Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem? 12.04.2019

Sandra Janikowska
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem?
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem? Archiwum
Wielkanoc to jedno z najstarszych i najważniejszych świąt dla chrześcijan. Ten radosny czas obfituje w wiele obrzędów i zwyczajów kultywowanych od lat. Kilka z nich praktykowanych jest już od średniowiecza. Sprawdziliśmy jakie zwyczaje i potrawy królują w domach Pomorzan.

Święta Wielkanocne to czas celebrowania Zmartwychwstania Chrystusa. Gdy mowa o Wielkanocny, trzeba też wspomnieć o Triduum paschalnym, Niedzieli palmowej czy Lanym Poniedziałku. Warto też przypomnieć o bamblowaniu i suchym dyngusie. Jednakże nie ma Świąt Wielkiej Nocy bez zajączka i baranka wielkanocnego. Wyjaśniamy znaczenie poszczególnych tradycji i symboli związanych z Wielkanocą.

Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem?

Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wiel...

Wielkanoc 2019. Triduum paschalne

Łacińskie znaczenie słowa triduum oznacz tyle co "trzy dni". Podczas tych trzech dni poprzedzających Święta Wielkiej Nocy wierni na całym świecie gromadzą się po to, aby wspólnie, w skupieniu i modlitwie przygotować się na śmierć Jezusa Chrystusa i oczekiwać jego Zmartwychwstania. Warto wspomnieć, że w okresie poprzedzającym Wielkanoc ludzie przystępują do sakrementu spowiedzi w celu oczyszczenia duszy.

Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem?
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem? Archiwum
  • Wielki Czwartek - obchody rozpoczynają się wieczorem podczas mszy świętej tzw. Wieczerzy Pańskiej. W Wielki Czwartek we wszystkich kościołach odbywa się obrzęd mycia nóg, co ma na celu symbolizowanie pokory uczniów Jezusa. Podczas Wieczerzy Pańskiej oddaje się cześć Ostatniej Wieczerzy Jezusa i jego uczniom. Warto wspomnieć, że tuż po zakończeniu mszy, Najświętszy Sakrament przenoszony jest do ciemnicy, czyli kaplicy przechowania, gdzie odbywa się adoracja. Trwa ona zazwyczaj do północy i ma upamiętniać moldlitwy Jezusa w ogrodzie oliwnym oraz męki pańskie.
  • Wielki Piątek - dzień ten został uznany jako dzień śmierci Jezusa. W Wielki Piątek nie odprawia się mszy świętej, jednakże zostaje przeprowadzona liturgia Męki Pańskiej. W trakcie jej trwania adorowane jest drzewo krzyża, które jest symbolem zbawienia. Po zakończeniu obrzędu następuje wystawienie Najświętszego Sakramentu i umieszczenie go w symbolicznym Grobie Chrystusa.
  • Wielka Sobota - trzeciego dnia również nie odprawia się mszy świętej, ponieważ wierni udają się ze święconką do kościoła oraz odwiedzają Groby Pańskie. Wieczorem gromadzą się na liturgii Wigilii Paschalnej, która jest zaliczana do obchodów niedzieli Zmartwychwstania Pańskiego. Podczas liturgii święcony jest ogień i woda. Odnawiane są także przyrzeczenia chrzcielne. Na koniec w kościele zabrzmi też wielkanocne Alleluja, a o północy wybiją dzwony kościelne.
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem?
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem? Archiwum

Wielkanoc 2019. Niedziela Wielkanocna

Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego jest pierwszym i najdawniejszym świętem w Kościele katolickim, obchodzonym już w czasach apostolskich.To właśnie z soboty na niedzielę Chrystus zmartwychwstał. Nazywana często Niedzielą Palmową. Wielkanoc jest świętem ruchomym - obchodzonym w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca. Tego dnia o godzinie 6 rano odprawiana jest msza święta rezurekcyjna, podczas której Najświętszy Sakrament jest wynoszony z Grobu Pańskiego. Warto wspomnieć, że podczas obrzędu w uroczystej procesji i pośród bicia dzwonów i pieśni wielkanocnych, Sakrament zostaje trzykrotnie obnoszony wokół kościoła. W tym dniu tradycyjnie spożywamy śniadanie wielkanocne. Rozpoczynamy je od składania życzeń i dzielenia się święconką. Na Pomorzu, prezenty dla dzieci ukrywa w Wielkanoc zając.

Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem?
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem? Archiwum

Wielkanoc 2019. Poniedziałek Wielkanocny

Poniedziałek Wielkanocny, zwany też Lanym Poniedziałkiem, jest drugim dniem Świąt Wielkanocnych. W Kościele Katolickim jest to drugi dzień oktawy wielkanocnej i msze odbywają się najczęściej zgodnie z porządkiem niedzielnym. W przeciwieństwie do liturgii Niedzielnej- uczestnictwo w nabożeństwie nie jest obowiązkowe. Nazywany Lanym Poniedziałkiem ze względu na ludowy zwyczaj śmingusa-dyngusa praktykowanego w poniedziałek rano. W tym dniu tradycyjnie spożywamy wszystkie posiłki w gronie rodzinnym, począwszy od uroczystego śniadania.

Wielkanoc 2019. Zwyczaje ludowe

  • Bamblowanie - nietypowa sytuacja podczas której kilka osób o godzinie trzeciej w nocy chodzi po wsi i uderza w wielki bęben. Ludzie praktykują ten zwyczaj po to, aby pozostali mieszkańcy nie zaspali na poranne nabożeństwo. Bomblowanie odbywa się w nocy z soboty na niedzielę wielkanocną. Zwyczaj ten praktykowany do dziś jest w okolicach Jastarni.
  • Topienie Judasza - w środę poprzedzającą Święta Wielkanocy młodzież udaje się nad pobliską rzekę i topi słomianą kukłę, symbolizującą zdrajcę Jezusa - Judasza.
  • Suchy dyngus - zwyczaj, w którym na kilka dni przed Wielkanocą młodzi chłopacy zrywają gałęzie brzozy i wstawiają je do wody po to, by wypuściły zielone pąki. W nocy z niedzieli na poniedziałek wdzierali się do pokojów młodych mężatek lub panien młodych i bili je po nogach i rękach gałązkami. Jedyna możliwość uniknięcia biczowania to wypuszczenie świni z chlewa. Rozwinięte pąki brzozy symbolizują nowe życie, a biczowanie uchodzi za wprowadzenie nowego życia do ciała kobiety. Na Kaszubach zachował się jeszcze zwyczaj smagania panien różgami jałowca po nogach. Dziewczynom, które poddadzą się temu zwyczajowi wróży to rychłe zamążpójście, a co najmniej gwarantuje powodzenie u chłopców w najbliższym roku. No i zwyczaj ten wywołuje wiele radości i śmiechu. Integruje domowników, sąsiadów i gości.
  • Śmingus dyngus - zwyczaj kojarzący się z oblewaniem wodą. Dawniej były to dwa odrębne zjawiska: śmingusem nazywano delikatne smaganie wierzbą po nogach i oblewanie zimną wodą, natomiast dyngusem określano wykupienie się od oblewania wodą. Aby uniknąć wody, z reguły kobiety wykupywały się za pomocą kolorwej pisanki lub jakiejś potrawy wielkanocnej.
  • Szukanie prezentów - według współczesnych zwyczajów, w Niedzielę Wielkanocną, czyli w pierwszy dzień Świąt , zajączek wielkanocny chodzi z koszyczkiem i rozdaje prezenty - zazwyczaj drobne upominki lub słodycze. Dzieci w przeddzień wystawiają koszczyczki przyozdobione słomą lub serwetką. Po przebudzeniu lub po wielkanocnym śniadaniu, najmłodsi szukają upominków ukrytych w tzw. gniazdkach zajęczych.
  • Waletka - gra polegająca na toczeniu jajek po stole. Zawody wygrywa osoba, która najdłużej utrzyma jajko w nieuszkodzonej skorupie.

