Arcytrudne Dyktando Kaszubskie

„Przësãżny: Pón sãdza sã pitô ò twòje miono.
Agùst: Mieniô jô ni móm, prosãt le czwioro.
A jakùżże mëmka do cebie gôdô?
Czej òna rozżartô, sekretnie rëczi: a lelek, a lola, a leżôk, a czapa” - właśnie między innymi ten fragment „Żelezôk przed sądã”, jednego z utworów księdza Leona Heyke był elementem tegorocznej, czternastej już edycji Kaszubskiego Dyktanda. Jak podkreślali organizatorzy, a także sami uczestnicy, było to jedno z najtrudniejszych dyktand w historii tej imprezy.

- Powiedziałbym, że było to dyktando z kategorii tych wybitnie trudnych - przekonuje Andrzej Busler, prezes gdyńskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko - Pomorskiego, które to w tym roku organizowało dyktando. - Ksiądz Leon Heyke tworzył przed II wojną światową, stąd też w jego tekstach jest bardzo dużo archaizmów. Jeśli mnie pamięć nie myli, było to pierwsze od dawna dyktando, którego nikt nie zdołał napisać bezbłędnie.

Uczestnikom najwięcej kłopotów przysporzyło słowo „Szôłôbùłka” oznaczające niewielkie formy sceniczne. A więc właśnie te, w których specjalizował się ks. Leon Heyke. Ba, niektórzy wręcz po raz pierwszy usłyszeli je właśnie podczas dyktanda.

- Ja akurat „Szôłôbùłka” napisałam dobrze, gdyż czytałam tę książkę ks. Heyke. Gdyby było inaczej, pewnie bym sobie z tym słowem nie poradziła - mówi Elżbieta Pryczkowska, zwyciężczyni Kaszubskiego Dyktanda wśród profesjonalistów. - Błędy zdarzyły mi się w interpunkcji. Sporą łamigłówką były też wyrazy, które w różnych sytuacjach pisane są razem bądź osobno - opowiada zwyciężczyni.

Elżbieta Pryczkowska wspomina udział w pierwszym historycznym dyktandzie. Później miała dłuższą przerwę i do imprezy powróciła przed dwoma laty. Wtedy zajęła trzecie miejsce. Przed rokiem była druga, więc teraz nie było wyjścia - wygrać musiała. - Progres jest - śmieje się pani Elżbieta. - Za dwa lata powalczę o arcymistrza. Rozpoczynam już przygotowania.

Po raz pierwszy w dyktandzie wzięła udział Wiktoria Marszałkowska, uczennica SP w Łapalicach. I od razu sukces - pierwsze miejce w kategorii szkół podstawowych. Języka kaszubskiego zaczęła uczyć się cztery lata temu.

- Mieszkam na Kaszubach, to nasz język regionalny, trzeba o niego dbać - uważa Wiktoria.

Jak długo przygotowywała się do konkursu? - Ponad miesiąc, chodziłam na dodatkowe zajęcia z języka kaszubskiego i uczyłam się w domu. Pracowałam sama i z nauczycielką. Dostawałyśmy od pani różne teksty z książek, dyktowała nam teksty, spotykałam się też z koleżanką, która ze mną startowała w konkursie, nawzajem dyktowałyśmy sobie teksty. W domu na naukę przeznaczałam godzinę dziennie - mówi Wiktoria.

W sumie w tegorocznym Dyktandzie Kaszubskim w pięciu kategoriach - szkół podstawowych, gimnazjów, szkół ponadgimnazjalnych, dorosłych oraz zawodowców - udział wzięło 160 specjalistów od języka kaszubskiego. Jak twierdzi Andrzej Busler, wynik to średni.

- Taka jest specyfika. Gdy dyktanda odbywają się w sercu Kaszub - na przykład w Kościerzynie - uczestników, zwłaszcza młodzieży, jest więcej. Po prostu łatwiej im dotrzeć na imprezę. Inaczej wygląda to w Gdyni, a więc na kaszubskich obrzeżach. Choćby z tego względu liczba uczestników dyktanda w Gdyni była całkiem niezła - przekonuje prezes gdyńskiego oddziału Zrzeszenia Kaszubsko - Pomorskiego.
Dyktando podzielone było na dwa etapy. Z tekstami zaczerpniętymi z twórczości księdza Leona Heyke dobrze poradziło sobie w sumie 67 osób, które zakwalifikowały się do rundy finałowej.

Warto zwrócić uwagę również na fakt, że po raz pierwszy doszło do sytuacji, że liczniejsze było grono uczniów gimnazjów i szkół średnich niż podstawówek.

- To dość nietypowa sytuacja, ale niezwykle nas ciesząca. O ile nauka języka kaszubskiego w szkołach podstawowych idzie pełną parą i o najmłodszych kultywatorów naszej mowy jesteśmy spokojni, to wręcz chuchamy i dmuchamy na to, aby zachęcić starszych uczniów do kaszubszczyzny. Okazuje się, że przynosi to efekty - nie kryje zadowolenia Andrzej Busler.

Przenośne pióro, a więc atrybut, który dostaje organizator kolejnej edycji Kaszubskiego Dyktanda, trafił do oddziału Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego Kosakowo - Dębogórze. Tak więc specjaliści od kaszubskiej mowy w przyszłym roku o tytuł mistrza powalczą w Kosakowie.

Laureaci konkursu
Kategoria Môłi Mésterk Kaszëbszczégò Pisënkù (szkoły podstawowe). I m. Wiktoria Marszałkowska SP Łapalice; II m. Jacek Soczyk SP Szemud; III m. Gabriela Brzeska SP w Łapalicach. Wyróżnienia: Małgorzata Król SZPiPG Przodkowo, Beata Ptach SP Miszewo

Kategoria Strzédny Mésterk Kaszëbszczégò Pisënkù (szkoły gimnazjalne). I m. Karolina Kossak-Główczewska ZS Brzeźno Szlach.; II m. Dorota Mateja ZSPiPG Przodkowo; III m. Paulina Fopke Gimnazjum w Szemudzie. Wyróżnienia: Paulina Czoska Gimnazjum w Szemudzie oraz Beata Jakubowska ZS w Podlesiu Wielkim

Kategoria Wiôldżi Mésterk Kaszëbszczégò Pisënkù (szkoły ponadgimnazjalne). I m. Paulina Kulas VIII LO Gdańsk; II m. Tomasz Brylowski I LO Kartuzy; III m. Wio-leta Konkol I LO Wejherowo. Wyróżnienia: Edyta Wenta I LO Kartuzy oraz Maja Pindera I LO Kościerzyna

Kategoria Méster Kaszëbszczégò Pisënkù (dorośli). I m. Monika Lidzbarska UG; II m. Piotr Kowalewski WANOGA; III m. Teresa Klasa Sierakowice. Wyróżnienia: Maria Dradrach Miechucino, Paulina Węsierska UG

Kategoria Warkòwi Mésterk Kaszëbszczégò Pisënkù (zawodowcy). I m. Elżbieta Pryczkowska Banino; II m. Aleksandra Dzięcielska Czersk; III m. Karolina Serkowska Kartuzy. Wyróżnienia: Henryk Klasa Sierakowice, Wojciech Myszk Kościerzyna