Depresja. Jak zwalczyć depresję? Problem dotyka i dorosłych, i dzieci

Choroba, o której mowa nie ma jednej przyczyny; depresja może dotknąć każdego z nas, bez względu na warunki życiowe, status materialny, wykształcenie czy wiek.

Depresja to poważna choroba, która charakteryzuje się obniżeniem nastroju, apatią, utratą zainteresowań i brakiem energii. Zjawiskom tym towarzyszą problemy ze snem, z apetytem. Jeśli stan ten trwa co najmniej dwa tygodnie, nie ma na co czekać – trzeba zasięgnąć porady lekarza.
Na całym świecie na depresję choruje 350 milionów ludzi, a w samej Polsce około 1,5 miliona. Są to dane wyłącznie szacunkowe, bowiem znaczna ilość osób cierpiących na depresję nie zgłasza się do lekarza, co tylko świadczy o powadze problemu. Brak dostatecznej wiedzy albo wstyd, ale także same objawy takie jak: nasilona apatia i brak energii życiowej powodują, że osoby dotknięte depresją nie podejmują się terapii. Niezaopiekowane zaburzenia depresyjne prowadzą do dezorganizacji codziennego funkcjonowania, wpływają na nie tylko na życie pacjenta, ale także jego relacje z otoczeniem, osiągnięcia edukacyjne i zawodowe.

Podstawowe objawy obejmują nie tylko obniżony nastrój, ale także wzmożone zmęczenie prowadzące do braku energii oraz niemożność odczuwania przyjemności z lubianych wcześniej działań. Najczęściej towarzyszą im trudności w koncentracji i poczucie winy oraz zaniżone poczucie własnej wartości. Powszechne są zmiany apetytu oraz problemy ze snem (zasypianiem lub nadmierną sennością). Pacjenci rozpamiętują swoje niepowodzenia, a przyczyny porażek przypisują swoim stałym cechom, natomiast sukcesy czynnikom zewnętrznym, np. temu, że zadanie było łatwe. Objawom depresyjnym towarzyszy lęk i objawy wegetatywne, takie jak bóle brzucha czy bóle głowy. Najbardziej zagrażające są jednak myśli, tendencje i zachowania samobójcze.

Zachorowanie na depresję nie ma jednej przyczyny, na ogół stanowi wynik działania czynników genetycznych, biologicznych, indywidualnych – psychologicznych i niedostosowanych do potrzeb osoby oddziaływań społecznych. Ostatnią „kropką nad i” są niekorzystne, stresowe wydarzenia życiowe, takie jak utrata relacji z bliską osobą, przebyta choroba somatyczna i inne.

Depresja kojarzy nam się głównie z dorosłością, ale mogą na nią chorować także dzieci.

Choć zjawisko depresji kojarzy się powszechnie z dorosłością, to doświadczenie kliniczne wskazuje na obecność objawów depresyjnych u dzieci i młodzieży. Jak wykazują liczne badania, po pandemii liczba dzieci cierpiących z powodu objawów depresyjnych i lękowych wzrosła. Oczywiście nie tylko lęk przed zachorowaniem spowodował, że choroba była częściej diagnozowana. Wyzwania społeczne stawiane nastolatkom są coraz większe, powodują frustrację i obniżają wiarę we własne możliwości.
Obraz kliniczny depresji dziecięcej może się różnić od obecnego u dorosłych. Dzieci zamiast smutku często przeżywają rozdrażnienie, co powoduje konflikty w relacjach z dorosłymi i rówieśnikami. Nadmierne zmęczenie i brak energii powodują obniżenie osiągnięć szkolnych i wycofanie z relacji.
W diagnozie depresji u dzieci i młodzieży ważną rolę odgrywa niezależny wywiad, nie tylko zebrany od rodziców, ale też nauczycieli. Leczenie (psychoterapia, oddziaływania psychospołeczne, a nawet nadzorowanie farmakoterapii) z kolei zakłada aktywny udział osób najbliższych.

Ostrożne szacunki mówią, że w Polsce dotknięta może być depresją nawet jedna trzecia osób w wieku emerytalnym. Stan ten rezonuje z procesem starzenia się; poczuciem osamotnienia (po odejściu z pracy czy po śmierci bliskich), przykrym uczuciem zależności od innych, lękiem przed chorobami, objawami somatycznymi. Kiedy pojawiają się problemy z pamięcią, niechęć do podejmowania decyzji i aktywności czy brak apetytu, jest to dzwonek alarmowy dla otoczenia.
Leczenie depresji u seniorów zależy od stopnia zaawansowania choroby, co oznacza, że początkowo może wystarczyć otoczenie podopiecznego odpowiednią opieką i zaangażowanie bliskich, ale może też być konieczna opieka psychiatry i pomoc farmakologiczna.

Tak, jak depresja jest chorobą egalitarną, tak w równym stopniu jest chorobą lekceważoną. Skutki nieleczonej depresji, czyli konsekwencje zdrowotne, społeczne, ekonomiczne mogą być bardzo poważne. Choroba może nie tylko znacząco zakłócić codzienne funkcjonowanie, ale przede wszystkim, przez obecność myśli i tendencji samobójczych stanowić poważne zagrożenie życia.

W walce z depresją ważne są: jak najszybsza diagnoza i dopasowany do potrzeb pacjenta plan oddziaływań, w tym psychoterapia, farmakoterapia i inne oddziaływania niezbędne do przywrócenia optymalnej formy psychicznej.

Czas leczenia farmakologicznego jest dostosowywany indywidualnie do potrzeb pacjenta, poza redukcją objawów choroby, farmakoterapia ma na celu zapobieganie nawrotom depresji. Dobór leków przez specjalistę przyniesie ulgę w cierpieniu, a przede wszystkim przywróci radość życia.

Centrum CBT to sieć ośrodków ukierunkowanych na kompleksowe wsparcie w obszarze zdrowia psychicznego dzieci, młodzieży i dorosłych. Zespół tworzą profesjonaliści: lekarze psychiatrzy, psychologowie – diagności, psychoterapeuci, posiadający szerokie kompetencje poparte wiedzą potwierdzoną certyfikatami oraz doświadczeniem zdobywanym w renomowanych ośrodkach medycznych.

Artykuł powstał przy wsparciu dr n. o zdr. Anny Kaźmierczak-Mytkowskiej – psychologa klinicznego, diagnosty, członka rady naukowej Centrum CBT.