Do czego prowadzi samotność wśród osób starszych? Rozmowa z psychologiem. W 2020 roku ponad 12 tys. osób podjęło próbę samobójczą

Czy uważa pani, że samotność w znacznym stopniu dotyka ludzi starszych? I czy w trakcie pandemii to zjawisko się nasiliło?

Absolutnie uważam, że samotność bardzo dotyka osób starszych. Szczególnie tych, którzy są, bądź idą na emeryturę. Tacy ludzie tracą znaczną ilość kontaktów społecznych, które mieli, chodząc do pracy. Często nie są one kontynuowane, dochodzi do naturalnego rozluźnienia więzi. Moje doświadczenia z gabinetu oraz w pracy w poradni wskazuję, że lęk przed zarażeniem osób starszych covidem, spowodował spotęgowanie ich samotności, nawet w rodzinie te kontakty się ograniczyły. Dzieci robiły zakupy rodzicom i podstawiały je pod drzwi, żeby ograniczyć styczność i właściwie poza rozmowami telefonicznymi na tym interakcja się kończyła.

Do czego prowadzi taka samotność?

Samotność wśród osób starszych prowadzi do obniżania nastroju, czyli do uczucia smutku, do wyobcowania. W konsekwencji ogranicza to stymulację poznawczą - jak kontaktujemy się z ludźmi, to musimy np. pomyśleć, co im powiedzieć, jakoś się zaprezentować.

Z jakimi uzależnieniami borykają się osoby starsze?

Z doświadczenia wiem, że osoby starsze często borykają się z uzależnieniem od alkoholu. Jest to dla nich używka łatwo dostępna i szybko przynosząca ulgę.

Co powinno wzbudzić naszą czujność? Jakie zachowania mogą świadczyć o uzależnieniu?

Jeżeli osoba starsza nigdy nie przejawiała skłonności do nadużywania alkoholu i nagle widzimy, że pojawiają się jakieś butelki, ślady po piciu - to powinno wzbudzić nasz niepokój. Także jakaś radykalna zmiana zachowania, częste i nienaturalne izolowanie się od ludzi - zachęcamy tę osobę do kontaktu, a ona nie chce go nawiązywać. Czujność powinniśmy zachować wówczas, kiedy osoba konfrontowana z naszymi podejrzeniami stanowczo i agresywnie zaprzecza. To ważny sygnał ostrzegawczy.

Co zrobić, kiedy dowiemy się o takim problemie wśród bliskich lub znajomych? Jak rozpocząć rozmowę z osobą uzależnioną, żeby chciała nas wysłuchać i nie zbywała od razu?

Zaufanie jest tutaj kluczowe. Najważniejsze jest nawiązać relacje, bo jeżeli od razu przypuścimy atak i powiemy “mamo, tato masz problem z alkoholem” - to wiadomo, że taka osoba zacznie zaprzeczać i będzie już po rozmowie. Ważne jest, żeby nawiązać taką relację, żeby trudne tematy były bezpieczne zarówno dla nas, jak i dla drugiej osoby. Pamiętam siedemdziesięciokilkuletnią pacjentkę, która dopiero na jakimś etapie naszej terapeutycznej relacji była w stanie powiedzieć: "Wie pani, mam problem z alkoholem. To mi przynosi ulgę". Jednak do tego potrzebowałyśmy więcej czasu, żeby ona mi zaufała.

Jak możemy zapobiec tym uzależnieniom w czasach, kiedy ta samotność częściej doskwiera?

Myślę, że jedyną opcją zapobiegania i w zasadzie reagowania na potencjalny problem jest po prostu bycie w relacji z kimś. Jeżeli zauważymy, że osoba starsza spożywa alkohol, żeby ukoić cierpienie związane z samotnością, to bycie z nią w relacji jest uzdrawiające - tak bym to ujęła.

Jeśli masz silne myśli samobójcze, zgłoś się do izby przyjęć najbliższego szpitala psychiatrycznego. Otrzymasz pomoc lekarską tego samego dnia.

Masz kryzys? Zadzwoń do Centrum Wsparcia na bezpłatny numer: 800 70 2222, lub porozmawiaj na czacie: www.liniawsparcia.pl.

Możesz też uzyskać pomoc dzwoniąc na bezpłatny kryzysowy:

• Telefon zaufania dla dorosłych: 116 123 (czynny codziennie od godz. 14:00 – do 22:00),
• Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży: 116 111 (czynny codziennie od godz. 12:00 do 2:00).
• Aktualne dane dotyczące ośrodków pomocowych znajdziesz na stronie www.pokonackryzys.pl.
• W sytuacji zagrożenia życia zadzwoń na numer alarmowy 112.