Rozwój osobisty konieczność czy potrzeba? Psycholożka radzi jak zadbać o swój rozwój

Zacznijmy od tego, czym jest rozwój osobisty?

Dzisiaj określenie „rozwój osobisty” zabarwiło nam się w mediach, w internecie tak trochę negatywnie, bo często mówiąc o rozwoju osobistym, wrzuca się do worka wszystko. Wszystkie definicje, jeśli chodzi o pracę nad sobą. To, do czego dążą ludzie, to postanowienie, żeby coś ze sobą zrobić, ze swoją pracą, ze swoim czasem, ze swoim szczęściem, ze swoim dobrostanem i tak naprawdę wszystko to wrzuca się do worka „rozwój osobisty”, czyli, że ja zaczynam coś robić ze sobą, żeby dojść do jakiegoś celu. Najczęściej jest to potrzeba dobrostanu, szczęścia, i stosuje się do tego różne metody, techniki. Być może kursy, szkolenia, które pomogą do takiego stanu dojść.

Czy rozwój osobisty jest nam potrzebny w życiu?

O tak. W dzisiejszych czasach, kiedy przeżywamy już dosyć długo taki trudny okres - mieliśmy pandemię, mamy działania militarne, mamy gorszą sytuację ekonomiczną, wielu ludzi przeżywa swego rodzaju frustracje, traci poczucie bezpieczeństwa, zadaje pytania: dokąd to zmierza, jak ja się w tym odnajdę. Więc dzisiaj szczególnie sięgamy po różne metody i techniki rozwoju osobistego, aby sobie tu i teraz pomóc. On jest teraz popularny, ale jest nam też potrzebny choćby z tego względu, że czujemy się trochę niepewnie, czujemy się zagrożeni, nie czujemy się bezpieczni, dlatego po rozwój osobisty sięgamy.

Czy jest to samodoskonalenie?

Samodoskonalenie to metoda pozwalająca na zdobywanie i pogłębianie kompetencji. Rozwój osobisty polega na poznawaniu określonych informacji i metod - rozwijanie naszego potencjału i świadomości. Mogę po prostu czytać, mogę oglądać, mogę dowiadywać się nowych rzeczy, niekoniecznie ćwiczyć.

Jak więc zadbać o nasz rozwój osobisty, od czego zacząć?

Pierwszym krokiem jest określenie potrzeby działania lub oczekiwanej zmiany. Jeżeli ktoś sobie zaczyna myśleć: „chcę coś zrobić ze sobą”, „chcę coś ruszyć do przodu”, „chcę coś zmienić”, to jest to wyraźny sygnał, że warto się tej sytuacji przyjrzeć. Z mediów społecznościowych docierają do nas informacje, że trzeba się rozwijać - rozwijaj się, idź na szkolenie, zrób to, zrób tamto i często czujemy się zagonieni w kozi róg, pojawia się w nas przeświadczenie, że kto się nie rozwija, ten stoi w miejscu, jest niepostępowy. Trzeba wiedzieć, po co ja się chcę się rozwijać, co takiego dzieje się teraz w moim życiu - prywatnym, zawodowym, skąd ta potrzeba, żeby coś zmienić. Być może chcę zdobyć jakieś nowe kompetencje czy umiejętności, być może jestem czegoś ciekawa.

Jeśli nie ukierunkujemy naszego pragnienia, potrzeby, tak naprawdę chwycimy się wszystkiego, co będzie dostępne, czyli będziemy czytać, będziemy oglądać, zapiszemy się na kursy i po roku stwierdzimy, że jesteśmy wyczerpani, bo mnogość tematów i zagadnień nie pozwoliła nam wdrożyć realnej zmiany, której oczekiwaliśmy. Warto zapytać siebie - czy potrzebuję lepiej zarządzać swoim czasem? Czy potrzebuję więcej przestrzeni dla siebie? Czy może chcę pracować nad swoimi relacjami? Może boję się przyszłości i jestem na jakiejś niepewnej pozycji zawodowej i myślę sobie, że może warto by było się z czegoś podszkolić, czegoś nauczyć? Może nie czuję się bezpiecznie w tych czasach, które przyszły, zastanawiam się, jakie techniki, czy treningi mentalne mogłyby mi pomóc, jak sobie radzić ze stresem? Trzeba poszukać własnego kierunku, ponieważ zagadnień z rozwoju osobistego są dziesiątki. I tak naprawdę możemy się w nich zanurzyć i przez wiele miesięcy nie wypłynąć stamtąd.

To jest ta pułapka, że za dużo byśmy chcieli...

