To czas bardzo intensywnych zmian w rolnictwie [ROZMOWA]

Jaki to będzie rok dla producentów rolnych?
W roku 2016 nie należy spodziewać się radykalnej poprawy sytuacji ekonomicznej w polskim rolnictwie. W dalszym ciągu producenci rolni będą odczuwali skutki rosyjskiego embarga. Wprawdzie polskie przedsiębiorstwa z branży spożywczej poszukują rynków zbytu poza Unią Europejską, ale eksport do krajów trzecich jest nadal niewielki i nie wpływa znacząco na zwyżkę cen produktów rolnych. Stosunkowo stabilna sytuacja zapowiada się w gospodarstwach produkujących mleko oraz drób, choć w przypadku tego ostatniego kierunku rysuje się pewne zagrożenie (po 1 stycznia 2017 roku). Jeżeli Polska nie utrzyma memorandum na używanie pasz GMO, konkurencyjność polskiego mięsa z pewnością zmaleje. Nie przewiduję także zmian na rynku zbóż. W tym roku nie należy spodziewać się poprawy na rynku trzody chlewnej. Przy tak dużej podaży wieprzowiny, jaka występuje obecnie na rynkach UE, wygrywają te kraje, które produkują taniej - przede wszystkim Dania i Niemcy. Poza tym bardzo dużym zagrożeniem dla hodowli i chowu świń w Polsce jest w dalszym ciągu afrykański pomór świń (ASF).

Na jaką pomoc będą mogli liczyć rolnicy?
Pomocą dla rolników będzie zapowiadane wsparcie w sektorze mleka i wieprzowiny oraz uruchomienie dopłat do prywatnego przechowywania wieprzowiny. Rok 2016 to także czas nowych uregulowań prawnych. Z dniem 1 stycznia zaczęły obowiązywać przepisy zawarte w ustawie o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw, zgodnie z którymi rolnicy będą mogli sprzedawać produkty przetworzone z własnego gospodarstwa, bez konieczności zakładania firmy. Działalność ta będzie opodatkowana 2 proc. podatkiem ryczałtowym. Zmiany nastąpią także w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego. Projektowana ustawa zmierza do wzmocnienia ochrony ziemi rolniczej w Polsce przed jej spekulacyjnym nabywaniem przez osoby, które nie gwarantują zgodnego z interesem społecznym wykorzystania nabytej ziemi na cele rolnicze. Na okres 5 lat wstrzymana zostanie sprzedaż nieruchomości albo ich części wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, a podstawowym sposobem zagospodarowania państwowej ziemi rolnej będzie dzierżawa. W tej chwili problemem są opóźnienia w wypłacie dopłat bezpośrednich za 2015 r., przez co rolnicy mogą mieć kłopoty z zakupem środków do produkcji (głównie nawozów mineralnych do zabiegów wiosennych) i z zachowaniem płynności finansowej gospodarstw. Rolnicy oczekują też na uruchomienie kolejnych działań Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich 2014-2020. Przedstawiciele Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi oraz ARiMR zapowiedzieli prace nad uproszczeniem procedur przyznawania pomocy w ramach PROW 2014-2020 oraz stworzenie harmonogramu naborów na cały rok, by zainteresowani pomocą mieli więcej czasu na spokojne i przemyślane przygotowania wniosków o wsparcie.

