Blaski i cienie kościerskiego browaru [ARCHIWALNE ZDJĘCIA, INTERAKTYWNE KALENDARIUM]

Stary Browar Kościerzyna, bo tak oficjalnie nazywa się dzisiaj ten niecodzienny obiekt, jest zlokalizowany w samym centrum miasta. Dzisiaj, niczym nie przypomina ruiny, która straszyła mieszkańców przez wiele dziesięcioleci. Zanim doszło do modernizacji wspomnianego obiektu, najlepiej zachowanym fragmentem kościerskiego browaru była wieża słodowni z wysokim ceglanym kominem oraz stalową nastawą kominową tzw. strażakiem. Przez wiele lat, obiekt niszczał i nic nie wskazywało na to, że ta sytuacja może ulec zmianie. Wszystko zmieniło się, gdy przeszedł w prywatne ręce i zaczęła funkcjonować program - „Inicjatywa JESSICA”. Jest ona inicjatywą Komisji Europejskiej i Europejskiego Banku Inwestycyjnego, która umożliwia finansowanie trwałych inwestycji na obszarach miejskich. Skorzystała z niej właśnie spółka Stary Browar Kościerzyna, która rozpoczęła modernizację obiektu.

Odnowiony obiekt cieszy mieszkańców Kościerzyny, tym bardziej, że nawiązuje on do bogatej tradycji kościerskiego browarnictwa.

- Pamiętam opowieści mojego ojca, który wspominał o browarze – mówi Helena Łukowicz, 73-letnia mieszkanka Kościerzyny. – Mówił, że tam produkowano kilka rodzajów piwa, które podobno było bardzo dobre. Ponadto wielu ludzi znajdowało w nim pracę. Wszystko zmieniło się po wojnie. To był początek końca tego obiektu.

Modernizacja kościerskiego browaru jest doskonałą okazją do przypomnienia historii browarnictwa na terenie Kościerzyny, a ta jest niezwykle interesująca. Pierwsze wzmianki o piwowarstwie w Kościerzynie pochodzą już z XVI wieku. Prawo warzenia piwa przysługiwało wszystkim posiadaczom parceli miejskiej, ale nie wszyscy korzystali z tego przywileju. Powód? Produkcja piwa wymagała dość poważnego kapitału. Szczególnie drogie były kotły, panwie oraz sam surowiec, czyli jęczmień i chmiel, a także drewno opałowe.

- Pomimo tego, w Kościerzynie funkcjonowało wiele przydomowych wytwórni piwa, które były z reguły związane z gospodarstwami rolnymi zapewniającym oparcie się na własnym surowcu. Chodzi tu nie tylko o zboże lecz również o niezbędny w produkcji chmiel. W kościerskich księgach ławniczych znajdujemy liczne wzmianki o chmielnikach poszczególnych mieszczan – wyjaśnia Krzysztof Jażdżewski, dyrektor Muzeum Ziemi Kościerskiej.

Jako ciekawostkę można podać fakt, że tylko w latach 1580-1582 do produkcji piwa w Kościerzynie zużyto 39 łasztów słodu (1 łaszt to około 1780 kg, z 1,5 łaszta jęczmienia otrzymywano 16 beczek (1 beczka = 126 l) piwa). Mniejszą produkcję odnotowano w Człuchowie (11 łasztów), Debrznie (36), Czarnem (20), Białym Borze (9). Znacznie bardziej produkcja piwa była rozwinięta w Chojnicach (210), Skarszewach (225), Tucholi (198). Prym oczywiście wiódł Gdańsk, w którym zużyto aż 4 795 łasztów słodu. O rozwoju piwowarstwa w Kościerzynie świadczyć może fakt, iż w 1665 r. zużyto 80 lasztów słodu.
Jeżeli chodzi o kościerskie browarnictwo, które było prowadzone na szeroką skalę, to rewolucja w tym zakresie miała miejsce w połowie XIX wieku. Wiąże się ona z przekształceniem produkcji piwa z form rzemieślniczych na fabryczne.

