Słowiński Park Narodowy. Nadmorskie królestwo ruchomych wydm, torfowisk i borów

Słowiński Park Narodowy znajduje się w województwie pomorskim. Został utworzony 1 stycznia 1967 roku. Zajmował wówczas powierzchnię 18 tys. ha. Dziś jest znacznie większy. Parkowy obszar to 32 744 ha, w tym 21 572 ha położonych w województwie pomorskim w części lądowej oraz 11 171 ha wód przybrzeżnych Morza Bałtyckiego. Powierzchnia Parku obejmuje wody morskie (34%), wody słodkie czyli jeziora (31%) oraz lądy (35%). Główne akweny tego obszaru to jeziora Łebsko i Gardno. To dwa największe pod względem powierzchni polskie zbiorniki przymorskie.

Park dzieli się na 8 Obwodów Ochronnych: Rąbka, Smołdziński Las, Rowy, Żarnowska, Kluki, Smołdzino, Gardno i Łebsko oraz Bałtyk. Każde z tych miejsc ma sporo do zaoferowania miłośnikom natury i turystom.

Słowiński Park Narodowy został utworzony po to, by chronić wyjątkowy system jezior przymorskich, bagien, torfowisk, łąk, nadmorskich borów, i lasów, a przede wszystkim wydmowy pas mierzei z unikatowymi w Europie wydmami ruchomymi. O bezcennej wartości przyrodniczej Parku świadczy fakt umieszczenia go w międzynarodowej sieci obszarów chronionych takich jak: HELCOMBSPA, Światowy Rezerwat Przyrody czy obszar wodno-błotny Ramsar. Od 1977 roku jest on częścią programu UNESCO "Człowiek i Biosfera", którego celem jest utworzenie globalnej sieci rezerwatów biosfery.

Największą atrakcją tego obszaru są bez wątpienia ruchome wydmy. To symbol rozpoznawczy Słowińskiego Parku Narodowego. Te wędrujące górki piasku możliwość zmiany swojego położenia zawdzięczają wiatrom. Małe ziarna pod wpływem podmuchów wiatru przesuwane są z miejsca na miejsce, co powoduje stopniową zmianę lokalizacji całych szczytów. Dwie najpiękniejsze wydmy ruchome udostępnione do zwiedzania dla turystów, to Wydma Łącka i Wydma Czołpińska.

Doceniany na świecie

Słowiński Park Narodowy to piękna i wciąż dzika kraina. Ze względu na różnorodne siedliska przyrodnicze wyróżnia się wysokim statusem zarówno w Polsce, jak i na świecie. Park należy do obszarów istotnych dla ptaków (IBA), w całości jest wpisany na listę obszarów RAMSAR, ze względu na walory naturalne i kulturowe figuruje jako światowy rezerwat Biosfery (MaB UNESCO). Ponadto jest jednym ze światowych obszarów chronionego morza. Przyroda tego miejsca odznacza się unikatowymi walorami i jest jednocześnie charakterystyczna dla środkowego wybrzeża Bałtyku.

200 km szlaków

Na terenie Parku wyznaczono około 200 kilometrów szlaków pieszych, rowerowych, kajakowych, w tym 7 ścieżek przyrodniczych. Warto mieć na uwadze, że niektóre fragmenty mogą być trudne technicznie - zapiaszczone lub podmokłe. Do dyspozycji turystów jest 7 parkingów. Kolejną istotną uwagą jest zakaz wprowadzania psów na obszary objęte ochroną ścisłą i czynną (z wyjątkiem psów asystujących w rozumieniu Ustawy). Park udostępniany jest od świtu do zmierzchu, w okresie całego roku.

Mieszkańcy Parku

Symbolem Słowińskiego Parku Narodowego jest mewa srebrzysta. Ptak ten kojarzony jest przede wszystkim z Wyspą Kamienną na jeziorze Gardno. To tam w przeszłości odnotowano jedne z pierwszych lęgów mewy srebrzystej w Polsce.

W Parku żyją 283 gatunki ptaków, z czego około 168 lęgowych. Spośród 58 gatunków ssaków, dużą rozpoznawalnością cieszą się foki i morświn. Na dzikich parkowych plażach można natknąć się na fokę szarą, obrączkowaną i fokę pospolitą. Zwierzęta te są objęte ścisłą ochroną gatunkową i są wpisane do Czerwonej Księgi zwierząt zagrożonych wyginięciem.

Park znany jest w Polsce z różnorodności ryb. Jest ich tutaj aż 62 gatunki. W wodach doskonale czują się łososie, trocie i węgorze. Na terenie Parku żyje także 56 gatunków ważek.

