"Bez korzeni nie zakwitniesz" - finał konkursu w Archiwum Państwowym. Zobaczcie niezwykłe prace laureatów

W 2023 roku odbyła się druga edycja konkursu, którego pełna nazwa to „Bez korzeni nie zakwitniesz. Moja Wielka i Mała Ojczyzna”. Uczestnicy, którzy podjęli się zadania to uczniowie klas 4-7 szkół podstawowych. Ich zadaniem było stworzenie drzewa genealogicznego i opisanie dziejów swojej rodziny na podstawie m.in. rozmów z bliskimi oraz informacji, dokumentów i zdjęć znalezionych w archiwum rodzinnym i w Archiwach Państwowych.

Prace można było nadsyłać do 4 maja, a w środę 21 czerwca nagrodzeni zostali trzej finaliści, którzy tym samym przeszli do etapu ogólnopolskiego konkursu.

W uroczystości rozdania nagród uczestniczyli:

• dr Katarzyna Kubicka, zastępca dyrektora Archiwum Państwowego w Gdańsku
• Małgorzata Bielang, Pomorska Kurator Oświaty
• Małgorzata Janusz, dyrektor Archiwum Państwowego w Malborku

Nadesłane prace oceniane były przez jury w składzie - Anna Belka, Joanna Galińska, Anna Świrbutowicz, Karolina Szczepanik.

- Chcieliśmy zachęcić do poznawania historii w sposób najbardziej, mamy nadzieję, ciekawy dla dzieci, poprzez rozmowy z rodzicami, babciami i dziadkami. - mówi Anna Belka - O czasach ich dzieciństwa i młodości, o ich rodzicach, i jeszcze dalej wstecz o ich babciach i dziadkach, o tym na przykład skąd pochodzą, skąd przybyli do miejsc, w których dzisiaj mieszkają, może uczestniczyli lub byli świadkami jakiś ważnych wydarzeń historycznych. Chcieliśmy zachęcić także do wspólnego oglądania starych zdjęć, listów i pamiątek, i do tworzenia archiwów rodzinnych. Sprzyjają one tworzeniu więzi z rodziną, z miejscem, w którym mieszkamy, wzmacniają naszą świadomość i poczucie tożsamości.

Zanim uczniowie otrzymali nagrody, głos zabrała Małgorzata Bielang, która zwróciła szczególną uwagę na owocną współpracę Archiwum Państwowego i Ministerstwa Edukacji.

- Ideą konkursu jest zainteresowanie młodych ludzi tematyką genealogii oraz kulturą i historią społeczności regionalnych - mówiła kurator - Udział w projekcie jest też dobrą okazją do poznania dziejów własnej rodziny, przeprowadzenia rozmów z bliskimi, zapoznania się z różnymi dokumentami, fotografiami. Uczniowie mają również możliwość zapoznania się ze źródłami podań genealogicznych zgromadzonymi przez archiwa oraz bazami, indeksami i fotografiami w nich zawartymi.

- Mam nadzieję, że dalej będziecie interesować się dalekimi dziejami rodziny jak również społeczności, w których żyjecie, mieszkacie, w których się uczycie - zwróciła się kurator do laureatów.

Na etapie wojewódzkim w Gdańsku nagrodzono trzech uczestników konkursu.

• Marika Michałowska, uczennica VII klasy Szkoły Podstawowej im. Wincentego Rogali w Karsinie, nauczyciel opiekun pracy konkursowej - Elżbieta Brzeska

• Miłosz Mański, uczeń IV klasy Szkoły Podstawowej im. św. Jana Pawła 2 w Pomysku Wielkim, nauczyciel opiekun pracy konkursowej - Teresa Karcz

• Marcelina Pałasz, uczennica V klasy Publicznej Szkoły Podstawowej im. Bernarda Janowicza w Brzeźnie Wielkim, nauczyciel, opiekun pracy konkursowej - Anna Kuras

Dzieje rodziny przedstawione w tej pracy konkursowej sięgają XIV wieku. Jak pisze autorka pracy jej rodzina „od wielu pokoleń mieszka na Pomorzu. Większość jej członków urodziło się i żyło w Karsinie i w Wielu, małych sąsiadujących ze sobą wioskach na Kaszubach”.