- Miało to związek z innowacjami technicznymi, a także z opracowaniem technologii produkcji piwa metodą dolnej fermentacji – dodaje dyrektor Jażdżewski. - Opisane zmiany w piwowarstwie drugiej połowy XIX w. objęły również Kościerzynę i zbiegły się w czasie z jej dynamicznym rozwojem.

Niezwykle ważnym czynnikiem wpływającym na rozwój kościerskiego browarnictwa były zmiany komunikacyjne. Dogodne połączenia drogowe, a także uruchomienie pod koniec XIX wieku transportu kolejowego przyczyniły się do rozwoju gospodarczego miasta, a także do wyżu demograficznego. Świadczy o tym fakt, że na początku XIX wieku w mieście żyło nieco ponad 1100 osób, natomiast 100 lat później Kościerzyna liczyła już ponad 6 tysięcy mieszkańców. W historii kościerskiego browarnictwa nie brakowało również i chwil dramatycznych. Teren związany z produkcją piwa znalazł się w zasięgu pożaru, który strawił dużą część miasta w 1840 roku. Spłonęła wówczas słodownia.

- Właścicielką tego terenu była wdowa Anna Kamińska, która po pożarze sprzedała go piwowarowi Carlowi Klabunde. Nowy właściciel sprzedał jednak nieruchomość już w 1854 r. rodzinie Starcke. Również i oni długo nie dysponowali nowym nabytkiem gdyż już w 1856 r. właścicielem nieruchomości został kapitan w stanie spoczynku oraz późniejszy radny miejski i członek magistratu Carl Teodor Hanff. To właśnie jemu zawdzięcza Kościerzyna założenie Browaru Kościerskiego (Berenter Bierbrauerei) w 1856 r. Należy jednak zauważyć, iż jeszcze w latach 60. XIX w. w Kościerzynie funkcjonowały dwa browary. W 1858 r. obok Carla Hanffa browar prowadził również Johan Willich. Wkrótce jednak Browar Kościerski stał się jedynym producentem piwa w mieście.

Trzeba też wspomnieć, że piwo produkowane w Kościerzynie było niezwykle cenione wśród konsumentów. Do najbardziej popularnych należały: Koźlak, Pełne Jasne, Słodowe Pasteryzowane, A’la Englishe Ale. Kupowali je nie tylko kościerscy restauratorzy, ale również armatorzy statków. O dobrej jakości kościerskiego piwa, decydować miał fakt, bardzo dobrego ujęcia wody. Kościerskie piwo sprzedawane było również w Gdańsku firmowym sklepie przy ul. Podwale Przedmiejskie 69 (Vorstädtischer Graben 69). Niestety lata świetności browarnictwa skończyły się kilka lat po II wojnie św. Rok po zakończeniu działań wojennych, browar został upaństwowiony i zaczął działalność jako Państwowy Browar Kościerski. Oprócz piwa produkowano w nim lemoniadę oraz wodę sodową. Wówczas nic nie wskazywało na to, że koniec browaru jest bardzo bliski, tym bardziej, że w roku 1946 produkcja przewyższyła o ponad 105 procent produkcję z okresu międzywojennego.

- Rok później dyrektorem browaru został Adolf Szeszo.- podsumowuje Krzysztof Jażdżewski. - To za jego kierownictwa – jak twierdzą mieszkańcy Kościerzyny – nastąpił upadek browaru kościerskiego. Faktem jest, iż już w 1948 r. zlikwidowano browar dzieląc majątek między dwa przedsiębiorstwa: Kaszubską Wytwórnię Miodów Pitnych Przemysłu Terenowego w Kościerzynie oraz Państwową Hurtownię Piwa i Słodownię. W ten sposób zakończyła się historia kościerskiego browaru założonego w 1856 r.

Historia browaru w Kościerzynie on Dipity.