Mieszkańcy skarżą się na biogazownię koło Malborka. Starosta chciał ją "zamknąć". SKO uchyliło jego decyzję

Na decyzję w tej sprawie czekali mieszkańcy Tragamina w gminie Malbork, którzy od kilku lat skarżą się na zapachy dochodzące z biogazowni rolniczej prowadzonej przez Ośrodek Hodowli Zarodowej Gajewo sp. z o.o. należący do Skarbu Państwa. Słali pisma do „wszystkich świętych” – ministrów, władz samorządowych, inspekcji. Jedną z konsekwencji było postępowanie, które przez półtora roku prowadziło malborskie starostwo, zakończone wydaniem przez starostę decyzji cofającej zezwolenie na przetwarzanie odpadów w instalacji.

- Jeżeli będzie decyzja o odebraniu zezwolenia, to ona może mieć nawet aspekt ogólnopolski. Bo jeżeli sprawa idzie o ograniczenie śladu węglowego, to biogazownia ma ten ślad ujemny. Żeby wstrzymać decyzję, to muszą być rażące zaniedbania, a my mieliśmy naruszenia – mówił nam nieco wcześniej Krzysztof Tomasik, prezes OHZ Gajewo.

Starosta decyzję cofającą zezwolenie wydał w październiku 2021 r. Gdyby tak pozostało, spółka musiałaby zaprzestać działalności, czyli po prostu zamknąć biogazownię, która rocznie przerabia około 25-30 tysięcy ton odpadów. Jak tłumaczył nam wcześniej prezes: głównie oleje (bo im wyższy energetycznie odpad, tym lepiej przy produkcji prądu), gnojowica świńska, odpady rzepakowe, odpady rolno-spożywcze, wody popłuczne z płukania linii technologicznych w spółce produkującej biopaliwa, wysłodki z cukrowni, osadka kukurydziana (obcięta kolba), kiszonka z kukurydzy, wszystkie odpady z OHZ z kiszonek dla bydła (końcówki z rękawów czy silosów), rzadko ziemniaki.

CZYTAJ TEŻ: Sprawa biogazowni z gminy Malbork trafiła do Ministerstwa Klimatu i Środowiska

Prezes OHZ Gajewo od decyzji starosty malborskiego odwołał się do Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku. Teraz może odetchnąć z ulgą, a mieszkańcy - niekoniecznie. Po postępowaniu, które trwało ponad rok, zapadła decyzja, jakiej spółka oczekiwała. Kolegium uchyliło zaskarżoną decyzję w całości, kierując sprawę do ponownego rozpatrzenia. W uzasadnieniu podano, że rolą organu, w tym przypadku starosty, „jest jednoznaczne ustalenie konkretnych naruszeń warunków udzielonego zezwolenia lub przepisów prawa”. Tymczasem w ocenie SKO „dotychczas zebrany materiał dowodowy nie jest z tego punktu widzenia wystarczający”. Zwłaszcza że skutki decyzji byłyby daleko idące. Firma potem przez 10 lat nie mogłaby się ubiegać o zezwolenie odpadowe.

Skutkiem orzeczenia jest konieczność powtórzenia postępowania przez organ pierwszej instancji celem potwierdzenia lub zaprzeczenia, że doszło do konkretnych nieusuniętych naruszeń warunków prowadzenia działalności w przedmiotowej instalacji – odpowiada nam dr Mikołaj Pułło, prezes Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Gdańsku.

Biogazownia w Tragaminie powstała w 2014 roku, leży na terenie OHZ Gajewo na tyłach budynków gospodarczych, tuż przy drodze krajowej nr 55. Większość zabudowań mieszkalnych znajduje się po drugiej stronie „krajówki”. Mieszkańcy już od kilku lat skarżą się na sąsiada. Ich zdaniem, momentami fetor jest nie do wytrzymania. Nie mogą już więc patrzeć na doskonale widoczne charakterystyczne zbiorniki. Do trzech przykrytych kopułami (fermentory) wkładane są odpady. Czwarty zbiornik - betonowy - jest odkryty, znajduje się w nim masa pofermentacyjna płynna, a obok niego usypuje się masa sucha (obie są używane jako nawóz, poferment wylewany na polach uprawnych OHZ Gajewo). Z kolei w dwóch jednostkach kogeneracyjnych gaz przetwarzany jest na prąd i energię cieplną.

