7 zwrotów, które warto mówić dziecku. Wybierz zachętę zamiast pochwały. Dzięki temu dziecko zyska motywację wewnętrzną i pewność siebie

Zgodnie z założeniami Pozytywnej Dyscypliny stosowanie kar i nagród nie przynosi zamierzonych rezultatów, co więcej może prowadzić do zaniku poczucia pewności siebie. Głównymi zasadami takiego podejścia do wychowywania dzieci są:

• szacunek dorosłego do dziecka i na odwrót,
• efektywna komunikacja,
• identyfikowanie zachowań dziecka, które dorośli określają mianem „trudnych”,
• dyscyplina, która z jednej strony nie jest karząca, a z drugiej zbyt pobłażliwa,
• stosowanie zachęt zamiast pochwał.

Pochwały wśród wielu rodziców są uznawane za coś pożądanego. Tymczasem ich nadmiar może prowadzić do tego, że dziecko będzie niepewne, uzależnione od opinii dorosłych i nie wykształci w sobie motywacji wewnętrznej do podejmowania różnych działań.

– Dziecko potrzebuje zachęty jak roślina wody. Jest potrzebna do prawidłowego wzrastania i rozwoju – mówił Rudolf Dreikurs, pedagog i psychiatra, który rozwinął system psychologii indywidualnej.

Jak więc powinniśmy mówić do dzieci? Sprawdźcie, w jaki sposób zamieniać pochwały na zachęty i które komunikaty warto przekazywać dzieciom:

1. Zamiast mówić: „Dostałeś 5? Brawo!”, można powiedzieć: „Doceniam to, jak się starałeś, przygotowując się do tego sprawdzianu”;
2. Zamiast powiedzieć: „Pyszne ciasto upiekłaś/łeś!”, można powiedzieć: „Lubię z tobą piec”;
3. Zamień „Udało ci się” na „Poradziłeś/łaś sobie z tym zupełnie sam/a”;
4. Powiedz „Widzę, że włożyłeś/łaś w to dużo wysiłku”, zamiast „Świetnie ci poszło”;
5. Zamiast mówić: „Pomóż mi, a wtedy będziesz mógł/mogła…” na „Wiem, że jesteś w tym dobry/a, a ja potrzebuję twojej pomocy”;
6. Nie mów: „Mama będzie zadowolona, kiedy tylko…”, powiedz raczej: „Kocham cię bez względu na wszystko”;
7. Zamiast pochwały: „Piękny obrazek!”, możesz wypowiedzieć zachętę: „Wow, jak ciekawie dobrałeś/łaś kolory, rysując niebo. A tobie co najbardziej się podoba w tej pracy”.

Przeciwnicy Pozytywnej Dyscypliny podkreślają, że takie komunikaty są nieco sztuczne. Warto jednak systematycznie wprowadzać je do komunikacji z dzieckiem, by nie „nagradzać” działań małego człowieka jedynie pochwałami. Dlaczego? Takie dziecko może być wówczas spragnione jedynie pozytywnych komunikatów. Jeśli nie będzie ich otrzymywać, zacznie myśleć, że coś jest nie tak.

Stosowanie zachęt buduje wśród najmłodszych poczucie własnej wartości, wspiera dziecko w rozwoju, staje się impulsem do dalszego działania. W pochwale podmiotem jest dorosły („MNIE się podoba twój obrazek”, „JA jestem z ciebie dumna" itd.), zaś w zachęcie najczęściej kierujemy uwagę w stronę dziecka („A co TY myślisz o swojej pracy?”, „Widzę, jak TY się starałeś”). Często także doceniamy działania, a nie jedynie sam efekt, to bardzo budujące dla dziecka.

Na koniec warto jeszcze podkreślić, że to my, rodzice, wiemy, co dla naszego dziecka jest najlepsze. Nie musimy całkowicie rezygnować z pochwał, bądźmy w tej relacji autentyczni, jednocześnie przykładając większą wagę do tego, co mówimy.