Gdańsk: 1 września - obchody z ogniem

Przyjazd przywódców państw europejskich, w tym Rosji i Niemiec, konferencja burmistrzów miast, związanych z najważniejszymi wydarzeniami II wojny światowej, podpisanie aktu erekcyjnego Muzeum II Wojny Światowej - czekające nas w Gdańsku wydarzenia 1 września są już w ogólnych zarysach znane.

- Dokładny plan będzie jeszcze opracowywany - zastrzega się Dominika Cieślak z Centrum Informacyjnego Rządu. - Nie wiadomo na przykład, gdzie odbędzie się uroczystość podpisania aktu erekcyjnego Muzeum II Wojny Światowej.

- Ta sprawa się rozstrzyga - potwierdza minister Andrzej Przewoźnik, pełnomocnik Komitetu Organizacyjnego do spraw Obchodów. - Poza Westerplatte jest jeszcze kilka innych wariantów. Decyzja zapadnie w najbliższych dniach.

Więcej wiemy dzisiaj o wydarzeniach artystycznych towarzyszących gdańskim uroczystościom. Zaplanowano je w ramach nowego gdańskiego festiwalu artystycznego "Solidarity of Arts".

Wieczorem w bazylice Mariackiej zostanie wykonane "Requiem wojenne", utwór brytyjskiego kompozytora Benjamina Brittena, jedno z najsłynniejszych dzieł oratoryjnych XX wieku. Orkiestrę Filharmonii Bałtyckiej poprowadzi Neville Marriner, jeden z najwybitniejszych dyrygentów. W drugiej gdańskiej świątyni, kościele św. Trójcy, powstanie efektowna multimedialna instalacja, przygotowana przez parę duńskich artystów, Thyre Hilden i Pio Diaza. Artyści w różnych miastach świata stworzyli podobne instalacje, imitujące morze płomieni na wybranych budowlach.

- Projekt "City on fire" był odpowiedzią tych artystów na wojny, toczone współcześnie - tłumaczy Olga Miłogrodzka, kurator tego projektu. - Bezpośrednim impulsem był dla nich nowojorski zamach 11 września, który nimi wstrząsnął. Dołączenie Gdańska do listy miast, w których powstawały instalacje "City on fire", i to 1 września, ma według mnie głęboki sens. Wydarzenia II wojny upamiętniamy przez pryzmat współczesnych wojen, w których świat Zachodu także ma swój udział.

Artyści z wizją lokalną pojawili się w Gdańsku w styczniu. Początkowo interesowali się kościołem św. Jana, ale jego wykorzystanie uniemożliwił remont. W kościele św. Trójcy bardzo życzliwie odnieśli się do projektu gospodarujący świątynią ojcowie franciszkanie. Wnętrze świątyni ze swymi białymi murami i wysokimi ścianami idealnie nadawało się jako tło instalacji.
1 września dzięki dwunastu rzutnikom o wielkiej mocy wnętrze kościoła św. Trójcy wypełnią płomienie. Tę efektowną instalację będzie można potem podziwiać od 2 do 10 września, między godziną 21 a 23.

Od 2 września w Zielonej Bramie będzie można poznać drugie ważne wydarzenie artystyczne, towarzyszące obchodom 70 rocznicy wybuchu II wojny światowej. Swoje "Klisze pamięci. Labirynty" przypomni tam Marian Kołodziej, gdańszczanin, wybitny scenograf. Marian Kołodziej był więźniem obozu w Auschwitz, trafił tam z pierwszym transportem. Jego numerem obozowym była liczba 432. Swoim obozowym doświadczeniom Kołodziej dał artystyczny wyraz dopiero po 50 latach, pokazując w Gdańsku cykl wstrząsających grafik.

Prace, po raz pierwszy pokazane w Gdańsku w 1994 roku, trafiły potem do franciszkańskiego centrum św. Maksymiliana w wiosce Harmęże koło Oświęcimia. W 2005 roku wystawę specjalnie sporządzonych cyfrowych reprodukcji grafik Kołodzieja zorganizował uniwersytet w Bolzano. To stamtąd w najbliższym tygodniu reprodukcje przyjadą do Gdańska. - Marian Kołodziej stworzył także kilka nowych prac, które dołączy do tamtego cyklu - informuje Władysław Zawistowski, dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego.

Wystawa w Zielonej Bramie zostanie otwarta 2 września. Na ten sam dzień Towarzystwo Rodzin Oświęcimskich przygotowuje premierę dokumentalnego filmu o Marianie Kołodzieju. Grafiki, zebrane na wystawie, zostały zreprodukowane w przygotowywanym albumie.

"Proszę, przeczytajcie moje narysowane słowa - pisze Marian Kołodziej w przesłaniu swoich »Klisz pamięci«. - To także moja niezgoda na świat, jaki jest dziś".

Miasta symbole, zaproszone na uroczystości 1 września do Gdańska

Arnhem
17-26 września 1944 roku bitwa między alianckimi wojskami desantowymi i dywizjami Waffen SS
Berlin
Miasto całkowicie zniszczone po szturmie w maju 1945 r.
Breda
Holenderskie miasto, wyzwolone w październiku 1944 roku przez dywizję gen. Maczka
El Alamein
Afryka Płn. - miejsce dwóch wielkich bitew
Charków
W latach 1941-43 o miasto stoczono cztery ciężkie bitwy
Coventry
Brytyjskie miasto, zbombardowane przez Niemców w listopadzie 1940 r.
Dachau
Pierwszy nazistowski obóz koncentracyjny
Drezno
Miasto zniszczone przez aliancki nalot dywanowy w lutym 1945 r.
Hamburg
Ponad 40 tys. ofiar nalotów dywanowych w lipcu 1943 r.
Hiroszima
Od 80 do 140 tys. ofiar pierwszej bomby atomowej 6 sierpnia 1945
Jałta
Konferencja aliantów, ustalająca powojenny ład, luty 1945
Lidice
Wieś w Czechach, miejsce masowej eksterminacji, dokonanej przez Niemców, 10 czerwca 1942
Londyn
We wrześniu 1939 r. miasto systematycznie bombardowane przez Niemców
Kursk
Największa bitwa pancerna II wojny, lipiec-sierpień 1943
Moskwa
O miasto w 1941 roku rozegrała się największa bitwa II wojny
Nagasaki
Druga bomba atomowa, 9 sierpnia 1945, od 40 do 70 tys. ofiar
Narwik
Walki alianckiego Korpusu Ekspedycyjnego z Niemcami kwiecień-czerwiec 1940 r.
Norymberga
1945/46 rok, proces zbrodniarzy nazistowskich
Cassino
Miejsce ciężkich walk we Włoszech w 1944 r.
Oświęcim
Największy hitlerowski obóz koncentracyjny
Pearl Harbour
Atak Japończyków 7 grudnia 1941 rozpoczął wojnę na Pacyfiku
Smoleńsk
Masowy mord polskich żołnierzy w leżącym pod Smoleńskiem Katyniu, w marcu 1940 r.
St. Petersburg
Dawniej Leningrad, blokada miasta 1941-44 roku pochłonęła około miliona ofiar
Teheran
Listopad/grudzień 1943, konferencja alianckich przywódców
Warszawa
Miasto w wyniku wszystkich działań wojennych zniszczone w ok. 85 procentach
Wieluń
1200 ofiar bombardowania 1 września 1939, godz. 4.42
Wołgograd
Dawniej Stalingrad, przełomowa dla losów wojny bitwa przełom 1942/43 r.