Nowe obostrzenia i zakazy w Polsce. Prawnicy alarmują: Póki nie zostanie wprowadzony stan nadzwyczajny, rozporządzenia są nieskuteczne!

To warto przeczytać:

• Miejsca i tereny objęte rządowym zakazem. Co z ogródkami działkowymi i cmentarzami?
• Obostrzenia rządu z powodu epidemii koronawirusa. Czego nam nie wolno? Lista zasad
• Zakaz wstępu do lasów. Petycja do Ministerstwa Środowiska: "Żądamy cofnięcia zakazu"
• Łamanie zasad kwarantanny i zakazu wychodzenia z domu. Impreza na działce i grill za miastem. Wzmożone kontrole policji przez epidemię koronawirusa
• Strach i stygmatyzacja torują drogę koronawirusowi. Czego najbardziej boją się Polacy?

W piątkowej uchwale gdańskiej Okręgowej Rady Adwokackiej czytamy: "Wprowadzane stopniowo zakazy  – mimo, że ich cel i rodzaj są przecież  co do zasady słuszne – nie mogą być wykonywane przez stosowne władze, bo są wprowadzone (mamy nadzieje, że nie celowo) w pozbawiony skuteczności prawnej sposób" . Co to oznacza?
ORA przypomina, że  ograniczenia swobód obywatelskich mogą być wprowadzane rozporządzeniem jedynie w stanach nadzwyczajnych. A stan nadzwyczajny do tej pory nie został w Polsce ogłoszony. Tymczasem kolejne rozporządzenia, podkreślamy, że bardzo potrzebne w obecnej sytuacji, wprowadzane są nie tą drogą, jaką powinny być wprowadzane.

 Czy to znaczy, że nie musimy ich przestrzegać?
Z punktu widzenia interesu społecznego dla powstrzymania rozwoju epidemii powinny być przestrzegane. Natomiast patrząc od strony prawnej widzimy, że uchylanie się od respektowania zakazów nie może być karane. W tym momencie powinniśmy wrócić do słowa Konstytucja. W Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej mamy określone wolności i prawa przysługujące obywatelom. Ustawa zasadnicza mówi, że może je ograniczać albo ustawa, albo – po wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego - rozporządzenie. Tymczasem wszystkie zakazy nie są wprowadzane ustawami, ale rozporządzeniami – początkowo Ministra Zdrowia, a od 31 marca przez Radę Ministrów. 31 marca Minister Zdrowia uchylił wprowadzone przez siebie zakazy.

Dlaczego przez Radę Ministrów?
Nie wiem, rząd tego nie wyjaśnił, a warto o to pytać. To też ciekawa sprawa. Aby Rada Ministrów mogła takie rozporządzenie wydać,  musiała uznać, że, wystąpiła sytuacja o "charakterze i w rozmiarach przekraczających możliwości działania właściwych organów administracji rządowej i organów jednostek samorządu terytorialnego" . Tak mówi przepis. Sam rząd uznał więc, że sytuacja przerosła możliwości organu, który działał dotychczas  - czyli Ministra Zdrowia. W innym wypadku Rada Ministrów nie mogłaby wydawać zakazów. Rząd chyba więc uznał, że minister sobie nie radzi  i w tej sytuacji jedynie  Rada Ministrów może np. zadecydować, że do sklepu może wchodzić trzech klientów na jedną kasę. Gdzieś pewnie powinien być dostępny protokół z posiedzenia Rady Ministrów z 31 marca z chęcią zapoznałbym się z argumentacją.

Ogłoszenie stanu epidemii nie uzasadnia takich kroków?
Stan epidemii, moim zdaniem, powinien wiązać się ze stanem klęski żywiołowej. Jest on w zasadzie jednym ze stanów nadzwyczajnych. Zmiana stanu prawnego z 31 marca – czyli wydanie rozporządzenia przez Radę Ministrów też może rodzić pytanie, czy czasem nie mamy już obecnie do czynienia z prawnie ogłoszonym stanem klęski żywiołowej. Byłby on wprowadzony w identyczny sposób, identycznym aktem prawnym, z – w zasadzie – identyczną treścią, zmieniłby się jedynie tytuł.