Wyjątkowymi mieszkańcami Parku są sieweczki obrożne. Ptaki te znoszą jaja w pasie plażowym, w niewielkich dołkach. Każdy, kto zobaczy sieweczki powinien zachować szczególną ostrożność. Zaniepokojonego ptaka należy ominąć szerokim łukiem. Przy tym trzeba zachować czujność, aby nie zdeptać ich jaj, których kolorystyka doskonale wtapia się w otoczenie. Ciekawy jest także świat owadów i bezkręgowców. Na uwagę zasługują chrząszcze halofilne (słonolubne). Żyją one w pasie plażowym i wydm nadmorskich.

Równie bogata jest flora Parku. Występuje tutaj 990 gatunków roślin naczyniowych oraz 197 gatunków mszaków. Spacerując na tych pięknych terenach można spotkać relikty glacjalne - malinę moroszkę oraz bażynę czarną. Gatunki te świadczą o niedawnym, z geologicznego punktu widzenia, okresie lodowcowym. Około 19% powierzchni SPN zajmują lasy, w których głównymi gatunkami są: sosna zwyczajna, brzoza brodawkowata, olsza czarna, brzoza omszona i świerk pospolity. Duży udział sosny sprawia, że w Parku występuje najwięcej drzewostanów iglastych, które nazywane są borami.

Atrakcje Słowińskiego Parku Narodowego

Odwiedzając Park warto także zobaczyć skansen w Klukach, gdzie zachowano dobra materialne po zamieszkujących ten rejon Słowińcach. Na brzegu jeziora Łebsko wybudowano wieżę widokową oraz pomost skąd podziwiać można panoramę jeziora z widocznymi na horyzoncie wydmami ruchomymi. Godne uwagi jest także Muzeum Przyrodnicze Słowińskiego Parku Narodowego w Smołdzinie. Turyści chętnie odwiedzają Latarnię Morską Czołpino o wysokości 25 metrów i ścieżkę przyrodniczą “Światło Latarni”. Na Mierzei Łebskiej, w okolicach Rąbki znajduje się poligon niemiecki z czasów II wojny światowej.

PGE dla Słowińskiego Park Narodowy

Grupa PGE niezmiennie współpracuje z Słowińskim Parkiem Narodowym. W 2022 roku odbyła się międzynarodowa konferencja naukowa „Ochrona ekosystemów wodnych a ich udostępnianie”. Trzy dni wypełnione były spotkaniami pracowników Polskich Parków Narodowych z przedstawicielami Indiana Dunes National Park i Kornati National Park ze Stanów Zjednoczonych, a także przedstawicielami Sieci Biosfera dla Bałtyku, Rezerwatu Biosfery Delta Dunaju, Stacji Morskiej im. Profesora Krzysztofa Skóry Instytutu Oceanografii w Helu, Uniwersytetu Gdańskiego, Akademii Pomorskiej w Słupsku oraz Straży Rybackiej.

PGE wspiera także edukację dzieci w szkołach podstawowych położonych na terenie otuliny Słowińskiego Parku Narodowego. Dla uczniów przygotowano kampanię edukacyjną pt. „Ochrona ptaków przed kolizjami ze szklanymi powierzchniami”. Na oknach szkół zamieszczono naklejki odstraszające ptaki, chroniąc je tym samym przed ewentualną kolizją.

W ramach współpracy z SPN, Grupa PGE sfinansuje budowę strony internetowej Rezerwatu. Oprócz tego zapowiedziano wprowadzenie szeregu działań polegających na zarybianiu i wspomaganiu populacji szczupaka i sandacza jeziora Gardno i jeziora Łebsko. Również w tym roku PGE sfinansuje projekt badawczy - „Badania wody i osadów dennych oraz pomiary hydrologiczne jeziora Łebsko i jego zlewni wraz ze sporządzeniem koncepcyjnego projektu ochrony i rekultywacji zbiornika w celu zachowania jego potencjału przyrodniczego”.

Badanie rozpoczęło się wiosną 2023 roku i trwać będzie przez kilkanaście miesięcy. Jego celem jest ratowanie przed totalną degradacją ekosystemów wodnych leżących na terenie Słowińskiego Parku Narodowego. Przeprowadzona zostanie gruntowna analiza fizyko-chemiczna i biotyczna wód. Eksperci ocenią zmiany zachodzące w strukturze i liczebności zespołów ichtiofauny. W ramach projektu pracownicy SPN zostaną przeszkoleni, aby w przyszłości samodzielnie prowadzić badania w wodach jeziornych, które pozwolą na dokładne wskazanie zagrożeń. Wnioski z badań zostaną opublikowane w formie raportu.