Malbork. Figura Madonny z Dzieciątkiem znów ma miasto w opiece

Jest niższa, niż powszechnie sądzono. Szacowano, że miała ponad osiem i pół metra, ale do ośmiu metrów kilku centymetrów jednak jej brakuje. Wagę też ma imponującą - około 16 ton - na co wpływ ma ciężar 13 średniowiecznych bloków sztucznego kamienia, pokrytego 300 tysiącami płytek mozaikowych wykonanych w Wenecji i Gdańsku. Dziś znów spogląda na Malbork i okolice z niszy kościoła Najświętszej Marii Panny, trzymając w ręku małego Jezusa. Patronka Malborka, od której imienia miasto nosi swoje imię (niem. Marienburg), po 71 latach wróciła na swoje miejsce. Dla części to spełnienie marzenia, dla innych groźba spełnienia pewnej przepowiedni...

O odbudowie figury Madonny z Dzieciątkiem, która od 1340 roku była symbolem miasta i państwa krzyżackiego, mówiło się już od zakończenia II wojny światowej. W styczniu 1945 roku została kompletnie zniszczona i leżała w kawałkach - w gruzach kościoła NMP, kaplicy św. Anny czy Wieży Kleszej i Domku Dzwonnika. Dziś wszystkie te elementy Zamku Wysokiego odzyskały swój dawny blask.

Przez pierwsze lata po wojnie, w końcu lat 50. i przez całe lata 60. konserwatorzy opiekujący się wówczas zamkiem zabezpieczyli wszystkie te obiekty w formie odbudowy zewnętrznej bryły, z pozostawieniem wnętrza w stanie z 1945 roku.

- Czekało ono na to, co myśmy przez ostatnie dwa lata zrobili - mówi Mariusz Mierzwiński, dyrektor Muzeum Zamkowego w Malborku. - Zrobiliśmy to, o czym marzyły te pokolenia konserwatorów, które w 1968 roku, oddając gotową, zabezpieczoną bryłę kościoła Najświętszej Marii Panny. Wyrazili oni również nadzieję, że wnęka zewnętrzna, którą przygotowano na figurę Madonny, nie zostanie pusta, a zostanie kiedyś wypełniona figurą. Marzyli, że strop, który wówczas położyli z płyt żerańskich, nie będzie docelowym, finalnym wyglądem wnętrza. Jako się rzekło - nie jest.

W spełnieniu marzenia konserwatorów pomogły rządy Norwegii, Islandii i Liechtensteinu - w ramach dofinansowania z funduszu Europejskiego Obszaru Gospodarczego. Jednak nie tylko pieniądze były istotne. Ważny był impuls, edukacja i upowszechnienie wiedzy o tym, że zamek wciąż nie wygląda tak jak przed wiekami. Ten impuls dała Fundacja Mater Dei, którą założyli przewodnicy zamkowi i od 2007 roku zbierali pieniądze na odbudowę figury.

- Nie tylko sprzedawaliśmy cegiełki i zbieraliśmy datki. My wyedukowaliśmy miliony osób, które przyjeżdżały do Malborka i na zamek - mówi Andrzej Panek, wiceprezes Fundacji Mater Dei. - Musieliśmy przełamać wiele barier, przecież pojawiły się różne strony internetowe, które mówiły o przepowiedni, że jak wróci Madonna, to do Malborka wrócą czasy niemieckie. Były pomysły, że zamiast figury może pojawić się hologram. My, zakładając fundację, myśleliśmy, że za rok, dwa wszystko będzie gotowe... Tymczasem w maju mija dziewięć lat naszej działalności, momentami wątpiliśmy więc, czy się uda, ale na efekt końcowy warto było czekać.

Fundacja zebrała od mieszkańców i turystów 160 tysięcy złotych i 15 573 tysięcy euro, które przekazała jako wkład własny muzeum do projektu EOG.

Dziś efekt prac remontowo-konserwatorskich wartych 19 mln zł może oglądać każdy. Wielkie wrażenie robi wnętrze kościoła, które odzyskało sklepienie gwiaździste i posadzkę z płyt kamiennych, sprowadzonych z Estonii. Są takie same jak te oryginalne z innych części Zamku Wysokiego. - Efekt prac pokazuje czytelnie, co jest stare, a co nowe - mówi Mirosław Jonakowski, kurator ds. konserwacji architektury Muzeum Zamkowego.

Czytaj więcej w weekendowym, papierowym wydaniu "Dziennika Bałtyckiego" (16.04.2016).