Z historii małych Ojczyzn. Wielki Klincz cz. III

Po zakończeniu wojen napoleońskich przeprowadzono nowy podział administracyjny w efekcie którego Wielki Klincz wszedł w skład rejencji gdańskiej. Kolejne zmiany przeprowadzono w połowie lat 70 XIX wieku. Obwód urzędowy w Wielkim Klinczu obejmował wówczas cztery gminy wiejskie – Stary Barkoczyn, Wielki Klincz, Mały Podleś oraz Nowy Barkoczyn. Jako ciekawostkę należy odnotować fakt, że od tego czasu w Wielkim Klinczu funkcjonował Urząd Stanu Cywilnego.

- Od tego momentu każde urodziny, a także chęć zawarcia małżeństwa oraz zgon bez względu na wyznanie należało zgłosić specjalnie powołanemu urzędnikowi stanu cywilnego – wyjaśnia Krzysztof Jażdżewski, dyrektor Muzeum Ziemi Kościerskiej. - Jeśli chodzi o narodziny dziecka, to trzeba było je zgłosić najpóźniej w ciągu jednego tygodnia.

Dyrektor Jażdżewski jednocześnie podkreśla, że w przypadku dzieci, które narodziły się martwe lub zmarły w czasie porodu, zgłoszenie musiało nastąpić najpóźniej w dniu następnym. Z kolei małżeństwo musiało być poprzedzone zapowiedzią i następowało tylko i wyłącznie przed urzędnikiem. Dopiero potem mogły nastąpić uroczystości religijne.

Jeśli chodzi o powierzchnię dóbr znajdujących się na terenie Wielkiego Klincza, to pod koniec XVIII wieku obejmowały one obszar około 252 hektarów. Trzeba jednak wspomnieć, że te dane nie są precyzyjne. Bardziej dokładne informacje pochodzą z drugiej połowy XIX wieku. Dowiadujemy się z nich, że do najbardziej wyróżniających się budynków należały karczma oraz szkoła. Pierwszy obiekt był zlokalizowany przy obecnej ulicy Kościerskiej i Wybickiego, natomiast drugi przy ul. Szkolnej i Kościerskiej. Właścicielem karczmy był wówczas niejaki Martin Zier.

Kolejne zabudowania zaczęły pojawiać się pod koniec XIX w. przy ul. Rogali. W tym czasie rozpoczęła się też budowa linii kolejowej oraz miejscowego dworca mi budynków stacyjnych. Warto też odnotować, że przy ulicy Kościerskiej w analizowanym okresie powstała też mleczarnia. Natomiast na początku XX wieku wybudowano fabrykę płatków ziemniaczanych. Pod koniec XIX wieku wybudowano też domy przy ul. 8 Marca. Postawili je sprowadzeni z Niemiec koloniści, wśród których znaleźli się m.in. Hermann Panten, Franz Helm oraz Ludwig Dupke.

Jeśli chodzi o strukturę społeczną, to z katastru fryderycjańskiego wynika, że najliczniejszą grupę stanowili pracownicy folwarczni, a także komornicy. Zazwyczaj mieszkali oni w domach należących do właścicieli dóbr i użytkowali pańską ziemię. Za mieszkanie oraz użytkowanie ziem musieli pracować na folwarku. Jak zaznacza Krzysztof Jażdżewski, wyjątkową rolę odgrywał owczarz. Był zatrudniony na kontrakcie. Odrębną kategorię stanowili młynarze. Od pozostałych wyróżniał się m.in. statusem majątkowym. Zamożną grupę stanowili z kolei dzierżawcy, czego przykładem jest Chrystian Schnick, dzierżawca Gościeradza.