Prosty sposób na poprawienie standardu życia na emeryturze

Sytuacja seniorów nie napawa optymizmem

Jak niedawno poinformowała prezes ZUS prof. Gertruda Uścińska, przeciętna emerytura w marcu 2023 r. wyniosła 3482,63 zł brutto, czyli ok. 2910 zł na rękę. Jednocześnie największy odsetek emerytur stanowią jednak świadczenia w przedziale od 2200,01 do 2600 zł brutto – czyli znacznie poniżej średniej. Nie należy też zapominać o osobach, które otrzymują świadczenia w jeszcze niższej wysokości.

Sytuacja seniorów nie napawa zatem optymizmem – zwłaszcza że wzrasta też liczba osób starszych żyjących w relatywnym ubóstwie. Z raportu „Poverty Watch 2022. Monitoring ubóstwa i polityki społecznej przeciw ubóstwu w Polsce 2021-2022” wynika, że od 2019 r. liczba ta wzrosła z 1,2 do 1,3 mln osób.

Renta dożywotnia może pomóc w poprawie standardu życia

Nie wszyscy seniorzy są też w stanie dorobić do emerytury; część z nich jest zresztą na rencie. Mimo to jest inny sposób na poprawę standardu życia, zwłaszcza jeśli otrzymywane świadczenie nie jest zbyt wysokie. Jest nim wspomniana na wstępie renta dożywotnia.

Opinie na temat tego rozwiązania są wprawdzie podzielone (część osób uważa, że jest ono po prostu nieopłacalne, część wręcz przeciwnie – nie dostrzega jakichkolwiek wad), jednak faktem jest, że popularność renty dożywotniej rośnie. Z raportu „Rynek odwróconej hipoteki w modelu sprzedażowym. Lata 2010-2022” wynika, że na koniec 2022 r. fundusze hipoteczne były stroną 382 takich umów. W ujęciu rok do roku odnotowano zatem 3-procentowy wzrost.

Można się też spodziewać, że jest to trend stały i coraz więcej osób będzie decydować się na skorzystanie z opcji renty dożywotniej – emerytury i renty wprawdzie rosną, ale razem z nimi koszty utrzymania i ceny podstawowych produktów.

Co to jest renta dożywotnia i kto z niej może skorzystać?

Renta dożywotnia to rozwiązanie regulowane przepisami Kodeksu cywilnego, zakładające przeniesienie praw własności nieruchomości na podmiot (osobę lub instytucję), który w zamian za to będzie wypłacać osobie starszej comiesięczną rentę. Jednocześnie, co jest najistotniejsze, senior, mimo przeniesienia praw własności nieruchomości, nadal może w niej mieszkać – i to do końca życia. Osoba starsza zawiera oczywiście z danym podmiotem stosowną umowę.

Co do zasady renta dożywotnia jest rozwiązaniem kierowanym dla osób powyżej 65. roku życia, jednak mogą z niego skorzystać także osoby młodsze, np. w wieku 55 lat. Co istotne, senior musi posiadać odpowiedni tytuł do nieruchomości – czyli prawo własności, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu albo prawo do użytkowania wieczystego.

Renta dożywotnia jest przekazywana w równych, comiesięcznych ratach – do końca życia seniora. Warto jednak wiedzieć, że jeżeli osoba decydująca się na to rozwiązanie zmaga się chociażby z długami lub z innego powodu potrzebuje większej jednorazowej wypłaty (przykładowo na pokrycie kosztów leczenia), to również jest to możliwe.

Po otrzymaniu takiej wypłaty senior także otrzymuje co miesiąc środki, jednak w proporcjonalnie niższej wysokości. W zamian za wypłacaną kwotę własność nieruchomości jest jednak przenoszona na drugą stronę umowy, a w dziale III księgi wieczystej pojawia się odpowiedni wpis o służebności nieruchomości. Dzięki temu senior (będący w tym wypadku służebnikiem) ma pewność, że do końca swojego życia może bez przeszkód nadal korzystać ze swojego mieszkania lub domu. Co do zasady osoba starsza ma nawet prawo wynająć mieszkanie – choć wszystko zależy od konkretnych zapisów w umowie.

Ile wynosi renta dożywotnia?

Wysokość renty dożywotniej jest uzależniona od kilku czynników. Największy wpływ na wielkość świadczenia ma wartość nieruchomości (wyceny dokonuje wykwalifikowany rzeczoznawca) oraz wiek osoby chcącej skorzystać z tego rozwiązania. Pewien wpływ ma także płeć – ze względu na fakt, że kobiety żyją przeciętnie dłużej od mężczyzn. Senior zawsze jednak powinien, jeszcze przed podpisaniem umowy, otrzymać odpowiednią kalkulację renty.