Wielkanoc 2019. Symbole

  • Baranek - symbol prostoty, niewinności, czystości i posłuszeństwa. Dla chrześcijan jest on symbolem najważniejszych świąt - Wielkanocy, która upamiętnia śmierć i zmartwychwstanie Chrystusa. Dawniej był jednym ze składników święconki. Jeszcze dziesięć lat temu wszyscy przygotowywali go z ciasta, cukru albo masła. Aktualnie coraz częściej kupujemy gotowe, czekoladowe figurki baranka.
  • Zając - symbol zabawy wielkanocnej zwiastującej małe upominki. Po niedzielnym śniadaniu dzieci wyruszają na poszukiwania ukrytych prezentów. Warto przypomnieć, że swoje korzenie symbol zajączka ma już od początku istnienia wierzeń pogańskich, to on bowiem oznaczał płodność, urodzaj i dobrobyt.
  • Świeca Paschalna - symbol Chrystusa Zmartwychwstałego oraz Ducha Świętego. Paschał zapala się w czasie liturgii światła w Wielką Sobotę, tuż po zachodzie słońca jako symbol zmartwychwstałego Jezusa Chrystusa. Na paschale ksiądz żłobi znak krzyża i wypowiada słowa „Chrystus wczoraj i dziś, początek i koniec. Alfa i Omega”. Na świecy wygrawerowane są: Alfa i Omega - pierwsza i ostatnia litera alfabetu greckiego (jako początek i koniec Chrystusa), aktualny rok, krzyż oraz pięć gwoździ, które są symbolem pięciu ran, które Chrystus otrzymał podczas drogi krzyżowej.
  • Święconka - to koszyczek, zwykle wiklinowy, wyściełany białą serwetką i ozdobiony wierzbą lub bukszpanem. Święconka powinna składać się z siedmiu produktów, które po święceniu mają zapewnić nam dostatek i szczęście. Oto one:

    1. Baranek - figurka baranka często wypiekana z ciasta lub lukru. Symbol triumfu życia nad śmiercią, dobra nad złem oraz odkupienia grzechów. Kiedyś wierzono, że baranek w koszyczku zagwarantuje życie w harmonii z naturą.
    2. Jajka - symbol odradzającego się życia, zmartwychwstania i zwycięstwa nad śmiercią. Dawniej wierzono, że dzielenie się jajkiem korzystanie wpływa na relacje międzyludzkie. Z czasem oprócz zwykłych jajek, zaczęły pojawiać się ręcznie malowane pisanki, wywodzące się z pogańskiego święta Jare.
    3. Chleb - w religii chrześcijańskiej jest symbolem Ciała Chrystusa. We wszystkich kulturach jest składnikiem niezbędnym do życia. Umieszczony w koszyczku wielkanocnym ma gwarantować dobrobyt i pomyślność.
    4. Sól - jest symbolem oczyszczenia i prawdy. Kiedyś wierzono, że odstrasza złe moce i siły nieczyste.
    5. Chrzan - to symbol pokonania goryczy męki Chrystusa. Włożony do koszyczka ma zapewnić zdrowie, sprawność i wspomagać skuteczność innych święconych pokarmów.
    6. Wędliny - oznaczają dobrobyt i wskazują na zamożność rodziny. Ma zapewnić całej rodzinie zdrowie i bogactwo. Najczęściej do koszyka wkładamy wyroby wieprzowe - kiełbasy i szynki.
    7. Baba wielkanocna - odzwierciedla dostatek, powodzenie i wszelkie umiejętności. Najczęściej własnoręcznie przygotowywana.
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem?

Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wiel...

Malowane Jajka - jeden z głównych symboli Świąt Wielkanocnych. Zwyczaj malowania jajek wywodzi się ze starosłowiańskich wierzeń, w których symbolizowały one siły witalne i rozpoczęcie nowego życia. Obecnie wszystkie kolorowe jajka nazywamy pisankami, ale możemy rozróżnić wśród nich:

  • Kraszanki - to jajka gotowane w barwnym wywarze – dawniej uzyskiwanym tylko z naturalnych składników, takich jak łupiny cebuli, kora dębu, łupiny włoskiego orzecha, sok z buraka czy pędy młodego żyta. Często wydrapuje się na nich wzory. Występują na Pomorzu.
  • Nalepianki - jaja zdobione kolorowymi wycinankami z papieru. Spotykane w województwie małopolskim.
  • Oklejanki - wydmuszki oklejone rdzeniem sitowia i kolorową włóczką, tworzą ornamenty. Najczęściej spotykane na Mazowszu.

