Krzysztof M. Załuski: Historia zapisana w wideoklipach

Idea przyświecająca twórcom większości prezentowanych w Gdyni produkcji była podobna: jak w atrakcyjny sposób opowiedzieć historię Polski, czym zainteresować najmłodsze pokolenie, czy możliwa jest alternatywa dla hollywoodzkiej purée?

W tegorocznym konkursie wideoklipów, najwięcej, bo aż pięć nominacji dostały produkcje Rafała Gużkowskiego dla Zespołu Muzycznego Soul. Jedną z nich są „Niezwyciężeni” - filmowa miniopowieść z udziałem nie tylko muzyków amatorów, lecz także profesjonalnych aktorów. Marcin Kwaśny gra tutaj funkcjonariusza Urzędu Bezpieczeństwa, Andrzej Masztalerz – żołnierza podziemia niepodległościowego, zaś jego żona, Agata odtwarza rolę żony filmowego bohatera.

Po jednej nominacji uzyskały dwa wideoklipy, będące ilustracją śląskich pieśni ze zbiorów Adolfa Dygacza: „Kaj ze mi się podzioł” i „Przyszli po wypłata górniki masami”. Oba wyreżyserowane przez Bartosza Dominika, a sfinansowane przez katowicki oddział IPN.
Do tragicznych wydarzeń związanych z II wojną światową nawiązują z kolei klipy Sebastiana Juszczyka i wspomnianego już Rafała Gużkowskiego. Pierwszy - „Miriam”, jest opowieścią o niemieckich zbrodniach na Żydach. Drugi - „Egzekucja w Markowej”, przywołuje bestialski mord na ośmioosobowej rodzinie Ulmów.

W tej kategorii znalazł się również utwór Zespołu Wokalnego Soul „Kto Ty jesteś”. Autorem wiersza, znanego również jako „Katechizm polskiego dziecka”, jest Władysław Bełza - poeta neoromantyczny, publicysta, animator życia kulturalnego, oświatowego i prasowego, współzałożyciel polskiej organizacji oświatowej Macierz Polska. Melodię do mającego 120 lat tekstu skomponowała współcześnie Monika Brewczak. Klip wyreżyserował Rafał Gużkowski.

W podobnie patetycznym tonie utrzymany jest utwór „Niepodległa”, opowiadający o 100-leciu odrodzenia polskiej państwowości. O Żołnierzach Wyklętych traktuje natomiast klip „Bezimienni II”.

Zespół Kingdom of Rock zaproponował zupełnie inną stylistykę. W angielskojęzycznym utworze „Battle for Independence” widać wyraźnie wpływy szwedzkiej grupy Sabaton – i to zarówno w warstwie muzycznej, jak i w ekspresji wykonania. Tematem tego wideoklipu jest Bitwa Warszawska z 1920 roku, w której polska armia rozgromiła bolszewików.

„Battle for Independence” nie było bynajmniej jedyną propozycją, kierowaną do przedstawicieli młodego pokolenia. Organizatorzy Festiwalu NNW pokazali jeszcze trzy inne „młodzieżowe” klipy - wszystkie nagrane przez raperów. Pierwszym z nich był utwór „Niepodległość”, wykonywany przez Sovę, któremu towarzyszyły dzieci ze Szkoły Podstawowej w Barcinku. Klip, nagrany z okazji 100-lecia odzyskania przez Polskę niepodległości, oddaje hołd wszystkim tym, którzy poświęcili życie w walce o wolność ojczyzny.

Najciekawszą narrację zaproponował jednak łódzki raper Basti. W utworze „Teddy” opowiedział niezwykłą historię Tadeusza Pietrzykowskiego, boksera uwięzionego przez Niemców w Auschwitz - polski sportowiec swoje najważniejsze pojedynki zamiast na sportowych ringach, musiał toczyć w niemieckich obozach zagłady.

