Wielki Post na ścieżkach wejherowskiej Kalwarii

Szlak Kalwaryjski, który malowniczo wije się po górkach znajdujących się w sąsiedztwie franciszkańskiego klasztoru, liczy 4,6 km długości. Jego przejście w całości zajmuje mniej niż 3 godziny. Jest także krótsza, bardziej popularna wśród wiernych i turystów Droga Krzyżowa, która tradycyjnie obejmuje 14 kaplic.

Tę ufundował wojewoda malborski Jakub hrabia Wejher na terenach swoich dóbr rzucewskich jako wotum za uratowanie życia na wojnie. W niemal bezludnym miejscu hrabia postawił w 1643 roku kościół i żeby go uczynić świątynią parafialną, założył przy nim miasto Weiheropolis, dzisiejsze Wejherowo. Trzy lata później sprowadził franciszkańskich reformatów, którym wystawił kościół z klasztorem, a zauważając rosnące w świecie zainteresowanie nabożeństwami kalwaryjskimi, nakazał budowę kalwarii.

Dróżki kalwaryjskie wytyczył w 1648 roku cysters z oddalonego o dzień drogi oliwskiego opactwa, Robert z Werden. Do roku 1654 powstało 18 barokowych kapliczek. Z biegiem lat ufundowano kolejne, dziś jest ich 26. Szczególna cześć, jaką obdarzane jest to miejsce, jest związana z legendą. Kalwarię Wejherowską nazywa się też Kaszubską Jerozolimą. Wielu mieszkańców Kaszub wierzyło, że Jezus Chrystus przeszedł Drogę Krzyżową na ich kalwarii, tam poniósł śmierć i stamtąd uniósł się do nieba.

Modlitwę, albo zwiedzanie, warto zacząć przy kościele klasztornym pw. św. Anny, w którym znajduje się łaskami słynący wizerunek Matki Bożej Wejherowskiej-Uzdrowienia Chorych na Duszy i Ciele. Dalej trasa prowadzi ulicą Klasztorną i Parkową obok Pałacu Przebendowskich i Keyserlingów. Znajduje się w nim siedziba Muzeum Piśmiennictwa i Muzyki Kaszubsko-Pomorskiej, a w niej ekspozycja poświęcona pielgrzymkom. Po przejściu przez ulicę Marynarki Wojennej dochodzimy do pierwszych kaplic Drogi Krzyżowej - do Pałacu Piłata, do Podjęcia z Krzyża. Można też przejść trasę od początku, zaczynając zwiedzanie w okolicach ul. Roszczynialskiego.

Kaplica wieńcząca szczyt Góry Oliwnej nawiązuje do Chrystusowego Wniebowstąpienia. Obraz olejny malowany na płótnie i ślady stóp wykute w posadzce przypominają miejsce, w którym uczniowie widzieli po raz ostatni Zmartwychwstałego Chrystusa. Kaplicę zbudowaną w latach 1651-1665 ufundowała Joanna Katarzyna Radziwiłłówna - druga żona Jakuba Wejhera.

Kaplica przypomina pobyt Chrystusa w Ogrodzie Oliwnym. Zbudowana została w 1653 roku. Ufundował ją opat cystersów oliwskich Aleksander Kęsowski. O fundatorze świadczy umieszczony nad głównym wejściem opacki kapelusz z pastorałem oraz znajdujące się wewnątrz kaplicy na rozetowych zwornikach litery A, K, AO, czyli Aleksander Kęsowski, Abbas Oliviensis (opat oliwski). W kaplicy znajdują się obrazy: Chrystusa, który w czasie modlitwy krwią się poci, a po bokach - śpiących apostołów.

Fundatorem tej niewielkiej kaplicy wybudowanej przed 1657 rokiem był Jakub Wejher. Wnętrze kaplicy wypełnione jest na całej płaszczyźnie malowidłem, poświęconym tematowi pocałunku Judasza i pojmania Jezusa. Z miejsca, w którym usytuowano Kaplicę, rozciąga się widok na miasto.

Kaplicę zbudowano przed 1658 rokiem. Ufundowana została przez Joannę Katarzynę Radziwiłłównę - drugą żonę Jakuba Wejhera. Umiejscowiona jest u podnóża Góry Oliwnej. Skąpy dopływ światła dziennego do wnętrza kaplicy sprawia wrażenie wydłużonej niszy grobowej. Na wprost wejścia umieszczono przeszkloną trumnę z gipsową figurą Matki Bożej. Na ścianach umieszczono dwa obrazy przedstawiające krzyż adorowany przez anioły oraz „Zaśnięcie Najświętszej Marii Panny”.

