Plan urlopów - ekspert radzi naszym czytelnikom

W ubiegłym roku składałam wniosek o przyznanie mi urlopu w sierpniu roku bieżącego. Pracodawca po raz kolejny odmówił mi urlopu w tym okresie. W jakim stopniu pracodawca związany jest wnioskami pracowników o udzielenie im urlopu? Czy możliwe jest przesunięcie terminu urlopu ustalonego wcześniej w planie urlopów?

Zgodnie z przepisem art. 163 § 1 kodeksu pracy urlopy powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. Co do zasady pracodawca zawsze ustala plan urlopów. Zwolniony jest od tego obowiązku pracodawca, u którego nie działa zakładowa organizacja związkowa oraz pracodawca, u którego zakładowa organizacja wprawdzie działa ale wyraziła ona zgodę na nieustalanie planu urlopów. W powyższych przypadkach pracodawca ustala termin urlopu po porozumieniu z pracownikiem.

Według uchwały Sądu Najwyższego z dnia 6 marca 1980 r. (V PZP 7/79; OSNAPiUS 1999/10 poz. 331) przy braku planu urlopów wypoczynkowych samo złożenie wniosku o udzielenie urlopu nie usprawiedliwia nieobecności pracownika.

Ustalając plan urlopów pracodawca bierze pod uwagę wnioski pracowników oraz konieczność zapewnienia normalnego toku pracy. Co oczywiste, planem urlopów nie obejmuje się tzw. urlopu na żądanie. Pracodawca nie jest związany wnioskiem pracownika, zawierającym propozycję terminu udzielenia mu urlopu wypoczynkowego - zasadę tę określono w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2001 r. I PKN 590/2000; OSNP 2003/14 poz. 336.

Plan urlopów podaje się do wiadomości pracowników w sposób przyjęty u danego pracodawcy. Nie jest konieczne oddzielne zawiadomienie pracownika o terminie urlopu wypoczynkowego, jeżeli plan urlopu został podany do wiadomości pracownika w sposób przyjęty w zakładzie pracy co najmniej na miesiąc przed rozpoczęciem urlopu (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 13 maja 1998 r. I PKN 99/98; OSNCP 1980/7-8 poz. 132).

Plan urlopów oraz indywidualne wyznaczenie terminu urlopu (u pracodawcy, u którego planu urlopów się nie ustala) mają charakter wiążący w takim znaczeniu, że pracownik może wykorzystać urlop wypoczynkowy w umówionym uprzednio terminie bez żadnego dodatkowego zawiadomienia.

W ściśle określonych sytuacjach pracodawca zobowiązany jest uwzględnić bezwarunkowo wniosek pracownika o udzielenie mu urlopu. Tak też pracodawca udziela urlopu pracownicy na jej wniosek bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, podobnie pracownikowi - ojcu wychowującemu dziecko, który korzysta z urlopu macierzyńskiego.

Również w myśl art. 205 § 3 kodeksu pracy pracownikowi młodocianemu uczęszczającemu do szkoły należy udzielić urlopu wypoczynkowego w okresie ferii szkolnych.

Zgodne z zasadą wyrażoną w przepisie art. 164 kodeksu pracy, przesunięcie terminu urlopu może nastąpić na wniosek pracownika umotywowany ważnymi przyczynami.

Przesunięcie terminu urlopu jest także dopuszczalne z powodu szczególnych potrzeb pracodawcy, jeżeli nieobecność pracownika spowodowałaby poważne zakłócenia toku pracy.

Pracodawca jest zobowiązany przesunąć urlop na termin późniejszy, jeżeli pracownik nie może rozpocząć urlopu w ustalonym terminie z przyczyn usprawiedliwiających nieobecność w pracy, a w szczególności z powodu urlopu macierzyńskiego, czasowej niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby, odosobnienia w związku z chorobą zakaźną czy też powołania pracownika na ćwiczenia wojskowe albo na przeszkolenie wojskowe na czas do trzech miesięcy.