"1945-2022. Dzieje krzyża na Westerplatte". Wystawa w kościele św. Brygidy w 40. rocznicę przywrócenia krzyża na Westerplatte

Wystawę pod nazwą "1945-2022. Dzieje krzyża na Westerplatte" przygotowało Muzeum II Wojny Światowej, a o komentarz nt. wystawy i samego krzyża poprosiliśmy dr hab. Grzegorza Berendta, dyrektora placówki.

- Na wystawie opowiadamy o różnych etapach powrotu krzyża na Westerplatte. Od wydarzeń z roku 1981, poprzez odwołania do mszy papieskiej z roku 1987, czy też upamiętnienia, które przygotowano po roku 1989. Dla tych wszystkich wydarzeń symbolem był właśnie krzyż, jako symbol duchowości obrońców żołnierzy z Westerplatte.

Dyrektor zapytany o powrót krzyża na Westerplatte odpowiedział:

- W momencie, gdy mogliśmy przystąpić do prac realizacyjnych związanych z budową nowego cmentarza wojennego na Westerplatte, wszystkie krzyże i elementy poprzedniego upamiętnienia zostały zdemontowane, przewiezione i zdeponowane na terenie Muzeum II Wojny Światowej w siedzibie głównej. Gdy nastąpi inauguracja nowego cmentarza, która jest zaplanowana na 1 września 2022 roku, krzyż główny powróci na swoje miejsce, natomiast krzyże, które wcześniej upamiętniały, będą przechowywane i będą udostępnione na terenie nowego Muzeum Westerplatte i Wojny 1939 roku. To ważne elementy polskiej pamięci historycznej i znaki czasów minionych, stąd też chcemy zadbać o to, żeby nie uległy zniszczeniu, tak jak zadbaliśmy o to w minionym roku.

Głos w sprawie okrągłej rocznicy zabrał również Czesław Nowak, prezes stowarzyszenia "Godność":

- Ówczesna władza komunistyczna w 1962 roku usunęła krzyż i w jego miejsce postawiła czołg. Uznali, że symbole religijne na Westerplatte można zastąpić elementami przyjaźni polsko-radzieckiej. Nie interesowało ich to, co myślą o tym byli Westerplatczycy. W 1980 roku jako portowcy gdańscy upomnieliśmy się o krzyż. Jako wierzący ludzie powiedzieliśmy sobie, że musimy zrobić porządek. Przestawić czołg w stronę morza i przywrócić krzyż, który w 1946 na prośbę kapitana Franciszka Dąbrowskiego budowali portowcy. Stefan Grodecki pracował wówczas w porcie, zorganizował ekipę, która odpowiadała za budowę krzyża.

- Komuniści byli przekonani, że czołg będzie stał po wieczne czasy. Gdy wystąpiliśmy o powrót krzyża stwierdzili, że historia i symbolika ich nie obchodzi. Kiedy dostaliśmy zgodę z Wojewódzkiego Urzędu ds. Wyznań, że możemy przestawić krzyż, kiedy prezydent Jerzy Młynarczyk po spotkaniu z profesorem Franciszkiem Duszeńko oraz z profesorem Adamem Hauptem, którzy odpowiadali za zagospodarowanie Westerplatte również przyznał, że czołg można przestawić, byliśmy przekonani, że to wszystko wyjdzie. Niestety kilka dni później zgoda została nam cofnięta - relacjonował Czesław Nowak.

- W trakcie walki o powrót krzyża na Westerplatte usłyszałem wiele inwektyw pod adresem Solidarności i portowców. Dopiero dzisiaj prawda o historii krzyża przebija się do świadomości społecznej. O prawdę walczyła ś.p. Alicja Balińska z Dziennika Bałtyckiego, która gdy dowiedziała się o tej całej hucpie przyjechała do mnie i wspólnie razem opowiedzieliśmy prawdziwą historię, którą m.in. negować starał się "Żołnierz Wolności". Propaganda była niesamowita. Czołg przedstawiano jako pomnik, zaś krzyż marginalizowano - dodał.

- Pamiętam dobrze moją rozmowę z biskupem Tadeuszem Gocłowskim w dniu 1 września 1989 roku, któremu powiedziałem, że obecne usytuowanie krzyża na Westerplatte nie jest wedle chrześcijańskiego porządku, że krzyż powinien stać na mogile żołnierzy. Odpowiedział mi, że do tego wrócimy. Wróciliśmy owszem, ale dopiero w 2009 roku, gdy zbliżała się 70. rocznica wybuchu II Wojny Światowej. Staraliśmy się postawić krzyż we właściwym miejscu. Wiedzieliśmy, że przyjedzie prezydent Władimir Putin, kanclerz Angela Merkel. Chcieliśmy pokazać, że tu, na Westerplatte w Polsce jest porządek chrześcijański, a nie że krzyż stoi z boku. Krzyż na swoje miejsce wrócił dopiero w grudniu 2010 roku - podsumował Czesław Nowak.