Zamek w Malborku to nie tylko krzyżacka twierdza. Był również rezydencją polskich królów

Na pewno mnóstwo jest osób, które na hasło "Malbork" myślą "zamek", a w drugiej kolejności "Krzyżacy". Zresztą, kiedyś utarła się taka mocno obiegowa nazwa, i nadal jej się używa, na określenie mieszkańców miasta przy zamku. Ale w muzeum mają ambicje, by okres polski (1457-1772) bardziej wyciągnąć na światło dzienne.

- O ile badania krzyżackie bardzo posunęły się naprzód w ostatnich latach, zresztą w Polsce jest najwięcej badaczy zajmujących się zakonem, nawet więcej niż w Niemczech, o tyle ten nowożytny okres zamku ciągle ma wiele białych plam. Jest moją ambicją, żeby ten okres przedstawić zwiedzającym, żebyśmy sami też dowiedzieli się jak najwięcej. Malbork i nowożytna historia to nie tylko ekonomia malborska i miejsce, gdzie rezydował starosta królewski, to nie tylko siedziba Komisji Morskiej, ale to również rezydencja królewska. Pierwsza wersja była taka, że to było miejsce przygotowane na nocleg, gdy król jechał do Gdańska. No nie, on tutaj przyjmował gości, załatwiał sprawy urzędowe. Niektórzy z królów rezydowali tu bardzo długo – opowiada dr hab. Janusz Trupinda, dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku.

Tę rolę malborskiej warowni pomoże zrozumieć kolejna duża międzynarodowa wystawa, tym razem poświęcona właśnie zamkowi w granicach Rzeczypospolitej. „Malbork w Prusach Królewskich” to druga część tzw. tryptyku, który zapoczątkowała ekspozycja „Mądrość zbudowała sobie dom” o państwie zakonu krzyżackiego w 2019 r. Czasy polskie miały być przedstawione w 2020 roku, ale nawet nie tyle przez koronawirusa, co przez reorganizację w szwedzkich muzeach termin został przesunięty na 2021 rok. Bo stamtąd ma pochodzić większość eksponatów na wystawę. Pomimo epidemii, przygotowania w Muzeum Zamkowym trwają.

- Przekonaliśmy szwedzkich partnerów, przesyłając różne materiały. Nie wszystko, co byśmy chcieli, ze Szwecji przyjedzie, ale i tak zakres eksponatów jest imponujący. Dostaliśmy też niedawno odpowiedź z Kunsthistorisches Museum (w Wiedniu - dop. red.) odnośnie portretów naszych królów. Wszystkie najważniejsze polskie muzea również nam odpowiedziały. Pokażemy Malbork jako ważne miejsce na mapie Rzeczpospolitej – mówi dr hab. Janusz Trupinda.

Muzeum Zamkowe nową wystawę przygotowuje na marzec przyszłego roku z nadzieją, że koronawirus nie pokrzyżuje planów. A wcześniej - po raz pierwszy – weźmie udział w programie „Darmowy listopad w rezydencjach królewskich” obok Wawelu, Zamku Królewskiego i Wilanowa. Cel jest ten sam.

- Właśnie po to, żeby przebić się do świadomości, że to nie tylko zamek krzyżacki, ale rezydencja królewska. To też więzienie Rzeczypospolitej, gdzie mnóstwo bardzo ważnych więźniów było przetrzymywanych. To potężna twierdza, która pełniła bardzo ważną funkcję w systemie obrony RP. Jest mnóstwo wątków – mówi Janusz Trupinda.

Warto wiedzieć, że malborska instytucja dochowała się badacza, który zgłębia - jak mówi dyrektor - "całą historię i miejsce Malborka na mapie Rzeczpospolitej i ówczesnego świata". Rafał Panfil, pracownik naukowy muzeum, obronił doktorat o malborskich jezuitach w XVII wieku.
- Ten doktorat opublikujemy. O jezuitach już sporo wiemy, natomiast pan Rafał prowadzi badania dużo szerzej zakrojone - dodaje Janusz Trupinda.

Przypomnijmy jeszcze tylko, że trzecią częścią tzw. tryptyku będzie wystawa roboczo nazwana "Czarną i białą legendą zakonu", czyli XIX i XX wiek z wykorzystaniem Krzyżaków do celów ideologicznych.