Dokładnie, bo chociażby z mediów społecznościowych krzyczą do nas nagłówki: przyjdź na warsztat oddychania, przyjdź na warsztat relaksacji, poradź sobie ze stresem, zrób trening wizualizacyjny, zarządzaj swoim czasem, naucz się być asertywnym... To my musimy wiedzieć, czego chcemy. Czym innym jest bycie asertywnym, a czym innym uczenie się specyficznych technik relaksacyjnych. Największą pułapką może być duża dostępność różnych szkoleń i warsztatów rozwojowych.

Czy sami możemy zidentyfikować, co jest nam potrzebne?

Tak, na pewnym poziomie. Jak znasz już tę swoją potrzebę tak blisko, czyli czujesz, że to jest np. czas albo stres, to już masz kierunek. Jeśli nie wiesz, to warto zapytać jakiegoś specjalistę, żeby pomógł nam poukładać, co jest w naszej głowie, o co nam chodzi. I nie trzeba od razu iść na terapię, czy chodzić na konsultacje do psychologa. Można się poradzić kogoś, kogo znamy. Porozmawiać z kimś, kto pomoże nam wyartykułować i poukładać, o co nam naprawdę chodzi i wtedy podjąć decyzję, w którą stronę pójść.

Jaki powinien być następny krok?

Kiedy już zdefiniujemy sobie, co jest nam potrzebne, np. lepsze zarządzanie czasem, bo widzimy u siebie szereg niesprzyjających zachowań, np. jestem wiecznie spóźniona, na nic nie starcza mi czasu, wieczorem przychodzę do domu wycieńczona, a jeszcze mam dużo rzeczy do zrobienia, czuję się cały czas w pułapce czasu. Mamy też w głowie postanowienie, np. chcę mieć więcej czasu dla siebie, na pasję, na aktywność, na relacje. Zaczęłabym od prostych rzeczy. Można zacząć nasze poszukiwania od sięgnięcia po prasę (np. „Psychologia”, „Zwierciadło”, „Sens”, „Coaching”) lub literaturę, np. wydawnictwa OnePress czy Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne. Podpytajmy o dobrą literaturę znanych fachowców czy znajomych, którzy specjalizują się w psychologii. Każdy ma swoją dynamikę i jednemu będzie pasowało czytanie, drugiemu słuchanie, ktoś inny będzie wolał oglądać. Zacznijmy od małych kroków w poszukiwaniu wiedzy, a potem już powoli po nitce do kłębka znajdziemy w tej literaturze kolejne polecenia do zgłębiania naszego tematu.

Czy można określić, ile czasu dziennie powinniśmy przeznaczyć na rozwój osobisty?

Powiedziałabym, że rozwój osobisty to jest przyjęcie pewnych nawyków, które powtarzane regularnie będą zmieniać nasze życie na lepsze, czy na takie, którego oczekuję. Nie jest istotne, czy jest to 15, czy 20 minut, istotne jest, czy to jest regularne, czy jest dobrze przemyślane, ułożone. Jeżeli ktoś chce np. zarządzać swoim czasem, to o wiele ważniejszy jest plan, który na początku sobie zrobi i kroki, od których zacznie swoje działania. Warto zacząć od małych kroczków, nie planować wielkich zmian w szybkim czasie. Przez pierwsze dwa-trzy tygodnie znaleźć np. 15 minut czasu dla siebie i swoje nowe działanie/nawyk.

Ten nowy nawyk czy sposób działania musi nas motywować, sprawiać, że mamy pewność, że coś w naszym życiu zmienia się na lepsze. Ważne, aby regularnie to powtarzać, na początek w małych ilościach, powolutku, żeby to się ruszyło, żebyśmy zobaczyli, czy nam to odpowiada. Jeśli zobaczymy, że przychodzi to łatwo, to zwiększamy sobie tę ilość czasu.

Co można zrobić, żeby bardziej się zaangażować?

Motywacja jest jedną z najważniejszych rzeczy do tego, aby podjąć wysiłek w danym kierunku. Teoria autodeterminacji profesorów Ryana i Deci, która mówi, że aby człowiek się zaangażował w jakąś działalność, zmianę, w działanie ukierunkowane, to bardzo ważne jest, żeby on spełniał w tych działaniach trzy potrzeby. Pierwsza - to potrzeba kompetencji - czy jak ja realizuję to działanie, to czuję, że się rozwijam, że nabywam nowe umiejętności, nabywam nowe kompetencje, staję się bardziej skuteczna, czyli podnosi mi się poczucie skuteczności. Druga rzecz - to poczucie autonomii, czyli mam poczucie, że robię to swoje działanie sam - sama sobie wymyśliłam, sama sobie ułożyłam, sama realizuję, sama podejmuję decyzje. Trzecia potrzeba - to potrzeba relacji, czyli mamy też ogromną potrzebę, żeby podejmując się jakiegoś zadania, jakiegoś wyzwania przyglądać się też w lustrze opinii innych ludzi, tych, którzy są ważni, których zdanie jest dla nas ważne. Może ktoś robi podobne rzeczy, mamy okazję się skonsultować. Te trzy potrzeby - kompetencji, autonomii i relacji - wpływają na to, jak głęboko się zaangażujemy w dane nowe zadanie, nowe wyzwanie, w rozwój kompetencji albo umiejętności. I musimy być ich świadomi.

