Od lat w tym felietonowym okienku prowadzę krucjatę w obronie zdrowego rozsądku w polskim życiu politycznym i społecznym. Coraz trudniej jest mi jednak uwolnić się od przekonania, że to walka z wiatrakami. Poniekąd utwierdza mnie w tym przekonaniu lektura „Potęgi irracjonalności” Dana Arielya, amerykańskiego profesora psychologii i ekonomii behawioralnej.
Prof. Ariely - nie tylko na podstawie obserwacji, ale i licznych eksperymentów - stawia tezę, że w naszych życiowych decyzjach niezmiernie rzadko dokonujemy racjonalnych wyborów. To akurat nie jest szczególnie odkrywcze. Ale - i tu tkwi sedno tej teorii - nasza irracjonalność okazuje się przewidywalna. A to znaczy, że można nią w sposób racjonalny sterować.
Przykład pierwszy z brzegu (a ściśle biorąc z pierwszego rozdziału książki prof. Ariely’ego). Powiedzmy, że ktoś dysponujący sporą gotówką chce kupić dom i ma do wyboru dwie oferty: zabytkową rezydencję za bajońską sumę i dużo tańszy nowy budynek. W interesie pośrednika jest sprzedać dom droższy. W tym celu podrzuca „wabik” - trzecią ofertę: dom równie zabytkowy, tańszy, ale z przeciekającym dachem. I okazuje się, że ogromna większość kupców w tej sytuacji wybiera ofertę najdroższą. Ariely tłumaczy ten fenomen faktem, że klient zamiast dwóch ofert słabo porównywalnych dostał dwie podobne i jedną odrębną, w związku z czym z miejsca odrzuca trzecią.
Ten mechanizm przywodzi na myśl to, co zaszło po aferze ze szczepieniami celebrytów. Przeciętny Polak nie jest pewien, czy warto się zaszczepić (38 proc. ankietowanych w badaniach WAM i ARC deklarowało, że się nie zaszczepi). Kiedy jednak okazało się, że Krystyna Janda i kilkoro innych znanych osób zaszczepiło się poza kolejnością, nagle przysłowiowy Kowalski zaczął im tego zazdrościć. Czy w związku z tym wzrośnie liczba chętnych do zaszczepienia się? Oby.
Niestety, ta pożyteczna społecznie kuracja ma swoje skutki uboczne - falę nienawiści, jaka się przy tym wylała. A to Polska właśnie!
2024 Omówienie próbnej matury z matematyki z Pi-stacją
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
