38% Polaków uważa ograniczenia w posługiwaniu się gotówką za próbę jej eliminacji z obrotu gospodarczego

Ograniczenia płatności gotówkowych dla transakcji realizowanych przez konsumentów z przedsiębiorcami dla kwoty przekraczającej 20.000 zł brutto miały zacząć obowiązywać od 1 stycznia 2024 r. Limit został wprowadzony ustawą z 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw. Pierwotnie ograniczenia w posługiwaniu się gotówką miały wejść w życie wcześniej, bo już 1 stycznia 2023 r. Najpierw termin przesunięto, a finalnie jednak kontrowersyjne zmiany zostały wycofane.

Projekt przepisów spotkał się z krytyczną opinią ze strony m.in. Narodowego Banku Polskiego, a wprowadzone już zmiany ze zdecydowanym sprzeciwem ze strony społeczeństwa. Według sondażu IBRiS przeprowadzonego dla Radia ZET, ponad 80% biorących udział w badaniu nie zgodziło się ze stwierdzeniem: “płatności bezgotówkowe - czyli te dokonywane kartą, telefonem, zegarkiem, powinny całkowicie zastąpić gotówkę”, w tym “zdecydowanie się nie zgodziło” 66,5%, a 14,6% podało odpowiedź, że “raczej się nie zgadza”.

Natomiast według badania przeprowadzonego w sierpniu 2023 r. 38% ankietowanych wyraziło obawę, że planowane ograniczenia w posługiwaniu się gotówką dla konsumentów, mają na celu jej eliminację z obrotu gospodarczego. Jednocześnie ponad 1/3 osób (35%) zadeklarowała, że plany rządzących utrudnią płatności konsumentom. Co ciekawe, aż 32% respondentów wskazało, że decyzja o ograniczaniu gotówki i tym samym konieczności zwiększenia liczby rachunków bankowych, ułatwi kontrolę podatników przez urząd skarbowy. W tym zakresie odpowiedzi ankietowanych są zbieżne z uzasadnieniem wprowadzenia zmian w przepisach, choć w założeniach kontrole miałyby być łatwiejsze przede wszystkim w stosunku do przedsiębiorców.

Według danych zebranych przez Puls Biznesu na koniec I kwartału 2023 r. liczba kont osobistych w bankach uniwersalnych w Polsce sięgnęła prawie 37 mln, a liczba kart debetowych dla klientów indywidualnych wyniosła blisko 32 mln.

W 2022 r. liczba transakcji bezgotówkowych realizowanych przy pomocy kart płatniczych wyniosła ponad 8,5 mld, a ich wartość sięgnęła ponad 609 mld zł. Jednocześnie ubankowienie Polaków na koniec 2022 r. osiągnęło poziom 85%.

Na uwagę zasługuje fakt, że wzrasta również ubankowienie wśród emerytów. Według danych ZUS na koniec kwietnia 2023 r. już 80,3% świadczeń dla emerytów było przekazywane na rachunek bankowy.

Pomimo wysokiego ubankowienia liczba osób, która deklaruje korzystanie z gotówki podczas płatności za produkty i usługi nadal jest bardzo wysoka. Na pytanie “Jak często płacisz gotówką” zadane w ramach badania przeprowadzonego w sierpniu 2023 r. na zlecenie rankomat.pl tylko 9% ankietowanych odpowiedziało, że płatności realizuje wyłącznie bezgotówkowo, a aż 86% biorących udział w badaniu przyznało się do korzystania z gotówki - w tym:

- Wysoki poziom sprzeciwu wobec wprowadzenia limitu płatności gotówkowych dla konsumentów, wydaje się powiązany z obawami wycofania gotówki z obrotu gospodarczego i zwiększenia możliwości kontroli podatników przez organy skarbowe – na co wskazują wyniki przeprowadzonych na zlecenie rankomat.pl badań. Płatności bezgotówkowe, choć wygodne, również niosą ze sobą zagrożenia, choćby pod postacią awarii systemu bankowego czy wprowadzenia nadmiernie wysokich opłat za prowadzenie rachunków bankowych. Wycofanie gotówki z obiegu w praktyce oznaczałoby brak alternatywy i konieczność korzystania z usług bankowych na proponowanych warunkach. – komentuje Izabela Stachura – Adamczyk, ekspertka ds. produktów finansowych rankomat.pl.

Według danych zawartych w Narodowej Strategii Bezpieczeństwa Obrotu Gotówkowego przygotowanej przez NBP, dominującym sposobem realizacji płatności w strefie euro nadal pozostaje gotówka, która jest używana w przypadku 78% transakcji. Ten model płatności preferowany jest w szczególności w Niemczech, Austrii, Irlandii, Słowacji oraz Słowenii. Choć na drugim biegunie można wymienić Estonię i Niderlandy, gdzie transakcje gotówkowe stanowią mniej niż połowę transakcji realizowanych w miejscach sprzedaży.