk, dyrektor Narodowego Instytutu Wolności, wręczył Drzwi do Wolności prof. Stanisławowi Gebhardowi, który w latach II wojny światowej był żołnierzem Szarych Szeregów i Armii Krajowej, po aresztowaniu więźniem obozów koncentracyjnych Gross Rosen i Mauthausen. Do roku 1990 pozostawał na emigracji. Angażował się w działalność wielu polskich organizacji społecznych i kulturalnych na wychodźstwie, m.in.: Związku Studentów Polskich, Związku Młodych Unii Federalnej Europy, Związku b. żołnierzy AK, Macierzy Szkolnej w Anglii, potem Grupy „Merkuriusza”, Rady Polaków we Włoszech i Klubu Polskiego w Rzymie. Profesor powiedział podczas Gali:

Bogusław Nizieński

Marek Franczak, syn Józefa Franczaka „Lalusia”, ostatniego Żołnierza Wyklętego i Jacek Pawłowicz wicedyrektor Muzeum Żołnierzy Wyklętych i Więźniów Politycznych PRL w Warszawie, wręczyli nagrodę dla sędziego Bogusława Nizieńskiego, prawnika, Kawaler Orderu Orła Białego. W czasie II wojny światowej jako 16-latek walczył w szeregach Armii Krajowej pod pseudonimem „Sokół”. Od lipca 1990 roku był sędzią Sądu Najwyższego, przeprowadzał rehabilitację niewinnie skazanych w okresie stalinizmu. Pełnił także funkcję Rzecznika Interesu Publicznego. Jego obowiązkiem było sprawdzanie oświadczeń polityków i urzędników na temat ich współpracy ze służbami PRL.

- To dla mnie wielki dzień, spotykamy się dziś my wygnańcy z Wilna, bo to nasze miasto, daj Boże, żeby los tego miasta był zbieżny z naszymi oczekiwaniami. Wołam do was: Niech żyje Polska! – krzyknął na koniec swego wystąpienia Nizieński.

Stan Borys

Wielokrotnie podczas tej edycji słyszeliśmy historię o tym, jak wielkim powiewem wolności było wykonanie przez Stana Borysa „Jaskółki zniewolonej” na deskach opolskiego amfiteatru. Trudno uwierzyć, że mija właśnie pół wieku od tego wydarzenia. Drzwi do wolności dla Stana Borysa wręczyli Norbert „Smoła” Smoliński i Arkadiusz Gołębiewski.

- Kiedy Jaskółka została uwolniona przez cenzurę na Mysiej, zrozumiałem, że stałem się niezłomnym i jednocześnie wyklętym. Nie zmieniliśmy tekstu mimo nacisków. Piosenka stała się swoistym hymnem pokolenia, bo ludzie czuli się wtedy podobnie uwięzieni – powiedział Stan Borys.

Jesteśmy na Google News. Dołącz do nas i śledź "Dziennik Bałtycki" codziennie. Obserwuj dziennikbaltycki.pl!