Z jakich programów będą mogli korzystać rolnicy?
Obecnie trwa opracowywanie harmonogramu uruchamiania poszczególnych działań PROW 2014 - 2020. Zajmuje się tym Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi wraz z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Nie znamy jeszcze końcowych ustaleń. Jak tylko je poznamy, od razu poinformujemy o nich rolników. Należy się spodziewać, że w okolicach marca ruszy operacja „Modernizacja gospodarstw rolnych” oraz II tura programu „Młodego Rolnika”. Z wcześniej planowanych działań w 2016 roku mogę wymienić np. inwestycje w gospodarstwach położonych na obszarach OSN w ramach poddziałania - “Wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych”. Właśnie zostało uruchomione. Innym działaniem jest wsparcie inwestycji w gospodarstwach rolnych - modernizacja - obszar D (wszystkie rodzaje operacji). Dotacja może tam wynieść do 500 tys. zł. Ciekawym działaniem jest także restrukturyzacja małych gospodarstw (premia wynieść może 60 tys. zł), ułatwienie startu młodym rolnikom (premia wynieść może 100 tys. zł) czy pomoc na rozpoczęcie działalności gospodarczej (premia wynieść może 100 tys. zł). Dotację do 300 tys. zł uzyskać można z działania: wsparcie inwestycji w przetwarzanie produktów rolnych, obrót nimi lub ich rozwój.

Jakie są prognozy dotyczące upraw?Ostatnie dni grudnia i pierwsze dni stycznia przyniosły znaczne obniżenie temperatury na terenie województwa pomorskiego. Zanotowano temperatury poniżej -15 st. C. Mrozy wystąpiły zanim spadł śnieg, a brak pokrywy śnieżnej przy niskich temperaturach jest szczególnie niebezpieczny dla wrażliwego jęczmienia ozimego i rzepaku ozimego. Ciepła i wilgotna jesień nie sprzyjała zahartowaniu się ozimin. Dodatkowo, silne wiatry i słoneczna pogoda, zwiększyły ryzyko wysmalania roślin, ponieważ w takich warunkach rośliny transpirują wodę, a nie mogą jej jednocześnie uzupełnić, ponieważ gleba jest zamarznięta. Wielu rolników zgłasza do mnie swoje obawy dotyczące stanu swoich upraw (ozimin). Gleba jest zamarznięta i nie możemy stwierdzić, czy rośliny zostały uszkodzone. Przemarznięcie węzła krzewienia u zbóż, czy też stożka wzrostu u rzepaku, objawiające się brunatnieniem, a następnie gniciem, spowoduje wypadanie roślin z pola. Pamiętajmy jednak, że zima się jeszcze nie skończyła, a decydujący dla ostatecznego przezimowania zbóż ozimych i rzepaku ozimego będzie dalszy przebieg pogody, a zwłaszcza warunki pod koniec zimy i na przedwiośniu.

W jakiej branży rolniczej zachodzi obecnie najwięcej zmian?
Jesteśmy w okresie bardzo intensywnych zmian w rolnictwie. Związane są one przede wszystkim z wprowadzaniem nowych rozwiązań technologicznych, organizacyjnych i procesowych. Do głównych obszarów tych zmian zaliczyłbym: rolnictwo precyzyjne (współpraca maszyn rolniczych wyposażonych w odbiornik GPS z satelitami Globalnego Systemu Pozycjonowa-nia), integrowana ochrona roślin, systemy marketingowe (innowacyjne formy sprzedaży np. mlekomaty, sprzedaż bezpośrednia, przetwórstwo metodami tradycyjnymi, produkty ekologiczne), robotyzacja prac (np. zautomatyzowane obory, roboty udojowe, komputeryzacja zarządzania, elektroniczne systemy dawkowania pasz, sterowania mikroklimatem), zastosowanie OZE, wysokowydajne odmiany roślin uprawnych, oraz nowe formy nawozów (przede wszystkim do nawożenia dolistnego), które są wynikiem zastosowania innowacyjnych technologii produkcji pozwalających na rozdrobnienie komponentów do wielkości nanocząsteczek. Gdyby jednak na to pytanie spojrzeć z innej strony, to branżą, w której zmiany technologiczne i organizacyjne już praktycznie się dokonały, jest branża drobiarska. Wydaje mi się, że podobny proces rozpoczął się już w sektorze trzody chlewnej, a objawia się on likwidacją małych, nierentownych hodowli.
Rozmawiała Edyta Okoniewska