Czy renta dożywotnia jest opłacalna?

Wiele osób może mieć wątpliwości co do opłacalności renty dożywotniej. Warto jednak wziąć pod uwagę fakt, że senior decydujący się na to rozwiązanie co miesiąc otrzymuje dodatkowe środki wyłącznie za sam fakt przeniesienia prawa własności na inny podmiot. Zawarcie umowy renty dożywotniej nic nie zmienia w sposobie korzystania seniora z nieruchomości; nadal może w niej mieszkać. To oznacza, że de facto niczego nie traci – a jego standard życia może ulec znaczącej poprawie. Jedyną wadą jest brak możliwości odziedziczenia takiej nieruchomości przez bliskich seniora.

Należy oczywiście mieć świadomość, że osoba starsza nie może uzyskać w postaci renty kwoty odpowiadającej 100 proc. wartości nieruchomości. Warto jednak pamiętać, że przez kolejnych kilkanaście lub kilkadziesiąt lat to właśnie senior będzie z niej korzystać, a dodatkowo będzie pobierać comiesięczne świadczenie, które może znacząco poprawić jego sytuację finansową.

Renta dożywotnia może pomóc wyjść z zadłużenia

Poprawa standardu życia dzięki dodatkowym comiesięcznym środkom to zresztą tylko jedna z zalet renty dożywotniej. Takie rozwiązanie może być bowiem niezwykle korzystne również dla osób, które wpadły w kłopoty finansowe – chociażby zadłużając się na znaczną kwotę.

Jeśli pożyczka została zaciągnięta w parabanku, seniorowi grożą poważne konsekwencje w razie braku spłaty zobowiązania w terminie. Odsetki, zwłaszcza w instytucjach pozabankowych, są bowiem naliczane w zawrotnym tempie. Jeśli wszczęta zostanie egzekucja komornicza, senior straci w ten sposób część majątku.

Renta hipoteczna może go jednak przed tym uchronić – będzie to możliwe dzięki jednorazowej większej wypłacie środków, którą można przeznaczyć na spłatę zadłużenia. Warto też podkreślić, że z tego samego powodu renta dożywotnia może być dobrym rozwiązaniem dla starszych osób, potrzebujących jak najszybciej większej kwoty, przykładowo na opłacenie kosztów leczenia.

Jak wygląda podpisanie umowy renty dożywotniej?

Wiele zależy od tego, z kim senior podpisuje umowę – choć co do zasady proces ten przebiega podobnie. Dla przykładu – jeśli osoba starsza zechce zawrzeć umowę z Funduszem Hipotecznym FILAR z Gdańska, na samym początku otrzyma kalkulację świadczenia – tak, by mogła zdecydować, czy jest to dla niej opłacalne. Oprócz tego senior dostaje też wzór umowy i dodatkowe materiały informacyjne, a także odbywa niezobowiązującą rozmowę z doradcą.

Jeśli senior zdecyduje się na zawarcie umowy, odbywa się kolejna rozmowa – tak, by wyjaśnić wszystkie potencjalne wątpliwości osoby starszej. Następnie strony ustalają termin podpisania umowy w kancelarii notarialnej (wspomniany Fundusz Hipoteczny FILAR zawsze podpisuje umowę jak najbliżej miejsca zamieszkania seniora, mając na uwadze jego wygodę) i podpisują umowę.

Co ważne, na każdym etapie (aż do momentu przeniesienia własności) senior może bez konsekwencji zmienić zdanie i wycofać się bez jakichkolwiek kosztów. Należy zresztą zaznaczyć, że wszystkie koszty – wyceny, taksy notarialnej itd. – pokrywa Fundusz. Po podpisaniu umowy instytucja ponosi też koszt comiesięcznego czynszu oraz podatku od nieruchomości, co dodatkowo odciąża seniora. Co miesiąc Fundusz wypłaca też seniorowi kwotę ustaloną w umowie.

Renta dożywotnia – podsumowanie

Osoby starsze, które zastanawiają się, czy warto skorzystać z renty dożywotniej, powinny mieć na uwadze przede wszystkim swój komfort. Jeśli ich świadczenie emerytalne jest niewielkie i chcą poprawić swój standard życia, mają zadłużenie, którego nie mogą spłacić lub potrzebują większej kwoty np. na leczenie, to renta dożywotnia może być w takiej sytuacji świetnym rozwiązaniem. Należy też pamiętać, że bez względu na sytuację senior może mieszkać w swoim mieszkaniu do końca życia – i swobodnie z niego korzystać. Tak więc, zamiast opierać się na domysłach i utartych opiniach, warto takie rozwiązanie przeanalizować, tym bardziej, że rozmowa z dowolnym funduszem hipotecznym jest zupełnie niezobowiązująca.