Czy jeśli pójdę dziś na spacer do lasu i zostanę zatrzymana przez strażnika, to nie będę musiała płacić kary?
To kolejna zdumiewająca sytuacja. Zacznijmy od tego, że nie wiadomo w jakim trybie został wprowadzony ten zakaz (nie oceniam jego sensu). Nie pytam, jako prawnik, czy jest on słuszny,ale czy ktoś w ogóle może zakazać obywatelom wstępu do lasów. Komunikat na stronie Lasów Państwowych mówi, że został on wprowadzony "na polecenie premiera". Przypomina to znane z czasów PRL prawo powielaczowe, kiedy to jakiś urzędnik w ministerstwie wydał okólnik, który nagle zaczynał obowiązywać wszystkich. Taka dyskusja pojawia się już w kręgach prawniczych. A co do zatrzymania - strażnik zapewne powie pani, że trzeba zapłacić mandat (bo moim zdaniem do tego typu zakazów nie mają zastosowania słynne kary administracyjne do 30 tys. zł). Jeśli mandat zostanie przyjęty, będzie obowiązywał, ale można wystąpić do Sądu o jego uchylenie. Pani może jednak mandatu odmówić. Wówczas sprawa zostanie skierowana do sądu powszechnego i sąd, mam nadzieję, nie ukarze pani, gdyż przepisy ograniczające wolności i prawa przysługujące obywatelom, zostały wprowadzone bezprawnie. Sędziowie mogą badać zgodność rozporządzeń z Konstytucją.  Wszystko jest to jest trochę dziwne, bo zamiast wprowadzić stan nadzwyczajny, tworzy się zupełnie niepotrzebne konstrukcje, które mogą być nieskuteczne. Po wprowadzeniu stanu klęski żywiołowej, jak przewiduje Konstytucja, można wprowadzać rozporządzenia ograniczające nasze prawa. Wtedy nie można by było szukać pretekstów. Mamy jednak do czynienia z sytuacją, gdy przepisy wprowadzane są jakby tylnymi drzwiami, nieskutecznie.

Przepisy mówią, że mandaty zamieniane są na kary administracyjne. Te zaś nakładane są bez udziału sądu ze skutkiem natychmiastowym i ściągane przez komornika. Skargi rozpatruje inspektor sanitarny, a do sądu można iść już po zapłaceniu kary. To może powstrzymać przed łamaniem zakazów.
Absolutnie tak nie jest. Rzeczywiście wprowadzono – dopiero 31 marca – nową konstrukcję kary administracyjnej za naruszenie zakazów związanych z epidemią– owo słynne 30 tys.zł, o którym władze mówiły już wcześniej. Nie dotyczy to jednak wszystkich zakazów – a w zasadzie, odnośnie nas – dotyczy to tylko naruszenia indywidualnego obowiązku kwarantanny, hospitalizacji lub izolacji wydanych przez stosowny organ (pozostałe sytuacje kar administracyjnych dotyczą obrotu określonymi towarami i nadmiernych cen). Innych zakazów – w tym przemieszczania się, wstępu do lasów, ilości osób w sklepie itp. to nie dotyczy. Przechodząc zaś do pytania – nawet w razie nałożenia kary za naruszenie np. izolacji żaden przepis nie uzależnia prawa do sądu od wcześniejszego zapłacenia kary. Kara administracyjna może oczywiście być egzekwowana (przez komornika lub komornika skarbowego), ale niezależnie od tego można się odwoływać do sądu.

Idąc dalej tym tokiem myślenia, dochodzimy do bardzo niebezpiecznych wniosków. Czy świadome opuszczenie kwarantanny może też pozostać bezkarne?
Niestety – istnieje takie ryzyko. Na to staramy zwrócić uwagę w ostatniej uchwale ORA. Trzeba jak najszybciej wprowadzić zakazy, które będą skuteczne – czyli po prostu wprowadzić stan nadzwyczajny. Skoro sam rząd uznał, że Minister Zdrowia sobie nie radzi – jak można twierdzić, że Państwo funkcjonuje normalnie? Na razie wygląda to tak, jakby minister lub Sejm zadecydował, że może pani od jutra nakazać każdemu obywatelowi, by usiadł na wskazanym przez panią krześle. Przepis będzie, ale jeśli wyda mi pani taki rozkaz, to zapytam się: dlaczego? Nie zwracamy uwagi na fakt, że wszystkie działania rządu i decyzje parlamentarzystów muszą wypływać z Konstytucji. Konstytucja mówi: chwileczkę, nawet jak jesteś ministrem, rządem, nie możesz zrobić wszystkiego, co ci się podoba! Są  jednak pewne uprawnienia, które masz w określonych sytuacjach. Możesz kazać siedzieć ludziom na kwarantannie, zakazać wychodzenia z domu, ograniczyć zakupy tylko wtedy, gdy wprowadzony zostanie stan nadzwyczajny. Wcześniej tego zrobić nie można, bo tego nie przewiduje Konstytucja.

Czy oznacza to, że po wygaśnięciu epidemii ukarani obywatele ruszą tłumnie do sądów?
Tak to się może skończyć. Wówczas sądy ocenią, czy zakazy przez nich łamane zostały wprowadzone zgodnie z prawem.

MASKI, ŚRODKI DO DEZYNFEKCJI I INNE PRODUKTY PROFILAKTYCZNE PRZECIWKO WIRUSOM I BAKTERIOM >> Sprawdź w naszym sklepie <<