Porozumienie w Gdańsku 31 sierpnia 1980 r. sygnowane było przez Lecha Wałęsę w sali BHP Stoczni Gdańskiej im. Lenina słynnym wielkim długopisem (z ramienia rządu przez Mieczysława Jagielskiego).
Postulaty
W pierwszym punkcie porozumień gdańskich stwierdzano, że działalność związków zawodowych nie spełniła nadziei i oczekiwań pracowników, dlatego uznaje się za celowe powołanie nowych, samorządnych związków zawodowych, które byłyby autentycznym reprezentantem klasy pracującej. Na podstawie tego punktu dopuszczono do zarejestrowania NSZZ „Solidarność”.
Rok 1980. 31 sierpnia władza porozumiała się ze strajkującymi robotnikami Stoczni Gdańskiej im. Lenina na czele z Lechem Wałęsą. Powstał wielki ruch Solidarność, który utorował nam drogę do wolności, zapoczątkował zmiany, które doprowadziły do upadku komunizmu w Polsce.
W dalszej części rząd zobowiązał się m.in. do wniesienia do Sejmu ustawy o ograniczeniu cenzury. Władze zobowiązały się do ponownego zatrudnienia osób zwolnionych z pracy po wydarzeniach 1970 i 1976. W kwestii gospodarczej miały zostać opublikowane podstawowe założenia reformy i publiczna dyskusja nad nią. Reforma miała opierać się na zwiększonej samodzielności przedsiębiorstw i udziale samorządu robotniczego w zarządzaniu.
Porozumienie pomiędzy MKS reprezentującym ponad 700 zakładów oraz delegacją rządową zostało przyjęte po długich i burzliwych negocjacjach. Kwestią sporną było zwolnienie więźniów politycznych, czego domagał się Lech Wałęsa. Wicepremier Mieczysław Jagielski ostatecznie wyraził zgodę na pisemne gwarancje zwolnienia więźniów. O godzinie 16 podpisano dokument końcowy porozumień.
Tablice
Materialnym zabytkiem porozumień sierpniowych są tablice z postulatami strajkujących wykonane przez młodych działaczy opozycji demokratycznej. Zawisły one na osłonie dachu portierni stoczniowej bramy nr 2 z braku innej możliwości rzetelnego przedstawienia postulatów opinii publicznej. Pierwszą tablicę zapisał Arkadiusz Rybicki, drugą Maciej Grzywaczewski.
Po zakończeniu strajku tablice z postulatami zdemontowano, a w 1981 roku związek przekazał je do Centralnego Muzeum Morskiego, które urządziło wystawę poświęconą Sierpniowi 1980. Pracownicy CMM przeprowadzili konserwację oryginalnych tablic oraz wykonali ich kopie (autoryzowane przez Związek, stoczniowa trasernia przekazała taką samą sklejkę, której użyto w czasie strajku), aby można je eksponować równocześnie w Gdańsku i w innych częściach kraju.
Niedługo po wprowadzeniu stanu wojennego władza zarekwirowała eksponaty z wystawy w CMM, w tym tablice. Były to jednak kopie, ponieważ oryginał już wcześniej schowano w magazynie muzealnym. Później dwóch pracowników muzeum wywiozło tablice z magazynu na Ołowiance i ukryło. Wiesław Urbański, który przechowywał tablice w swoim domu, zwrócił je po przemianach ustrojowych 1989 r. Decyzją Sekretarza Generalnego UNESCO z 16 października 2003 tablice wpisano na Światową Listę Dziedzictwa Kulturowego UNESCO. Zostały uznane przez Międzynarodowy Komitet Doradczy Programu UNESCO „Pamięć Świata” za jeden z najważniejszych dokumentów XX wieku, świadectwo wydarzeń mających przełomowy wpływ na zmiany polityczne, ustrojowe i gospodarcze państw bloku socjalistycznego, których kolebką była Stocznia Gdańska.
Od sierpnia 2014 r. oryginalne tablice z 21 postulatami eksponowane są na wystawie stałej Europejskiego Centrum Solidarności, w sali A „Narodziny Solidarności”, jako depozyt Narodowego Muzeum Morskiego.
„Solidarność”
W efekcie Porozumień Sierpniowych, 17 września 1980 r. delegaci utworzonych w różnych regionach nowych struktur związkowych postanowili utworzyć jeden, ogólnokrajowy związek - Niezależny Samorządny Związek Zawodowy „Solidarność”. Zarejestrowano go 10 listopada 1980. „Solidarność” była pierwszą w dziejach krajów komunistycznych, niezależną od władz, legalną organizacją. Jej powstanie i istnienie w latach 1980-1981 były jedynym w historii PRL i innych krajów bloku radzieckiego przypadkiem wprowadzenia praktycznego pluralizmu politycznego. Związek szybko osiągnął ok. 10 mln członków. Gdy gen. Wojciech Jaruzelski zdecydował o wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 r., „Solidarność” została zawieszona, a w październiku 1982 roku - zdelegalizowana. Rozpoczęło to okres prześladowań opozycji i działalności podziemnej.
To był początek
Gdański strajk stoczniowców
Rozpoczęty 14 sierpnia strajk w Gdańsku zorganizowali działacze nielegalnych, związanych z Komitetem Samoobrony Społecznej KOR, Wolnych Związków Zawodowych (WZZ). Po kilku dniach protest rozszerzył się na wiele zakładów w całej Polsce.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
