Przebranżowienie - kiedy się na nie zdecydować? Co musimy wziąć pod uwagę przy zmianie zawodu? Rozmowa z ekspertką Jolantą Jastrzębską

Zmiana branży chyba niejednemu pracownikowi przeszła przez myśl. Nie każdy jednak ma odwagę zamienić te rozważania w czyny. Co jest najczęstszą przyczyną zmiany zawodu wśród tych, którzy na ten krok się zdecydowali?

Przyczyny przebranżowienia zawsze są różne i zdeterminowane indywidualnym podejściem oraz oczekiwaniami pracownika: chęcią otrzymania wyższych zarobków, potrzebą lepszego dopasowania się do rynku pracy, brakiem zainteresowania obecnym zajęciem czy wypaleniem zawodowym. Ważnym aspektem jest również aktualna sytuacja gospodarcza. Obecnie, w dobie pandemii COVID-19, funkcjonowanie firm w niektórych branżach jest utrudnione, a pracownicy zmuszeni są do szukania nowego pracodawcy lub właśnie przebranżowienia się.

Często nie mówi się o przebranżowieniu, a zamiast tego używa takich terminów jak reskilling i upskilling. Co one oznaczają?

Przebranżowienie oznacza zmianę branży lub zawodu, natomiast terminy reskilling i upskilling związane są z rozwojem umiejętności, realizowanym również w ramach aktualnej specjalizacji. Niekoniecznie wiążą się więc z podjęciem zatrudnienia w innej niż dotychczas branży.

Reskilling oznacza rozwój w nowym obszarze, czyli na przykład nabywanie umiejętności związanych z innowacyjnymi technologiami, które pojawiły się w organizacji. Z kolei upskilling to pogłębianie umiejętności, które już mamy. Oba rodzaje pracy nad kompetencjami są niezwykle ważne w obecnym świecie, gdzie dynamiczne środowisko biznesowe wymaga ciągłego uczenia się.

Dziś, w czasie pandemii, niestety rynek pracy bardzo się zmienił. Czy w związku z tym widzimy, że ludzie częściej podejmują się zmiany zawodu niż jeszcze kilka lat temu?

Według różnych badań, przeprowadzonych jeszcze przed pandemią, deklaracje chęci przebranżowienia się składało około 50 proc. ankietowanych. Obecnie, w czasach pandemii, wyniki badań portalu pracuj.pl (kwiecień 2020 i wrzesień 2020) wskazują, że 64 proc. respondentów jest otwartych na szukanie pracy w różnych branżach i dopuszcza możliwość przekwalifikowania się, a ponad 40 proc. badanych byłoby skłonnych podjąć pracę wymagającą niższych kwalifikacji.

Jakie pytania powinniśmy sobie zadać, zanim zdecydujemy się na zmianę zawodu?
Zanim podejmiemy ostateczne kroki, przybliżające nas do nowej branży, niezbędne jest przygotowanie indywidualnej strategii dotyczącej rozwoju dalszej kariery. Zadanie sobie określonych pytań nie wystarczy – trzeba również popracować nad znalezieniem odpowiedzi na nie. Nad jakimi obszarami warto się zatem pochylić?

1. Przeanalizowanie swoich zainteresowań i potrzeb oraz zidentyfikowanie własnych preferencji zawodowych. Jakie obowiązki lubimy, które zadania sprawiają nam satysfakcję, a które zawsze będą dla nas trudne? Czy wolimy pracę opartą na kontakcie z ludźmi, czy może fascynują nas liczby i tabele?
2. Ustalenie celu długoterminowego, czyli wybranie stanowiska, grupy stanowisk lub firm, które wydają nam się interesujące niezależnie od wykształcenia czy doświadczenia.
3. Wykonanie audytu swojej kandydatury: zdefiniowanie mocnych stron, umiejętności, wykształcenia i dotychczasowego doświadczenia zawodowego.
4. Zebranie informacji i zdefiniowanie, co jest potrzebne do objęcia wymarzonego stanowiska. Pomocne w tym może być sprawdzanie wymagań w ogłoszeniach o pracę oraz rozmowy z osobami pracującymi na podobnych stanowiskach.
5. Porównanie tego, co już mamy (umiejętności, wykształcenie, doświadczenie) z tym, czego brakuje nam do zdobycia wymarzonego stanowiska.
6. Przeanalizowanie, w jaki sposób można ewentualne braki uzupełnić – jakie szkolenia odbyć, jakie dodatkowe doświadczenia zdobyć.
7. Ustalenie alternatywnej ścieżki kariery.
8. Weryfikowanie swoich analiz z realnymi potrzebami rynku, czyli uczestnictwo w rozmowach o pracę z rekruterami czy pracodawcami.

W jakich branżach obecnie brakuje pracowników? Czy przy zmianie zawodu powinniśmy brać te informacje pod uwagę?

W czasie pandemii niezwykle szybko rozwinęły się między innymi branże e-commerce i IT. Jednak informacja o tym, w jakim sektorze jest zapotrzebowanie na określonych pracowników, może być jedynie inspiracją do zmiany, ponieważ w perspektywie długoterminowej przede wszystkim kluczowe są predyspozycje i zainteresowania osoby szukającej pracy.

Jakimi drogami możemy podążać, żeby zmienić nasz zawód? Mamy kursy, studia podyplomowe, staże…? Są jeszcze jakieś inne formy? I jak wybrać to, co będzie dla nas odpowiednie?
Kwalifikacje potrzebne do zmiany zawodu możemy zdobyć nie tylko na szkoleniach i kursach. Warto rozważyć na przykład podjęcie dodatkowych zadań u obecnego pracodawcy. Dobrym rozwiązaniem, pozwalającym zdobyć doświadczenie w danej dziedzinie, jest również udział w różnorodnych projektach – także w ramach wolontariatu. Obecnie na rynku dostępna jest także szeroka oferta bezpłatnych szkoleń internetowych – dają one możliwość zdobycia wiedzy i zorientowania się, na ile nowa umiejętność będzie nam potrzebna w dalszej karierze.

Nie da się ukryć, że dla pracodawcy poszukującego nowego pracownika doświadczenie na podobnym stanowisku jest najczęściej kluczowe. Zdarzają się jednak oferty skierowane do osób bez dużego doświadczenia w danym obszarze. Liczy się wtedy potencjał i rozwinięte umiejętności miękkie, takie jak zdolność uczenia się, elastyczność, umiejętność budowania relacji i rozwiązywania problemów, komunikatywność, a także odporność na stres.

Proces zmiany kariery nie należy do najłatwiejszych, dlatego ważne jest dobre przygotowanie się do działania i wzięcie pod uwagę wszelkich ryzyk, a także zidentyfikowanie szans rozwoju. Warto trzymać się objętej strategii, jednak dla bezpieczeństwa należy mieć plan długo i krótkoterminowy. Oznacza to czujność i otwartość na nowe oferty pracy, które być może nie są dla nas idealne, ale prowadzą co celu i dają możliwość zdobycia odpowiedniego doświadczenia lub wykształcenia, które w przyszłości pozwoli nam mierzyć wyżej.