Palma wielkanocna - symbol zmartwychwstania, nieśmiertelności oraz zwycięstwa. Często utożsamiana z męką i odkupieniem. Współcześnie postrzegana jako element tradycji i dekoracja. Dawniej wierzono, że jeśli domownicy posiadają poświęconą palmę, to nic złego im się nie stanie. Palma miała chronić przed nieczystymi mocami nie tylko ludzi, ale także zwierzęta oraz zachować domowników i ich inwentarz w zdrowiu i dać im spokój. Święcona palma miała zapewnić ochronę plonów przed niepogodą – gradobiciem, powodzią, pożarem, burzą, wichurą. Palma powinna być kolorowa. Rdzeń stanowić powinien prosty kij. Do palmy przyczepione są gałązki wierzby, bukszpanu i wrzosu. Warto pamiętać, żeby po świętach wielkanocnych nie wyrzucać palmy. Kto jej już nie chce, powinien ją spalić albo oddać księdzu do przechowania.

Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem?
Wielkanoc 2019 na Pomorzu. Tradycje, zwyczaje i potrawy wielkanocne na Kaszubach. Jakie zwyczaje i potrawy królują w Pomorskiem? Archiwum

Wielkanoc 2019. Potrawy świąteczne

Po czterdziestodniowym poście Święta Wielkiej Nocy to czas radości i wspólnego biesiadowania przy suto zastawionym stole. Tak było dawniej, i tak jest teraz. Mówiąc o tradycji pomorskiej kuchni wielkanocnej trzeba zwrócić uwagę na kuchnię kaszubską, która ma ogromny wpływ na cały pobliski rejon.

Potrawy świąteczne opierają się głównie na produktach regionalnych. Kuchnia kaszubska należy do skromniejszych, niewymagających dużego nakładu finansowego przepisów. Cechą charakterystyczną potraw kaszubskich jest ich prostota, bowiem do ich wykonania nie potrzeba posiadać wielkich umiejętności kulinarnych i dużego zasobu czasowego. Większość receptur była przekazywana z pokolenia na pokolenie, dlatego też wiele przepisów może pochwalić się długą tradycją kulinarną.
Na Kaszubach pisanki pisanki pojawiły się po pierwszej wojnie światowej i były skromniejsze niż obecnie. Często wykonywano je z gęsich jaj i barwiono jednolicie.

Kaszuby słyną z obfitych i uroczystych śniadań wielkanocnych. Na stole pojawiają się:białe kiełbasy, szynki, sery, jaja w różnej postaci, sałatki warzywne, babki i mazurki. Stałym elementem każdego stołu jest uprzednio poświęcona święconka. Stoły obfite są w różne kolory i przyozdobione bukietami bazi i wiosennych kwiatów.

Do najbardziej znanych zup, które spożywamy w okresie wielkanocnym na Kaszubach należą żurek oraz barszcz biały. Często na stołach w porze obiadowej pojawia się też grzybowa z kluskami. Na drugie danie serwuje się zazwyczaj pieczony schab ze śliwką lub pasztet z królika na ciepło. Warto wspomnieć, że nieodłącznym elementem stołu wielkanocnego są faszerowane jajka na dziesięć sposobów i pieczona biała kiełbasa. Jedną z najbardziej znanych przystawek wielkanocnych są tzw.zimne nóżki, czyli galareta z warzywami, jajkiem i mięsem. Na deser gospodynie pieką babki, mazurki a nawet i serniki. W niektórych domach na stole pośród ciast możemy znaleźć paschę oraz sękacz.

Zobacz także: XV Turniej Kół Gospodyń Wiejskich Województwa Pomorskiego 2018 w Żukowi

POLECAMY NA STREFIE AGRO:

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wideo
Wróć na dziennikbaltycki.pl Dziennik Bałtycki