Gdańskie muzeum podpisało umowę z ABW

Porozumienie w tej sprawie w ubiegłym tygodniu podpisali szef ABW, gen. Krzysztof Bondaryk oraz dyrektor muzeum Paweł Machcewicz.
- Blisko rok temu Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego przekazała nam mikrofilmy z kilkoma tysiącami stron dokumentów. Są to materiały otrzymane od rumuńskich służb specjalnych. Kilkaset dokumentów związanych z losami polskich uchodźców w Rumunii, w latach 1939-45. Uchodźców niezwykłych, takich jak naczelny wódz Edward Rydz-Śmigły i Józef Beck, którzy w Rumunii byli internowani - mówi Mikołaj Morzycki-Markowski z Muzeum II Wojny Światowej.

- Inne dokumenty (kilka tysięcy stron) to materiały mieszane - dotyczące stosunków wywiadowczych w czasie II wojny światowej. Częściowo dotyczą współpracy rumuńskiego wywiadu z Abwehrą i gestapo, a częściowo walki z nimi. Pokazują obraz ścierania się wywiadów na ważnym, trudnym i niestabilnym politycznie terenie Rumunii. Był to jak wiadomo sojusznik III Rzeszy.

Dyrekcja Muzeum II Wojny Światowej zdecydowała się na opracowanie i wydanie tych dokumentów w pierwszym kwartale przyszłego roku. Będzie to kolejna publikacja, która wyjdzie pod logo MIIWŚ. Edycja dokumentów poprzedzona będzie obszernym wstępem profesora Marka Kornata, wybitnego historyka, który czuwa również nad redakcją książki. Dokumenty, które wśród znawców przedmiotu zwykło się już nazywać rumuńskimi, nie były wcześniej znane polskim historykom. Są chwilami sensacyjne, a i często niepozbawione obyczajowych smaczków - a przede wszystkim niezwykle ciekawe.
Oto fragment raportu komisarza Victora Ionescu dotyczący akcji służb rumuńskich w związku z planowaną ucieczką Becka z Rumunii (1940, sierpień 18)
Korpus detektywów - Tajne
"Rano w dniu 9 sierpnia br., o godzinie 12.50 zostałem pilnie wezwany do miasta przez detektywa Simiona Stefarca, który przekazał mi, że były agent policji Axel pytał go, czy może polecić mu jakiegoś oficera policji, do którego ma pełne zaufanie, ponieważ były dygnitarz polski z otoczenia pułkownika Iosepha Becka, byłego Ministra Spraw Zagranicznych Polski, oferuje kwotę 3.000.000 lei komisarzowi zajmującemu się ochroną i nadzorem nad byłymi członkami rządu polskiego, którzy uciekli do Rumunii, aby ułatwić ucieczkę z kraju trzech głównych polskich dygnitarzy.

Wszyscy oni załatwili sobie niezbędne dokumenty i zamierzają opuścić kraj amfibią w okolicach portu Giurgiu.... O wskazanej godzinie stawiłem się na to miejsce i tam oczekiwał na mnie były agent policji Axel, który przekazał mi, że jakiś uchodźca polski z najbliższego otoczenia pułkownika Iosepha Becka i Ambasady Polskiej oferuje 3.000.000 lei za ułatwienie ucieczki z Bukaresztu przez lotnisko Baneasa pułkownika Becka, marszałka Ridza Smiglego oraz Eugena Kwiatkowskiego, byłego ministra finansów... Posiadają już oni fałszywe dokumenty wystawione przez Poselstwo Brytyjskie oraz wizy niezbędne do tranzytu przez Bułgarię i Grecję i do wjazdu na teren Turcji. Aby móc złapać całą bandę i tych, którzy mają zamiar zniknąć, zgodziłem się oddalić organa straży i załatwić im wizy wyjazdowe z kraju...".

To tylko fragment arcyciekawego i zaskakującego raportu.
Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego dysponuje także innymi ciekawymi materiałami i obiektami, które przed 1990 rokiem były przez wiele lat w ukryciu. Chodzi tu m.in. o Wunderwaffe czy Enigmę. ABW chciałaby, aby współpraca zaowocowała popularyzacją wiedzy o działalności wywiadowczej i kontrwywiadowczej, dlatego podpisała z Muzeum II Wojny Światowej dokument o współpracy. Ponieważ w jej zbiorach znajdują się trzy oryginalne maszyny szyfrujące Enigma, byliby skłonni jeden z tych egzemplarzy wypożyczyć na ekspozycję stałą.

Muzeum II Wojny Światowej stanie tuż przy nabrzeżu Kanału Raduni, w pobliżu ul. Wałowej. Będzie w równym stopniu poświęcone losom Polski w okresie 1939-1945 r., jak i walczącej Europie i światu. Obecnie kompletowane są eksponaty muzealne. Budowa Muzeum II Wojny Światowej ma ruszyć w 2012 roku. Uroczyste otwarcie planowane jest na 1 września 2014 roku.