Poferment dwa razy w roku – wiosną i jesienią – wywożony jest na pola. Mieszkańcy jako źródło swoich problemów wskazują zarówno sposób wylewania nawozu, jak i etapy produkcji biogazu. Od kilku lat proszą o zainstalowanie flary spalającej gaz, przykrycia betonowego zbiornika czy utworzenia kurtyny odoroszczelnej, choćby poprzez posadzenie drzew, która oddzieli biogazownię od wsi.

Smród z biogazowni nie daje nam żyć i wpływa na nasze zdrowie. Zawroty głowy, bierze na wymioty. W domu okien nie można otworzyć. Ubrania przesiąkły, samochody prześmiardły – to często powtarzane argumenty.

Nadal aktualne. Były podnoszone podczas dwóch spotkań w ubiegłym roku w Urzędzie Gminy Malbork. W listopadzie ub. roku wójt napisał do SKO, że działalność biogazowni powoduje liczne protesty społeczne, w ocenie okolicznych mieszkańców w znacznym stopniu obniża komfort życia.

W OHZ Gajewo nie zgadzają się z tymi zarzutami. Uważają, że instalacja nie jest źródłem uciążliwości, tylko zapachy związane z produkcją zwierzęcą prowadzoną przez spółkę: odkrywanie kiszonek składowanych w rękawach oraz w betonowych boksach, przewożenie ich, codzienne wypychanie obornika z obór, przewożenie obornika.

Proszę pamiętać, że to jest obszar wiejski, gdzie, oczywiście w granicach tolerancji, zawsze będzie jakaś tego typu uciążliwość – mówił nam swego czasu prezes Tomasik.

Dodajmy, że uchylona przez SKO decyzja starosty malborskiego nie dotyczyła wprost uciążliwości zapachowych. Bo i nie mogła.

- SKO pisze, że w przepisach prawa brak jest konkretnych norm, które pozwoliłyby na stwierdzenie, czy uciążliwości te mogą mieć negatywny wpływ na życie i zdrowie ludzi. Kwestia uciążliwości odorowych jest kwestią ocenną, a sam fakt podnoszenia takich uciążliwości nie daje podstawy do cofnięcia zezwolenia – wyjaśniono nam w Starostwie Powiatowym.

Toteż urzędnicy starostwa skupili się tylko i wyłącznie na przetwarzaniu odpadów, wyliczając zastrzeżenia m.in. co do sposobu postępowania z pofermentem, prowadzenia dokumentacji z tym związanej, a także badań poziomu wód gruntowych.

Po uchyleniu decyzji sprawa jest w toku.

Już zwróciliśmy się do spółki, będziemy badać dokumenty od czasu wydania decyzji w październiku do czasu aktualnego, przeprowadzimy również kontrolę. Przeanalizujemy materiały i zobaczymy, jak sytuacja wygląda aktualnie – usłyszeliśmy w starostwie.

Urzędnicy poprosili m.in. o dokumenty z kontroli przeprowadzonych w 2022 roku w OHZ Gajewo przez Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, któremu podlega spółka, oraz przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Jak się dowiedzieliśmy w starostwie, SKO w piśmie uchylającym decyzję starosty „wskazuje, że trzykrotne kontrole nie wykazały istotnych naruszeń prawa lub wydanego zezwolenia”.

Mieszkańców wciąż interesuje jedno.

- My chcemy po prostu normalnie żyć – można było usłyszeć wciąż powtarzaną prośbę podczas jednego z ubiegłorocznych spotkań.