- My, Polacy, w odróżnieniu od hollywoodzkich scenarzystów, nie musimy wymyślać sobie Supermenów, czy Kapitanów Ameryka. Mamy autentycznych bohaterów. Jednym z niech jest Tadeusz Pietrzykowski – mówi Basti. - „Teddy” doczekał się zresztą niejednej filmowej opowieści. Był pierwowzorem bohatera filmu „Bokser i śmierć” Petera Solana. A niedawno na ekrany kin wszedł „Mistrz” w reżyserii Macieja Barczewskiego.

Klip Bastiego wyróżnia na tle pozostałych tegorocznych propozycji nie tylko atrakcyjna fabuła, lecz także sposób realizacji. Jako jedyny klip łączy w sobie elementy klasycznej, ręcznie rysowanej animacji poklatkowej z grafiką komputerową. Dzięki temu zabiegowi każda scena ma charakter autentycznego rękodzieła. Na zlecenie gdańskiego wydawnictwa ProPatriae animację zrealizował student warszawskiej ASP Adam Kawałek, który ma już na koncie kilka podobnych produkcji. Jedną z nich jest krótkometrażowa animacja o profesorze Bogusławie Wolniewiczu.

- „Teddy’ego” do tej pory obejrzało na kanale YouTube prawie 80 tysięcy widzów. To znakomity wynik, jak na polski rap o tematyce historycznej. Co najważniejsze, 60 procent widowni to ludzie do 25. roku życia – podkreśla Basti.

Trzecim klipem rapowym w tegorocznym konkursie NNW był utwór „Terytorialsi”. Klip wykonał raper Bosski Roman, lider krakowskiej formacji Firma. Towarzyszyli mu żołnierze 5. Mazowieckiej Brygady Obrony Terytorialnej. Wyreżyserowany przez Błażeja Jankowiaka obraz opowiada nie tylko o ćwiczeniach żołnierzy OT, lecz pokazuje także jej prawdziwy przebieg, szczególnie w okresie pandemii. „Terytorialsi” stali się już nieoficjalnym hip-hopowym hymnem WOT.

Przewodniczącym jury tegorocznego Konkursu Wideoklipów był Janusz Kołodrubiec - reżyser i producent filmowy, twórca ponad stu teledysków największych polskich gwiazd muzyki, takich jak m.in. Varius Manx, Hey, Kayah , Edyta Górniak czy Kasia Kowalska. Kołodrubiec jest także laureatem Grand Prix na Festiwalu Polskich Wideoklipów Yach Film. Prócz niego w jury znalazła się znana piosenkarka Halina Frąckowiak i montażysta Rafał Salata. Podczas sobotniej Gali Zamknięcia Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Niepokorni Niezłomni Wyklęci jury w tym właśnie składzie ogłosiło wyniki konkursu.

Nagroda główna przypadła Zespołowi Wokalnemu SOUL za wideoklip „Kto Ty jesteś”, wyreżyserowanemu przez Rafała Gużkowskiego… Przyznano również trzy równorzędne wyróżnienia - Markowi Dyjkowi za wideoklip „Miriam” w reżyserii Sebastiana Juszczyka, Bastiemu za wideoklip „Teddy” do którego scenariusz, animację i montaż przygotował Adam Kamil Kawałek, a także Sovie wraz z dziećmi ze Szkoły Podstawowej z Barcinka za wideoklip „Niepodległość” w reżyserii Dominika Gudowskiego.

Konkurs wideoklipów na Festiwalu NNW odbywał się już po raz drugi. Twórcy - artyści, muzycy, raperzy, montażyści, operatorzy, reżyserzy są zgodni co do tego, że jest to świetne miejsce, aby swoje produkcje pokazać szerszej publiczności. Zwłaszcza, że z wieloma utworami, zwłaszcza tymi ambitniejszymi, dotyczącymi naszej historii, często zapomnianej, bohaterskiej i pełnej chwały, ciężko przebić się do świadomości młodych Polaków.

Konkursowe wideoklipy można obejrzeć na stronie festiwalowej: https://festiwalnnw.pl/festiwal-2021/konkursy/wideoklipy/