Drzewo genealogiczne obejmuje 19 pokoleń i 132 przodków. Otwiera je żyjący w XIV wieku Jan Czarny z Gałczyna.

Historia rodziny została udokumentowana na podstawie zapisów znajdujących się między innymi w aktach metrykalnych i aktach stanu cywilnego, a pochodzącymi między innym ze zbiorów Archiwum Państwowego w Gdańsku. Źródeł dopełniają zebrane przez autorkę relacje członków rodziny, fotografie, a także życiorysy spisane przez przodków, w tym jej prapradziadka Franciszka. Na przykładzie opisu źródeł oraz publikacji, z których korzystała autorka pracy, można zauważyć, że o zachowanie pamięci o historii rodziny dbały także poprzednie pokolenia.

W dziejach tej rodziny przegląda się kilka wieków historii. To historia rodziny, której członkowie zajmowali się rolnictwem i rzemiosłem i niejednokrotnie stawali w obliczu wyznań, jakie stawiało przed nimi nie tylko życie codzienne i siły natury, a także wojny i totalitaryzmy. Autorka opowiada między innymi o swojej praprababci Marii, wywiezionej na Ural w 1945 roku oraz o pobycie prapradziadka Franciszka w obozie pracy, szczęśliwie zakończonych ich powrotem do domu, zwrotem majątku i rehabilitacją.

Autorka pracy ukazuje historię rodziny na tle ogólnych wydarzeń i przemian. Jej bliscy przeżywają wybór Karola Wojtyły na papieża i jego pielgrzymkę do Polski, strajki robotnicze w latach 70., stan wojenny, a także czasy transformacji ustrojowej po upadku komunizmu. Jest to jednak przede wszystkim opowieść o ludziach, ich wyborach, marzeniach i wyzwaniach, o uporze w dążeniu do celu i o trosce o siebie nawzajem. Są rozstania z rodziną spowodowane biedą i wyjazdami za granicę, są pożary, które niweczyły dorobek życia, jest także zapach mięty w ogrodzie i miłość od pierwszego wejrzenia.

Autorka opisuje historię swojej rodziny w sposób niezwykle ciekawy i barwny. Jej relacja mogłaby posłużyć za kanwę powieści lub filmu, które stanowiłyby odbicie losów wielu pokoleń Kaszubów.Praca konkursowa będzie prezentowana podczas zajęć w szkole i w Regionalnej Izbie Pamiątek.

Dzieje rodziny przedstawione w tej pracy konkursowej sięgają początku XVIII wieku. Obejmują 10 pokoleń i 153 przodków. Drzewo genealogiczne otwiera Martinus Treder urodzony w 1707 roku. Jak pisze autor pracy „_rodzina od pokoleń związana jest z Kaszubami. Z ksiąg metrykalnych wynika, że moi przodkowie wywodzą się z parafii Strzepcz, a około roku 1830 przeprowadzili się do Nowej Wsi w parafii Stężyca_”.

Historia rodziny została udokumentowana zapiskami z ksiąg parafialnych, aktami urodzeń, chrztów i ślubów oraz zdjęciami zebranymi pośród członków rodziny. Autor pracy przedstawił także etymologię nazwiska Treder, które oznacza krok, chód lub pomocnika organisty, ustalił również liczbę osób o tym nazwisku mieszkających w Polsce. Tu także widać skomplikowane i trudne losy Kaszubów na Pomorzu. Są one ukazane w opowieści dziadka autora pracy pana Jana Edmunda Tredera, „_dzięki któremu - jak pisze autor pracy - odbyłem pasjonującą podróż w czasie i mogłem przygotować niniejszą prezentację_”.

