Pytania przed Areopagiem: Czy to, że bogaci płacą większe podatki, jest sprawiedliwe?

One właśnie są kluczem do areopagowych dyskusji. Do końca tygodnia na naszych łamach będziemy pytać wybranych dyskutantów Areopagu o to, co jest sprawiedliwe.

Czy to, że bogaci płacą większe podatki, jest sprawiedliwe? Odpowiada Ryszard Petru, uczestnik tegorocznego Areopagu, główny ekonomista BRE Banku, wykładowca w Szkole Głównej Handlowej.
Po pierwsze, musimy pamiętać o tym, że płacimy podatki nie tylko dochodowe, ale i pośrednie - na przykład dokonując zakupów, płacimy VAT czy akcyzę. I w tym istnieje element sprawiedliwości, ponieważ czym więcej kupujemy, tym więcej płacimy. Sprawiedliwym rozwiązaniem wydaje mi się właśnie to, że im więcej ktoś konsumuje, tym więcej płaci. Tak się dzieje i z tego źródła pochodzi większość dochodów państwa.

Po drugie, jednak rzeczywiście jest tak, że w Polsce została przyjęta progresywna skala podatkowa, przez co bogatsi płacą więcej. Ja akurat nie mam z tym problemu, czy oceniać tę sytuację jako niesprawiedliwą. Problem polega na czym innym. Trzeba pamiętać, że w wielu przypadkach osoby bogate mogą nie płacić podatku w Polsce, tylko w innym kraju, mogą także korzystać z 19-procentowego progu dla osób samozatrudnionych, i w ogóle mają mnóstwo możliwości zgodnego z prawem unikania opodatkowania. Problemem jest więc nie to, czy sprawiedliwe są wyższe progi podatkowe dla bogatych.

Może się nam wydawać, że to słuszne, by bogatsi płacili więcej, ale w efekcie może się to okazywać nieskuteczne - bo mogą oni całkiem legalnie płacić podatki według najniższego progu, do tego jeszcze odliczając koszty prywatnej działalności. Nie wszystko zatem, co wygląda sprawiedliwie na papierze, jest sprawiedliwe w rzeczywistości. Jeżeli zostaną przyjęte zbyt wysokie progi, odprowadzany podatek będzie zbyt duży, to osoby majętne w takiej sytuacji generalnie będą się starały go nie zapłacić. Miejmy świadomość, że największe podatki płacą w Polsce wcale nie te najbardziej majętne osoby. Rzeczywistość jest inna od naszych wizji i deklaracji. Dlatego coś, co się wydaje przeciętnemu Polakowi sprawiedliwe, może się w rzeczywistości okazywać nieskuteczne i przez to z tego punktu widzenia niesprawiedliwe. Ja apelowałbym przede wszystkim o to, żeby działania, które uważamy za sprawiedliwe, były zarazem skuteczne.