Historia rogali świętomarcińskich. Na Pomorzu rogale z makiem, gdańskie lub marcjanki

Pierwszym, odnalezionym zapisem, dotyczącym rogali świętomarcińskich było ogłoszenie reklamowe w Gazecie Wielkiego Księstwa Poznańskiego, opublikowane 10 listopada 1852 roku: "Jutro w Czwartek Rogale nadziewane, po różnych cenach w cukierni A. Pfitznera, ulica Wrocławska." Antoni Pfitzner założył swoją cukiernię w Poznaniu w roku 1849. Zatem poznańska tradycja wypiekania rogali świętomarcińskich musi sięgać przynajmniej połowy XIX wieku. Chociaż dzień św. Marcina obchodzono już XVI stuleciu, na zakończenie prac polowych, a kościół św. Marcina był jednym z pierwszych w Poznaniu. Natomiast działalność parafii św. Marcina odnotowano już w XII wieku.

ROGALE ŚWIĘTOMARCIŃSKIE W LEGENDACH


Z rogalami świętomarcińskimi wiążą się różne legendy. Półkolistą formę mają one zawdzięczać ofiarom, w postaci wołów albo ciasta zawijanego na podobieństwo ich rogów, jakie niegdyś składano bóstwom pogańskim każdej jesieni. Kościół zaakceptował ten zwyczaj, ale za pierwowzór formy rogali uznał podkowę, którą miał zgubić koń św. Marcina. Inna opowieść głosi, że rogale zaczęto wypiekać, żeby uczcić zwycięstwo króla Jana III Sobieskiego pod Wiedniem w 1683 roku. Na zdobytych przez wojska królewskie licznych chorągwiach tureckich widniał półksiężyc, który stał się pierwowzorem rogala.


Od 1901 roku rogale marcińskie zaczęło propagować poznańskie Stowarzyszenie Cukierników. Po zakończeniu wojny w 1945 roku tradycję ich wypiekania wskrzesili Zygmunt Wasiński i inni poznańscy cukiernicy. Rzemieślniczych cukierni i piekarni nie objęła ustawa nacjonalizacyjna z 1946 roku, co uchroniło te prywatne, małe zakłady przed likwidacją lub przejęciem przez socjalistyczne państwo. Jednakże cukiernicy zmuszeni zostali do zmiany receptury masy migdałowej, którą nadziewano rogale. Niedostępność migdałów spowodowała, że zaczęli oni wytwarzać masę z białego maku z dodatkiem aromatu migdałowego.