Cedron w czasach biblijnych oddzielał Górę Oliwną od Jerozolimy. Żołnierze, prowadząc Chrystusa do miasta, musieli przejść przez ten potok. Kaplica nad Cedronem i most ufundowane przez Jakuba Wejhera nie zachowały się. Istniejąca obecnie kaplica w stylu neogotyckim ufundowana zastała w 1860 r. przez Ottona Keyserlingka. Pątnicy przywiązują specjalne znaczenie do wody Cedronu w tym właśnie miejscu, przypisując jej niezwykłą moc.

Kaplica z 1654 roku, zwana również Bramą Wschodnią lub Bramą Wód, ufundowana została przez Jakuba Wejhera. Na obu bokach sklepienia znajdują się freski przedstawiające wprowadzenie Chrystusa do Jerozolimy oraz pogrzeb Matki Bożej. Z cokołu z ciosowych kamieni polnych wyrosła mała ambonka, służąca do głoszenia Słowa Bożego w czasie nabożeństw kalwaryjskich.

Kaplicę zbudowaną przed rokiem 1654 ufundował Jakub Wejher. Przypomina przyprowadzenie Chrystusa do byłego arcykapłana Annasza, teścia ówczesnego arcykapłana Kajfasza. Wewnątrz kaplicy znajduje się olejny obraz z 1952 roku, ukazujący Chrystusa przed arcykapłanem Annaszem.

Kaplica zbudowana po 1657 roku, po śmierci Jakuba Wejhera, nawiązuje do domu, w którym Chrystus umył uczniom nogi i spożył z nimi ostatnią wieczerzę. Stąd udał się w zacisze Góry Oliwnej. We wnętrzu kaplicy znajdują się obrazy olejne „Ostatnia Wieczerza” i „Zaśnięcie Matki Boskiej”.

Kaplica zbudowana w 1660 r. po śmierci Jakuba Wejhera, nawiązuje do tradycji, według której Maryja przebywała do końca życia z apostołem Janem w Jerozolimie i zmarła w pobliżu Wieczernika. W kaplicy znajduje się tryptyk o tematyce maryjnej składający się ze scen: „Pożegnanie Jezusa z Matką”, „Zaśnięcie Matki Bożej i dwunastu Apostołów” i „Wniebowzięcie”. W ostatnim obrazie tło sceny ukazuje wzgórza wejherowskie i kaplice Grobu Matki Bożej. W drugiej połowie XIX wieku pierwotną budowlę zastąpiono obecną, architektonicznie nieharmonizującą z barokowym założeniem Kalwarii.

Kaplica zbudowana przed 1654 rokiem została ufundowana przez Jakuba Wejhera. Miejsce urzędowania aktualnego arcykapłana żydowskiego, do którego w Wielki Czwartek przyprowadzono Chrystusa. W dolnej części kaplicy (piwnica) znajduje się kamienna figura uwięzionego Chrystusa, nad wejściem kogut przypomina zdradę Piotra. Dom Kajfasza jest położony najwyżej w Kalwarii Wejherowskiej 112,24 m n.p.m.

Kaplica zbudowana przed 1654 rokiem została ufundowana przez Jakuba Wejhera. Miejsce, w którym rezydował i sprawował sądy Piłat. Kaplica ta jest unikatową budowlą barokową na Pomorzu o rzucie poziomym na kształt krzyża greckiego. Nad wejściem znajduje się dobrze zachowana polichromowana płaskorzeźba ukazująca moment proklamacji „Ecce Homo” (Oto Człowiek). U podnóży tej kaplicy znajduje się niewielki plac, który obecnie, w czasie uroczystości odpustowych związanych z Wniebowstąpieniem Pańskim, jest miejscem przywitania i pożegnania pielgrzymek przybywających od strony Kartuz i Oliwy. Kto bierze udział w pełnych obchodach kalwaryjskich, udaje się od Pretorium Piłata do Pałacu Heroda.

Budowę kaplicy rozpoczęto w 1654 roku z fundacji Joanny Katarzyny Radziwiłłówny - drugiej żony Jakuba Wejhera. Jest to jedna z większych kaplic na Kalwarii. Wewnątrz znajduje się piękny XVII-wieczny ołtarz. Drewniana nastawa ołtarza jest płaska, lecz dzięki iluzji malarskiej płaszczyzna sprawia wrażenie trójwymiarowości. Obraz ukazuje Jezusa stojącego przed królem Herodem.

