Międzynarodowy Dzień Krajobrazu. Nogat i jego otoczenie będą pod ochroną, bo to cenne walory przyrodnicze i dziedzictwo kulturowe

Międzynarodowy Dzień Krajobrazu został ustanowiony przez Radę Europy z inicjatywy Generalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska. Obchodzony jest 20 października na pamiątkę podpisania Europejskiej Konwencji Krajobrazowej. GDOŚ zainicjowała go w 2016 r., od 2017 r. święto ma międzynarodową rangę.

Dlaczego krajobraz w ogóle obchodzi swoje święto? To pretekst, by zwrócić uwagę na to, co mamy wokół i docenić tę przestrzeń. W ten dzień promowane są zagadnienia dotyczące ochrony i projektowania krajobrazu.
Tegoroczne hasło brzmi: „Doceń lokalność!”.

Krajobraz lokalny stanowi przestrzeń życia codziennego każdego nas. Czy jednak wiemy, które cechy krajobrazu lokalnego są unikalne i cenne, a które niepożądane? Dzień Krajobrazu 2023 służy refleksji nad kondycją miejsc, w których mieszkamy, uczymy się, pracujemy, byśmy mogli chronić to, co jest w nich najcenniejsze – tłumaczy GDOŚ, pisząc o Międzynarodowym Dniu Krajobrazu. - Perłami lokalnych krajobrazów mogą być najdrobniejsze ich elementy, jak pojedyncze drzewa, przydrożne kapliczki czy zdobienia domów. Poznawajmy, chrońmy i odpowiednio kształtujmy naszą okolicę, byśmy czuli, że jest w niej cząstka nas samych. Doceniajmy lokalność!

Warto wiedzieć, że Malbork do tej pory nie ma uchwały krajobrazowej, która stanowiłaby prawne ramy dla porządkowania dzisiejszego, bardzo chaotycznego, obrazu miasta.

To dokument określający nie tylko zasady umieszczania w przestrzeni publicznej nośników reklamowych, ale też elementów małej architektury i ogrodzeń. Dlaczego miasto nic nie robi w tej sprawie?

Ze względu na skomplikowaną materię związaną z przygotowaniem tego procesu przesunięto to zadanie na lata przyszłe. Priorytetem obecnym jest uchwalenie nowego studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania miasta oraz zmiany miejscowych planów zagospodarowania i przygotowanie planu ogólnego, co jest podstawą strategicznego planowania przestrzennego na przyszłe lata dla naszego miasta – tłumaczy Marek Charzewski, burmistrz Malborka.

Władze samorządowe województwa pomorskiego pracują aktualnie nad projektem uchwały w sprawie Obszaru Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Nogat. To nie znaczy, że nad tą zieloną przestrzenią nikt do tej pory nie czuwał. Obszar Chronionego Krajobrazu Rzeki Nogat został ustanowiony przez wojewodę elbląskiego w kwietniu 1997 r. W PRL też roztoczono nad nim opiekę, bo był elementem uchwały chroniącej krajobraz Żuław Wiślanych, którą w 1985 r. podjęła Wojewódzka Rada Narodowa.

Te niezwykłe walory przyrodnicze i kulturowe zostały wpisane do uchwały w sprawie chronionego krajobrazu w województwie pomorskim, jaką w lipcu 2016 r. przyjął Sejmik Województwa Pomorskiego. Teraz trwa porządkowanie dokumentów i weryfikacja istniejących obszarów chronionego krajobrazu. Nogat i jego otoczenie jest jednym z terenów, któremu z uwagą przyglądają się władze regionu.

Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Rzeki Nogat ma obejmować tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz dolin rzecznych delty Wisły. Są wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem oraz pełnioną funkcją korytarza ekologicznego rangi regionalnej. Stanowi on połączenie pomiędzy dwoma korytarzami rangi ponadregionalnej: korytarzem Doliny Wisły i korytarzem Nadzalewowym.

Celem ochrony jest zachowanie w stanie niezmienionym ekosystemów brzegowych obszaru międzywala doliny rzecznej Nogatu oraz krajobrazu kulturowego Żuław Wiślanych, będącego odzwierciedleniem wielowiekowej i wielokulturowej historii mieszkańców tej ziemi – czytamy w projekcie uchwały Sejmiku Województwa Pomorskiego.

W procesie przygotowania regionalnego dokumentu uczestniczą władze lokalne, bo to „niezbędne dla dopasowania reżimu ochronnego danego obszaru do lokalnych potrzeb i uwarunkowań”.

To spory teren, bo obejmuje 12 274,87 ha. Jest położony w gminach: Nowy Dwór Gdański, Nowy Staw, Stare Pole, Malbork, Miłoradz, Sztum oraz w Malborku.

W czwartek (20 października) nad projektem pomorskiej uchwały debatowała malborska Rada Miasta.

To etap konsultowania treści dokumentu i wydawania opinii przez poszczególne organy samorządu – tłumaczy nam burmistrz Charzewski.

Czy te nowe zasady ochrony utrudnią życie miastu?

- Zapisy, które nas dotyczą, niewiele różnią się od tego, co było dotychczas – mówi włodarz. - Można tak powiedzieć, że w miejscu obecnych ogródków działkowych w Kałdowie budować budynków nie będzie można.

Mamy dwa miejsca na wysokości naszego miasta, które do tej pory chronione nie były. Natomiast granica obszaru chronionego krajobrazu przebiega po linii brzegowej rzeki Nogat. Ochrona „nie wylewa się” dalej - podkreśla Katarzyna Elwartowska, inspektor ds. utrzymania zieleni miejskiej i urządzeń komunalnych w Urzędzie Miasta Malborka.

Warto też pamiętać, że Nogat zajmuje ważne miejsce w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego. Tam jest pod ochroną jako korytarz ekologiczny, czyli – jak wynika z ustawy o ochronie przyrody - umożliwiający migrację zwierząt, roślin lub grzybów.

Trzeba szukać złotego środka i tam, gdzie przyroda powinna zostać, niech zostaje, natomiast tam, gdzie jest na przykład kąpielisko, to rzekę trzeba przystosować tak, by ludzie mogli się kąpać, a nie chodzić po trzcinach – uważa Marek Charzewski.

Radni pozytywnie wypowiedzieli się o projektowanych zasadach ochrony krajobrazu Nogatu. Gdy wypowiedzą się w tej sprawie inne samorządy, uchwała trafi pod obrady Sejmiku Województwa Pomorskiego.