Autostrada na Wiśle na tle Strategii Rozwoju Transportu Polski

Wyzwanie na najbliższe lata dla naszego kraju to odwrócenie niekorzystnych tendencji gospodarczych i powrót na ścieżkę wzrostu, poprzez rozwój przedsiębiorczości oraz tworzenie nowych miejsc pracy.
My Polacy jesteśmy bardzo kreatywni i odważni w podejmowaniu wyzwań. Często jednak brak nam umiejętności planowania i systematyczności w dążeniu do celu.

Jest to widoczne szczególnie w obszarze infrastruktury naszego kraju, w którym sieć transportu, koszty energii oraz ograniczenia środowiskowe nie wspierają wystarczająco rozwoju Polski.
Układ transportowy nie jest optymalny kosztowo, energia jest jedną z najdroższych na świecie, a wymagania środowiskowe skutecznie ograniczają przedsiębiorców i samorządy w rozwoju przedsiębiorczości. Każdy z tych czynników w przypadku Wisły nakłada się i ogniskuje niezwykle wyraźnie, zasługuje więc na osobne potraktowanie i może być tematem dla kolejnych artykułów.

Zacznijmy zatem od pierwszego elementu - transportu, który jest naszym niezwykle ważnym krwioobiegiem i barometrem gospodarczym. Dobrym materiałem do jego analizy jest przyjęta przez rząd, na początku roku, Strategia Rozwoju Transportu (SRT), która jako jeden z dziewięciu fundamentów ma wspierać rozwój naszego kraju.

W nawiązaniu do niej powinny być kształtowane także regionalne strategie przygotowywane przez władze Samorządowe. SRT jest również źródłem informacji dla przedsiębiorców i inwestorów, którzy podejmują decyzje o nowych inwestycjach lub planują rozwój. Gdzie umiejscowić zatem nowy zakład, magazyn czy centrum naukowo-badawcze tak, aby koszty dojazdu pracowników czy transportu towarów były optymalne?

Zidentyfikowane wyzwania Strategii Rozwoju Kraju, dla których znaczenie ma również transport to: zapewnienie spójności kraju, stymulowanie rozwoju metropolii, optymalizacja kosztów i zapewnienie finansowania infrastruktury. Są nimi też: przeciwdziałanie wyludnieniu się wsi i małych miast oraz zintegrowane zarządzanie środowiskiem. Widać więc jak ważna dla nas jest Strategia Rozwoju Transportu. Dlatego warto się zastanowić, czego w niej jeszcze brakuje, aby była bardziej przydatna i miała większe szanse udanej realizacji.

Gdy planujemy strategię jakiegoś przedsiębiorstwa to zawsze analizujemy jego źródła przychodów, patrzymy na możliwe koszty oraz zyski i planujemy dalszy rozwój. Jak wygląda budżet transportu w Polsce? Jak wielki wpływ do budżetu generuje sprzedaż paliw?

Czy środki przeznaczane na utrzymanie są wystarczające i jak je można zoptymalizować? Skąd weźmiemy fundusze na wkład własny do projektów, aby nie przepadło nam dofinansowanie z funduszy unijnych? Co powinno pochodzić z funduszy krajowych, a co z samorządowych, aby jak najlepiej się uzupełniało i wzajemnie wspierało?
Niestety, na próżno w SRT szukać konkretnych informacji i danych na ten temat.

Oznacza to więc, że cały dokument pozostaje bardziej w sferze bezpiecznych i miłych dla uszu wyborczych deklaracji, niż twardych realiów gospodarczych i planów przygotowywanych do rzeczywistej realizacji.

Globalizacja jest dziś tak daleko posunięta, że przygotowując plany rozwoju nie można nie zauważać tego, co się dzieje na świecie i w Europie. Niestety, gdy patrzy się na naszą SRT to wygląda ona tak, jakby nic poza Polską nie istniało. Wszystkie dane i analizy dotyczą tylko tego, co się dzieje w Polsce. Brakuje w planowaniu przygotowania inwestycji, które nie tylko powodowałyby, że szybko i bezpiecznie można przez Polskę przejechać.

Pytanie zasadnicze powinno dotyczyć tego, co należy zrobić, aby się u nas zatrzymywano. I to nie tylko w celach turystycznych, lecz także gospodarczych. Co zrobić, aby międzynarodowe firmy chciały przenosić do nas produkcję, otwierały centra naukowo-badawcze i integrowały się z naszym krajem.

Jak wspierać rodzimych przedsiębiorców, aby byli bardziej konkurencyjni na rynkach światowych? Może warto więc zadbać przy okazji nowych inwestycji o obniżenie kosztów transportu, bezpieczeństwo i jakość środowiska?

Miliardy w obecnej i przyszłej perspektywie idą i będą szły na koleje oraz drogi, a tymczasem najbardziej przyjazny środowisku i tani transport, który jednocześnie mógłby zwiększyć konkurencyjność naszej gospodarki, ciągle czeka na swoją szansę.

Warto podkreślić, że trendy światowe i europejskie są dokładnie odwrotne. Wspierany jest rozwój trimodalności optymalizującej koszty i wykorzystującej odpowiednio drogi, kolej i rzeki, jako równoważne elementy infrastruktury transportowej wzajemnie się uzupełniające.

Dlaczego tak się nie dzieje w Polsce? Niestety sprawy gospodarki wodnej są dziś rozproszone pomiędzy Ministerstwa Środowiska, Gospodarki, Transportu, Rolnictwa, Kultury, Administracji i samorządy. Taki model organizacyjny nie może dobrze działać, co pokazuje dobitnie ostatni przykład problemów z gazem, a tam mamy przypadek koordynacji tylko poprzez dwa Ministerstwa: Skarbu i Gospodarki. Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej, który powinien być gospodarzem na naszych rzekach i dbać o ich zrównoważony rozwój, ponieważ podlega Ministerstwu Środowiska, praktycznie nie interesuje się innymi aspektami gospodarki wodnej niż środowiskowe.

* Autor jest przedsiębiorcą, ekspertem Związku Pracodawców Warszawy i Mazowsza, absolwentem Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki warszawskiej a także m.in autorem projektu INWAPO, który w Europie Centralnej ma za zadanie rozwijać współpracę portów morskich ze śródlądowymi i stymulować rozwój wodnego transportu śródlądowego