Jawosław Sellin w Gdańsku: W ostatnich latach niemal trzykrotnie wzrosły nakłady na ochronę zabytków

W poniedziałek 3 lipca w Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku rozpoczęła się dwudniowa konferencja podsumowująca ostatnie 20 lat działalności na rzecz ochrony i odbudowy zabytków w Polsce, której współorganizatorami są Narodowy Instytut Konserwacji Zabytków oraz Departament Ochrony Zabytków Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Wiceminister kultury i dziedzictwa narodowego dr Jarosław Sellin podziękował osobom zasłużonym na rzecz ochrony zabytków oraz na rzecz tworzenia ustawy o ochronie zabytków i opiece nad nimi.

- Dziękuję Wam za poświęcenie i zaangażowanie w ochronę naszego dziedzictwa. Dzięki Państwa oddaniu udało się przywrócić świetność, a często i ochronić przed całkowitym zniszczeniem ogromną liczbę zabytków, które są żywym świadectwem naszej historii. Użycie sformułowania "ochronić" nie jest tu przypadkowe, bowiem obowiązująca ustawa dokonuje rozróżnienia, wskazując dwoiste znaczenie ochrony zabytków – powiedział.

- Ochrona to w szczególności działania, które zostały przypisane administracji publicznej, w której szczególną rolę pełnią organy ochrony zabytków. Opieka zaś to obowiązki nałożone na właścicieli lub posiadaczy zabytków. Jest to zupełnie nowe podejście, podkreślające współodpowiedzialność państwa i obywateli za zachowanie naszego dziedzictwa. Wskazanie na współodpowiedzialność i wspólną ochronę ma jeszcze jedną, jakże istotną wartość, bo edukacyjną. Także sama ustawa już poprzez wprowadzenie słownika pojęć edukuje i wyjaśnia pewne nieścisłości, czy zawiłości pojęć kluczowych do stosowania, a także wskazuje na prawidłowość działań jakie powinny zostać podjęte, a jakich nie należy akceptować – dodał wiceszef MKiDN.

Zaznaczył, że istotną zmianą z zakresu ochrony zabytków było m.in. dokonanie decentralizacji zadań. - Od 2003 roku ochrona zabytków nie jest już wyłącznie kompetencją administracji rządowej, ale także jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli. Dzięki temu obecnie obowiązująca ustawa przewiduje szerszy krąg form ochrony zabytków, obejmujących ustanowienie parku kulturowego oraz objęcie danego zabytku ochroną w ramach miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego – wskazał wiceminister Sellin.

- W ostatnich latach niemal trzykrotnie zwiększono nakłady na ochronę zabytków. Budżet tego najbardziej popularnego grantowego programu "Ochrona zabytków" na przestrzeni lat 2016-2022 zwiększył się o prawie 150 proc. i w 2022 roku osiągnął rekordową kwotę 221 mln zł, która w 2023 roku na pewno zostanie przekroczona i myślę, że osiągnie około 250 mln zł – podkreślił.

Przypomniał, że ramach Polskiego Ładu uruchomiono też „bezprecedensowy, najbardziej ambitny w historii Polski po II wojnie światowej program”, mianowicie Rządowy Program Odbudowy Zabytków, którego budżet wynosi 3 mld. zł.

- Samorządowcy wszystkich szczebli mogli do tego programu składać aplikacje. Myślę, że będą one rozpatrywane latem tego roku i już na przełomie lata i jesieni będą wydawane pierwsze decyzje – mówił wiceminister.

Dyrektor Narodowego Instytutu Konserwacji Zabytków dr Michał Laszczkowski wyjaśnił, że instytut powstał po to, by zdiagnozować problemy sektora zabytków w Polsce. - Wszyscy doskonale wiemy, że system działa dobrze, ale są obszary, które wymagają pewnej refleksji i namysłu. Temu ma służyć nasza konferencja – powiedział.

W trakcie wydarzenia Sellin wręczył odznaczenia i medale „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” osobom szczególnie zasłużonym dla ochrony i konserwacji zabytków. Medale otrzymali m.in. kujawsko-pomorski wojewódzki konserwator zabytków Sambor Gawiński, lubuski wojewódzki konserwator zabytków Barbara Bielinis–Kopeć oraz mazowiecki wojewódzki konserwator zabytków Jakub Lewicki.