Kaplica zbudowana przed 1654 rokiem ufundowana została przez Cecylię Eleonorę - młodszą córkę Jakuba Wejhera z pierwszego małżeństwa z Anną Elżbietą Schaffgotsch. Jej wnętrze przedstawia moment podjęcia Krzyża przez Chrystusa w otoczeniu uzbrojonych żołnierzy. Nad figurami na planie krzyża łacińskiego znajduje się baldachimowa konstrukcja z piaskowca z ornamentyką pasyjną i herbami rodowymi. Ceglana budowla neogotycka dla ochrony piaskowca wzniesiona została w 1866 roku staraniem ówczesnego gwardiana klasztoru.

Najstarsza kaplica pochodząca z 1649 roku ufundowana przez księdza Mateusza Jana Judyckiego, pierwszego urbanistę Wejherowa i bliskiego przyjaciela Jakuba Wejhera. Pod kamiennym baldachimem znajduje się rzeźba Chrystusa upadającego pod krzyżem. Obudowana „murem pruskim” w XIX wieku.

Jedna z najpiękniejszych kaplic Kalwarii, ufundowana przez pierwszą żonę Jakuba Wejhera Annę Elżbietę ze Schaffgotschów. Zbudowana przed 1654 rokiem kaplica odznacza się wyszukanym kształtem rotundy na planie róży oraz ornamentyką flamandzką lub niderlandzką. We wnętrzu znajduje się obraz namalowany na blasze cynowej, przedstawiający spotkanie Jezusa z Matką. Dnia 20 czerwca 1654 roku ojciec prowincjał Atanazy Kartoszyn, jako pierwszy sprawował mszę, w czasie której spełniał posługę liturgiczną sam wojewoda Jakub Wejher.

Budowę kaplicy ukończono do roku 1654. Jej fundatorami byli dworzanie Jakuba Wejhera i była ona trzecią w kolejności kaplicą kalwaryjską. Wyeksponowane rzeźby przedstawiają Chrystusa niosącego na ramieniu krzyż, który pomaga mu dźwigać Szymon Cyrenejczyk, odziany w szaty rybackie. Jest to jeden z tych akcentów, który wiąże wejherowską Kalwarię z zajęciami ludzi regionu. Kaplica z filarami ozdobnymi symbolizuje Mękę Pańską i posiada szachulcową obudowę.

Kaplica św. Weroniki ufundowana została jako piąta w Kalwarii Wejherowskiej przez córkę Jakuba Wejhera i Anny Elżbiety Schaffgotsch - Annę Teresę. Kaplicę wzniesiono przed 1654 rokiem. Szachulcowa obudowa kaplicy pochodzi z drugiej połowy XIX w. Znajduje się w niej baldachim z kamienia ciosanego osłaniający figurę św. Weroniki z chustą w rękach. Filary ozdobiono herbami Jakuba Wejhera i Anny Elżbiety Schaffgotsch oraz motywem szyszki, a także symbolami Męki Pańskiej.

Kaplica Bramy Łez - Drugi Upadek Chrystusa należy do szeregu ośmiu kaplic ufundowanych przez Jakuba Wejhera do roku 1654. Przez tę bramę wyprowadzano z Jerozolimy skazanych na śmierć, także Chrystus został przez nią przeprowadzony przed ukrzyżowaniem. Po stronie lewej wnęka jest zamykana dwuskrzydłowymi drzwiami, otwieranymi na zewnątrz, za którymi jakoby w gablocie za szkłem umieszczony jest obraz ukazujący Drugi Upadek Chrystusa. Na zewnętrznych ścianach kaplicy znajdują się 22 wgłębienia symbolizujące duże krople łez.

Jest to najmniejsza kapliczka należąca do fundacji Jakuba Wejhera, która powstała przed 1657 rokiem. Malowidło olejne na ścianie pochodzi z końca XIX wieku i jest nieznanego autorstwa. Na obrazie Jezus pociesza płaczące niewiasty, za ich plecami w tle widać zabudowę Jerozolimy.

Kaplica zbudowana do roku 1657 ufundowana została przez Jakuba Wejhera. Położona u podnóża ostatniego wzgórza kalwaryjskiego, zwanego Golgotą. Wewnątrz zachowały się oryginalne malowidła aniołów z symbolami Męki Pańskiej. We wnętrzu na podwyższeniu jednego stopnia umieszczona jest pełnoplastyczna figura Chrystusa przedstawiona w ciężkim, trzecim upadku pod krzyżem.

Kaplicę ufundowała Joanna Katarzyna, druga żona Jakuba Wejhera przed 1665 rokiem. Kaplica obnażenia należy do rzędu mniejszych budowli tej Kalwarii, robiąc wrażenie zamykanej, przydrożnej „Bożej Męki”. Umieszczono w niej malowidło ścienne nieznanego malarza, przedstawiające obnażenie Chrystusa.

