Siła KobieTY - profilaktyka naprawdę ratuje życie i zdrowie - nie rezygnujcie z usg piersi i mammografii

Europejski Dzień Walki z Rakiem Piersi przypada w październiku. Ale dzień to za mało, by sobie opowiedzieć o wszystkich ważnych sprawach związanych tak naprawdę z ochroną życia. Dlatego najważniejsze tematy będziemy omawiać do końca listopada, przypominając, co możemy zrobić dla siebie i jak się wspierać. Bo rak piersi jest najczęściej dotykającym kobiety nowotworem. Im wcześniej wykryty, tym skuteczniej i łatwiej można go leczyć.

Dlatego warto znać badania zalecane w profilaktyce raka piersi i korzystać z nich - podpowiada nasz ekspert lek. Magdalena Gudzińska-Adamczyk, epidemiolog, dyrektor ds. działań i standardów przeciwpandemicznych w PZU Zdrowie, która specjalnie dla nas przygotowała ten poradnik.

Profilaktykę zaczynamy samodzielnie - od uważnej obserwacji swojego ciała i samobadania piersi. Samobadanie trzeba wykonywać regularnie, raz w miesiącu, w pierwszej fazie cyklu, a jeżeli kobieta nie miesiączkuje - w stałym dniu miesiąca.
Prawidłowej techniki badania nauczy lekarz lub położna, ale infografiki znajdują się też na portalach poświęconych onkologii. Zauważone nieprawidłowości (zgrubienia, powiększone węzły chłonne, guzki, wyciek z brodawki, zmiany wyglądu skóry) zawsze wymagają oceny lekarza. Inne potencjalnie istotne objawy, które powinny zaniepokoić, to: utrata wagi nieuzasadniona zmianą diety czy aktywności, ciągłe wyczerpanie, stany podgorączkowe, anemia o nieznanej przyczynie.

Raz w roku należy poddać się badaniu obrazowemu piersi. Podstawowy test przesiewowy to mammografia - badanie rentgenowskie piersi. Jest zalecana kobietom już po 40 roku życia - program profilaktyczny NFZ obejmuje panie od 50 do 69 lat; fundusz finansuje mammografię co dwa lata. Badania epidemiologiczne w Polsce pokazują, że umieralność w grupie pań, które z niej korzystają, jest o 30 proc. niższa niż w grupie, która nie korzysta z tej szansy. Badanie bywa postrzegane jako niekomfortowe ze względu na konieczność ściśnięcia piersi między płytkami aparatu, ale to dziś „złoty standard” diagnostyczny. Nie ma tu obaw o bezpieczeństwo - dawka promieniowania jest niska, a NIK prowadzi regularne kontrole aparatów.

Na drugim miejscu znajduje się ultrasonografia. To badanie komfortowe, bezbolesne i bezpieczne także dla ciężarnych (coraz więcej pań decyduje się na ciążę po 40 roku życia). Jest rekomendowane osobom o gęstym utkaniu gruczołowym sutków, gdy tkanki gruczołowej w piersiach jest więcej niż tłuszczowej, typowo przed okresem menopauzy, w mniejszym i bardziej zwartym biuście. Z porównania wyniku USG i mammografii odniesie korzyści także osoba z dysplastyczną budową sutków.

Skierowanie na USG piersi w ramach NFZ lekarz wydaje jako na badanie uzupełniające mammografię albo gdy nie można jej wykonać. W pozostałych przypadkach badanie trzeba zrealizować na własny koszt.

Bywają sytuacje, w których zarówno USG, jak i mammografia są trudne technicznie do wykonania, albo gdy wyniki trudno zinterpretować. Wtedy rozstrzyga rezonans magnetyczny (MRI) piersi. To badanie zwłaszcza dla osób, które mają implanty estetyczne lub rozległe blizny po urazach lub operacjach. Ciąża nie jest przeciwwskazaniem do badania MRI, lecz obecność nieusuwalnych metalowych implantów/ciał obcych uniemożliwia jego wykonanie.

A co z antygenami nowotworowymi? Te testy są lepsze do monitorowania postępów leczenia wykrytej choroby nowotworowej, poszukiwania wznowy. Nie ma antygenu typowego wyłącznie dla raka piersi, ponadto ich poziom we krwi mogą podnieść takie czynniki jak uraz, infekcja, ciąża, zmiany nienowotworowe. Dla większości tych antygenów normy podane przy wynikach są raczej orientacyjne - wyjątek to antygen specyficzny dla prostaty.

Szczególną rolę pełnią badania genetyczne. Choć ważne, mają ograniczenia, o których nie wolno zapomnieć. Wskazują ryzyko wystąpienia choroby, ale nie mówią o tym, czy ona się w ogóle pojawi ani kiedy. Z kolei niewykrycie mutacji powiązanych z rakiem piersi nie zwalnia z czujności. Tylko ok. 20 proc. nowotworów jest uwarunkowanych genetycznie, choć u nosicieli pewnych mutacji ryzyko jest wielokrotnie wyższe niż dla innych osób.

Badania genetyczne wniosą za to cenne informacje, jeśli twoich bliskich krewnych dotknęły nowotwory (nie tylko rak sutka - także jajnika, jelita grubego, a u krewnych płci męskiej - prostaty). Dlatego ocena wyników badań genetycznych wymaga konsultacji z lekarzem genetykiem.

Panie, które usłyszały diagnozę, ale zawalczyły o swoje zdrowie, są dziś bohaterkami naszej akcji Siła KobieTY. Na co dzień dzielą się swoimi historiami, chcą inspirować, zachęcić do regularnej diagnostyki, do innego spojrzenia na profilaktykę. Promują zdrowie i życie. Kilkanaście z nich przyjęło nasze zaproszenie do udziału w specjalnej sesji artystycznej, którą zaplanowaliśmy w Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku.

4 listopada wszystkie fotografie będzie można oglądać podczas wyjątkowej wystawy - najpierw w przestrzeniach ASP, w kolejnych dniach w wybranych galeriach handlowych w kilku miastach na Pomorzu. Niebawem zobaczycie nasze pomorskie bohaterki, które razem stworzą obraz wyjątkowej kobiecej siły i odwagi.