W tej opowieści jest mowa między innymi o wojennych losach pradziadka Jana Tredera, a także stryjecznego pradziadka Jakuba, który w 1945 roku po zajęciu Pomorza przez Armię Czerwoną został aresztowany i wywieziony na Ural. Jego dalsze losy bardzo długo nie były znane i dopiero dokumenty odnalezione niedawno w Instytucie Pamięci Narodowej pozwoliły ustalić, że został wywieziony do łagru, gdzie po trzech miesiącach zmarł. Pracę dopełniają fotografie ze zjazdów rodzinnych, które odbywają się na Kaszubach.

Praca była prezentowana w szkole podczas zajęć z informatyki (na których uczniowie poznawali programy do tworzenia wykresów i grafik ukazujących historię rodziny), a także na lekcjach historii i polskiego.

Dzieje rodziny przedstawione w tej pracy konkursowej sięgają połowy XVIII wieku. Obejmują 10 pokoleń i 75 przodków. Dokumenty pochodzą z archiwum rodzinnego autorki pracy, a także z Archiwum Akt Nowych, Archiwów Państwowych w Warszawie i Łodzi. Autorka przedstawiła także relacje zebrane od członków rodziny. „_Temat konkursu - jak pisze - zachęcił mnie do kontaktu z rodziną i sprawił, że dużo czasu spędziłam z bliskimi na rozmowach i wspomnieniach. Nie przypuszczałam, że moja rodzina jest tak duża i różnorodna. Pochodzi z różnych części Polski, a wszyscy osiedli ostatecznie na Kociewiu. Wszystkim rozmowom, wspomnieniom towarzyszyło wiele emocji. Czasy młodości moich pradziadków były to bardzo trudne czasy. Zauważyłam, że historie rodzinne bywają zawiłe. Jest wiele radosnych, ale też smutnych, trudnych tematów. Trudno mi sobie wyobrazić jak trudne były to decyzje, żeby opuścić swój dom i jechać w nieznane_”.

Także w tej pracy wielka historia niejednokrotnie wdziera się do życia rodzinnego i wywraca je do góry nogami. Autorka pracy przytacza między innymi historię przekazaną jej przez babcię Wandę, która urodziła się w 1942 r. w leżącym dziś na terenie Białorusi Bykowie. W 1946 r. jej rodzice, a pradziadkowie autorki pracy Jan i Józefa Suszczewicz musieli opuścić swój dom. Do nowego miejsca zamieszkania jechali w wagonach towarowych z sześciorgiem dzieci i najpotrzebniejszym dobytkiem. Dokument ewakuacyjny z 11 kwietnia 1946 r. wciąż jest w zbiorach rodziny. Jak pisze autorka pracy „_Na Białorusi została część rodziny. Po wielu latach niepowodzeń, kilka lat temu udało nawiązać kontakt z kuzynką babci, która mieszka w Mińsku. Jednak obecna sytuacja polityczna nie pozwala się spotkać”. W tej pracy także widać wkład i zaangażowanie całej rodziny w dokumentowanie historii, między innym wujka autorki pracy. Jak sama pisze „Na pewno będę kontynuowała jego dzieło i będę uzupełniała je o nowe fakty_”.

Praca byłą prezentowana w szkole podczas zajęć z informatyki i podczas Dnia Otwartego szkoły. Autorka pracy zachęcała innych uczniów do poznania stron internetowych poświęconych genealogii i do podjęcia prób zbudowania własnego drzewa genealogicznego.

Zwycięzcom gratulujemy i życzymy powodzenia na etapie ogólnopolskim!

CZYTAJ TAKŻE:
Konkurs genealogiczny dla dzieci. "Bez korzeni nie zakwitniesz" to piękna akcja, podczas której najmłodsi poznają swoich przodków