Kaplica ufundowana przez Jakuba Wejhera wybudowana została w czasie pierwszego etapu powstawania Kalwarii, a więc przed 1657 rokiem. Wzniesiona na bardzo wąskim prostokącie, w której wnętrzu znajduje się malowidło ścienne nieznanego autora, przedstawiające przybicie Jezusa do Krzyża.

Na samym szczycie Golgoty wznosi się największa i najokazalsza z kaplic. Posiada własną zakrystię, a do II wojny światowej miała także własny chór organowy. Ufundowała go w latach 1652-1654 Anna Wejherówna, córka Demetriusza Wejhera. Kronika o. Grzegorza podaje, że 30 maja 1654 roku uroczyście ustawiono w nim trzy krzyże z Chrystusem i łotrami. Świadkami tego wydarzenia byli Jakub Wejher, jego druga żona - Joanna Katarzyna z Radziwiłłów, obie córki z pierwszego małżeństwa - Anna Teresa oraz Cecylia Eleonora oraz mnóstwo innych zebranych. Na uwagę zasługuje panoramiczny obraz na ścianie, ukazujący podniesienie krzyża oraz celowo wykonane pęknięcie ściany, nawiązujące do rozerwanej zasłony w świątyni jerozolimskiej. Jest to centralne miejsce nabożeństw kalwaryjskich.

Kaplicę ufundowała druga żona Jakuba Wejhera - Joanna Katarzyna z Radziwiłłów w latach 1654-1665. Pierwotną kaplicę w formie wolno stojącej absydy zabudowano w połowie XIX wieku konstrukcją ryglową. We wnętrzu ustawiono absydę z pełną przejmującego bólu Pietą Kalwaryjską. Jest to drewniana rzeźba polichromowana ukazująca Matkę Boską Bolesną z martwym ciałem Syna.

Kaplica Grobu Chrystusa została ufundowana przez Annę Konstancję Wejherównę - córkę Mikołaja Wejhera, byłego wojewody chełmińskiego. Jej budowę ukończono przed rokiem 1653. Grób Pański jest jedyną na Pomorzu Gdańskim budowlą z wapienia ciosanego. Wykonaną w Krakowie, przetransportowano w częściach Wisłą do Gdańska. Wnętrze kaplicy zawiera pusty przedsionek i komorę grobową. Nad dachem wznosi się oryginalna wieża-latarnia z figurą Chrystusa Zmartwychwstałego.

Wyznacza miejsce do przywitania i pożegnania pielgrzymów przychodzących na Wielki Odpust Kalwaryjski Trójcy Przenajświętszej od strony Gdańska Oliwy. Ufundowana przez Piotra Jerzego Przebendowskiego w XVIII w.

Okazją do poznania Kalwarii w religijnej formie są nabożeństwa Drogi Krzyżowej, odprawiane w każdy piątek Wielkiego Postu. Od wielu lat przyciągają one na Kalwarię tłumy wiernych. Droga Krzyżowa na Kalwarii, prowadzona przez oo. franciszkanów, rozpoczyna się wyjściem z kościoła klasztornego i procesją do Kaplicy Piłata. Na czele procesji niesione są chorągwie kalwaryjskie oraz krzyż. Przystanki Drogi Krzyżowej przypadają przy głównych kaplicach Kalwarii.

Jest także wyjątkowe wydarzenie organizowane w Wielki Tydzień. Misterium Męki Pańskiej stanowi połączenie uroczystości religijnej z inscenizacją teatralną, ukazującą Mękę Jezusa Chrystusa. Wielkie wrażenie na widzach robi szczególnie moment przybicia Chrystusa do krzyża i scena Jego śmierci. Inscenizacje, zyskujące duży rozgłos, przyciągają wiernych. W misterium grają członkowie wejherowskiej grupy teatralnej „Misternicy Kaszubscy”, działającej przy Wejherowskim Centrum Kultury. Nową tradycją jest inscenizacja wjazdu Chrystusa do Jerozolimy, organizowana na ulicach Wejherowa w Niedzielę Palmową, która również zyskuje coraz większą popularność wśród widzów.

- Wielki Post jest okazją, abyśmy wzorem naszych ojców spotkali się na Kalwarii Wejherowskiej, by rozważać pasyjne tajemnice naszej wiary. Byśmy na nowo je odkryli i pokochali - mówi o. Daniel Szustak OFM z wejherowskiego sanktuarium.

CZYTAJ TAKŻE: Wielki Post. Co o nim wiemy? Sześć pytań o ten czas