A co zrobić, żeby nie dopadło nas zniechęcenie?

Żeby nie doszło do zniechęcenia, znużenia warto swoje plany monitorować. Czyli jeśli postanowiłam, że robię coś 20 minut dziennie, ale widzę, że już w środę, czwartek odpuściłam, bo się nie wyrobiłam, bo wpadła jakaś nowa rzecz, to najważniejsze jest, żeby w tym momencie sobie powiedzieć - ok, 20 minut to jest za dużo, spróbuję zrobić 15 albo 10, ale robię. Ludzie często robią sobie plany, ale ich nie monitorują. A tu ważne jest, żeby zobaczyć po tygodniu, jak to wychodzi, np. usiąść w niedzielę i powiedzieć: ok, w tym tygodniu zrobiłam siedem razy, tak jak sobie zaplanowałam, zapytać siebie, czy to jest dla mnie wystarczające, czy to jest dla mnie komfortowe. Jeśli będziemy korygować nasze czynności, czy to jest za dużo, czy za mało, będzie mniej szans na pojawienie się znużenia i zniechęcenia. Druga rzecz, która jest ważna - trzeba sprawdzać sobie, czy ta rzecz, którą chcę wprowadzić, jest naprawdę moja, czy robię ją dla siebie, czy robię ją dla swoich potrzeb, czy dzięki niej widzę siebie jako osobę bardziej kompetentną. Monitorowanie i szukanie zaangażowania oraz przyjemności jest taką prewencją, która nie doprowadzi do zniechęcenia.

A kiedy możemy zwrócić się do specjalisty, coacha?

Do coacha przychodzą ludzie, kiedy mają zazwyczaj potrzebę pracy nad konkretnymi celami. Potrzebują wsparcia specjalisty, by zaplanować cele w sposób optymalny i przyjąć jakąś strategię działania. Często coach pomaga nam i urzeczywistnić marzenia, i poukładać nasze plany. Sprawdzić, jakie to są potrzeby, z jakiego obszaru życia, czy to chodzi o hobby, relacje, czy finanse, sprawy osobiste. Coach, trener lub psycholog zada nam dobre pytania, pozwoli nam zidentyfikować obszary, które trudno nam czasami zobaczyć samemu. Pomoże zbudować plan, czy większą strategię. Osoba z zewnątrz zawsze zobaczy większy kawałek niż ta, która jest w środku. Dlatego czasem warto się radzić specjalistów.

Rozwój osobisty to w dzisiejszych czasach konieczność czy potrzeba?

Jeśli chcemy w tym dynamicznym i permanentnie zmieniającym się świecie zachować odporność psychiczną i budować swój dobrostan, to rozwój osobisty na pewno nam w tym pomoże.

Psycholog, trener, coach pracujący w sporcie i biznesie. Autorka programów rozwoju osobistego, które wdrażane są zarówno w organizacjach, jak i indywidualnie. Specjalizuje się w budowaniu i wdrażaniu strategii dla firm, mowach motywacyjnych, doradztwie mającym na celu zwiększenie efektywności procesów wewnętrznych w firmach oraz coachingach menedżerskich. Trener II klasy pływania. Od 24 lat startuje w zawodach triathlonowych, wielokrotna medalistka Mistrzostw Polski w Triatlonie i Duathlonie, ukończyła blisko 100 Triathlonów, w tym dwa zawody IRONMAN (3800 m pływania, 180 km roweru, 42 km biegu). W oparciu o doświadczenia biznesowe i sportowe stworzyła prestiżowe programy: Business Champion Development z udziałem Mistrzów Olimpijskich, Sportu i Motywacji oraz Business Strategy Program optymalizujący funkcjonowanie firm na wszystkich poziomach. W działalności na rzecz społeczeństwa przewodniczy Fundacji Sportu Pozytywnego. Liderka Akademii Psychologii Sportu - edukacyjnego programu dla zawodników, trenerów, psychologów. Prywatnie żona Wojtka - pasjonata triathlonu oraz mama Jakuba (15 lat) i Zosi (12 lat). Wraz z rodziną zbudowała swoją oazę na wsi, gdzie ludzie biznesu mogą odpocząć od pracy zawodowej www.chwilapauzy.pl .