Literacki Nobel 2019 dla polskiej pisarki Olgi Tokarczuk. Literacką Nagrodę Nobla Polka otrzymała za 2018 r. Drugi laureat to Peter Handke

Literacka Nagroda Nobla powraca w wielkim stylu po największym w swoich ponad stuletnich dziejach skandalu wizerunkowym. W tym roku - z racji dwuletniej przerwy w przyznawaniu - nagrody są dwie, obie dla prozaików z Europy Środkowej, Olgi Tokarczuk z Polski (Nobel 2018) i Petera Handke z Austrii (Nobel 2019). 10 października 2019 r. jest więc wielkim dniem literatury środkowo-europejskiej.

Olga Tokarczuk jest piątym po Henryku Sienkiewiczu, Władysławie Reymoncie, Czesławie Miłoszu i Wisławie Szymborskiej polskim autorem nagrodzonym Noblem.

Polka została nagrodzona za „wyobraźnię narracyjną, która z encyklopedyczną pasją prezentuje przekraczanie granic jako formę życia“, jak podano w uzasadnieniu

.

Olga Tokarczuk urodziła się w 1962 roku w Sulechowie. Z wykształcenia jest psychologiem, po studiach pracowała jako psychoterapeutka w poradni zdrowia psychicznego w Wałbrzychu. Literacko debiutowała w 1979 roku w piśmie „Na przełaj“, w którym pod pseudonimem Natasza Borodin ukazały się jej pierwsze opowiadania. Jej debiut powieściowy to z kolei wydana w 1993 roku „Podróż ludzi Księgi“, dwa lata później ukazała się jej kolejna książka - „E.E.“. Ogromny sukces przyniosła trzecia powieść Tokarczuk pt. „Prawiek i inne czasy“ (1996), za którą pisarka w 1997 roku otrzymała Paszport „Polityki“. W tym samym, 1997 roku otrzymała nagrodę Fundacji im. Kościelskich. Rok później w księgarniach pojawił się „Dom dzienny, dom nocny“ - książka zainspirowana historią okolicy, gdzie pisarka mieszkała - Sudetami i wsią Nowa Ruda.

Inne książki Tokarczuk to m.in. „Gra na wielu bębenkach“ (2001), esej „Lalka i perła“ (2000), „Ostatnie historie“ (2003), „Prowadź swój pług przez kości umarłych“ (2009) - nominowana do nagrody Bookera 2019 - czy „Księgi Jakubowe“ (2014), wyróżnione Nagrodą Literacką Nike. Za powieść „Bieguni“ (2008) także otrzymała Nagrodę Nike, a także Międzynarodową Nagrodą Bookera (najważniejszą brytyjską nagrodą literacką), była też nominowana do amerykańskiej National Book Award.

Tokarczuk jest jedną z najbardziej cenionych na świecie i najczęściej nagradzanych polskich pisarek. Jej książki zostały przetłumaczone na ponad dwadzieścia języków.

Ostatnio wydana książka Tokarczuk to zbiór „Opowiadania bizarne“ z 2018 roku. Kolejną ma być saga rozgrywająca się na Dolnym Śląsku, panorama historyczna o epickim zakroju na miarę wcześniejszych „Ksiąg Jakubowych“.

Szwedzka opinia publiczna nie jest zaskoczona werdyktem Akademii - przekłady książek Olgi Tokarczuk widać w księgarniach, a pisarka jest znana także ze szwedzkich mediów. Największy dziennik „Dagens Nyheter“ w miniony weekend, czyli tuż przed ogłoszeniem nagród Nobla opublikował obszerny wywiad z Tokarczuk, w którym pisarka opowiada o sytuacji politycznej w Polsce oraz wielokulturowej historii kraju.

Nobel dla Tokarczuk „wisiał w powietrzu“ już od paru lat, pisarka otrzymała już kilka prestiżowych międzynarodowych nagród literackich, z których najważniejszą była jak dotąd The Man Booker International Prize 2018 za powieść „Bieguni” (Flights).

Peter Handke to wybitny pisarz austriacki, laureat wielu prestiżowych nagród literackich, znany jest w Polsce z powieści „Krótki list na pożegnanie“ (1975) i „Godzina prawdziwych uczuć. Leworęczna kobieta“(1980).

Akademia Szwedzka wyróżniła go za „za wpływową pracę, która wraz z językową pomysłowością zgłębiła peryferie i specyficzność ludzkiego doświadczenia“.

Urodził się 6 grudnia 1942 roku. Uczył się w seminarium duchownym, potem zaczął studiować prawo. Nie ukończył żadnego z tych wydziałów. Debiutował powieścią „Szarańcza“ („Die Hornissen“) w 1966 roku. Jest autorem wielu sztuk teatralnych, a także autorem ciekawych tekstów o kinie i poszukującym eksperymentatorem. Przyjaźni się ze znanym reżyserem Wimem Wendersem, dla którego napisał scenariusz do filmu „Fałszywy ruch“ (1974), i któremu pozwolił adaptować swoją powieść „Strach bramkarza przed rzutem karnym“ (1971).

Sam wyreżyserował „Die linkshändige Frau“ (1977) i „L’absence“ (1992). Jego twórczość od początku była ukierunkowana na wysublimowaną prowokację, a także zaangażowanie polityczne. Wydana w 1996 roku jako relacja z podróży „Podróż zimowa nad Dunaj, Sawę, Morawę i Drinę albo sprawiedliwość dla Serbii“, w której Serbowie przedstawieni są jako ofiary wojny domowej, wywołała i wywołuje do dziś liczne kontrowersje. Gdy Handke został przed pięcioma laty wyróżniony Nagrodą Ibsena, część kapituły zrezygnowała w geście protestu.

W 2014 roku Austriak powiedział, że nagroda Nobla w dziedzinie literatury „powinna zostać w końcu zlikwidowana“. Według pisarza, daje ona literaturze jedynie chwilę uwagi i sześć stron w gazecie, jednak do czytania nie wnosi nic.

Czy w 2019 roku Handke zmieni zdanie?