Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Tak rodziła się niepodległość Polski! Mamy unikatowe archiwalia. GALERIA

Joanna Grabarczyk
Joanna Grabarczyk
Marszałek Józef Piłsudski w okresie starań Polski o odzyskanie niepodległości.
Marszałek Józef Piłsudski w okresie starań Polski o odzyskanie niepodległości. Fot. Joanna Grabarczyk
- Trzeba pamiętać, że odzyskiwanie niepodległości było procesem. To nie było wydarzenie punktowe, które "zdarzyło się" 11 listopada - wyjaśnia Rafał Kierzkowski z Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Instytucja, założona przez Józefa Piłsudskiego i funkcjonująca początkowo jako Archiwum Wojskowe, z okazji Święta Niepodległości przez jeden dzień udostępniła zainteresowanym oryginały dokumentów sprzed ponad 100 lat. Wśród tych niezwykłych świadectw historii, oprócz fotografii dokumentujących bitwę pod Kostiuchnówką, znajduje się m.in. pismo podpisane przez marszałka Józefa Piłsudskiego i adresowane do Ignacego Paderewskiego, powierzające mu misję sformowania rządu w 1919 roku.

- Oczywiście te dni od 11 do 14 listopada 1918 roku były, być może, najważniejsze dla naszej niepodległości, ponieważ to wtedy Rada Regencyjna przekazała władzę - najpierw wojskową, potem zupełną - w ręce Naczelnika, czyli Józefa Piłsudskiego - tłumaczy Rafał Kierzkowski, archiwista pracujący w Archiwum Akt Nowych. Wyjaśnił też, w jaki sposób dokumenty znalazły się w posiadaniu Archiwum Akt Nowych.

Skarby w Archiwum Akt Nowych

- W zasobie Archiwum Akt Nowych znajdują się dokumenty, będące archiwalnym zapisem procesu odzyskania niepodległości. Są to materiały Tymczasowej Rady Stanu, Rady Regencyjnej i Kancelarii Cywilnej Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego - opowiada Kierzkowski.

Ekspert zwraca uwagę na fakt, że samo odzyskiwanie niepodległości było procesem rozłożonym na lata.

- Wszystkie te organy, które starały się utworzyć administracyjne podstawy, taką rację bytu, możliwość funkcjonowania przyszłego Państwa Polskiego, czyli właśnie Tymczasowa Rada Stanu, Rada Regencyjna, potem wspomniana Kancelaria Cywilna Naczelnika Państwa, wytwarzały dokumentację związaną z dekretami, decyzjami, z rozporządzeniami, z przebogatą korespondencją, z pierwszymi prowadzonymi negocjacjami z sąsiednimi krajami. To wszystko generowało dokumenty i archiwalia. Te archiwalia były na bieżąco zabezpieczane przez pracowników kancelarii. Potem, już na początku 1919 roku, kiedy powołano Archiwum Wojskowe, czyli poprzednika Archiwum Akt Nowych, te materiały zostały już zabezpieczone przez państwo. Dzięki temu dotrwały do naszych czasów

- wyjaśnia archiwista.

Dokumentacja starań o przywrócenie niepodległości jest niezwykle bogata.

- Staraliśmy się zaprezentować tutaj największe cymelia, czyli największe archiwalne skarby, w których posiadaniu jesteśmy. Dokumentów dotyczących odzyskania niepodległości jest więcej, ale na naszej wystawie prezentowane są te najciekawsze.

- opowiada przewodnik po wystawie.

Jednym z zaprezentowanych unikatowych dokumentów jest dyplom Tymczasowej Rady Stanu z okazji jej utworzenia ze stycznia 1917 roku. Widzimy na nim podpisy członków Rady. W kluczowym miejscu znajduje się podpis samego Józefa Piłsudskiego.

Akt przekazania Józefowi Piłsudskiemu władzy.
Akt przekazania Józefowi Piłsudskiemu władzy. Fot. Joanna Grabarczyk

Pamiątki po Józefie Piłsudskim

Wśród zaprezentowanych dokumentów uwagę zwracają też zdjęcia, przedstawiające Józefa Piłsudskiego podczas licznych spotkań z Polakami. Cztery spośród fotografii, które można obejrzeć w galerii, zostały wykonane podczas bitwy pod Kostiuchnówką. Widać na nich żołnierzy oraz okopy na froncie na Wołyniu.

Na tyłach okopów żołnierze Legionów budowali pomieszczenia, w których mogli odpocząć lub coś zjeść.
Na tyłach okopów żołnierze Legionów budowali pomieszczenia, w których mogli odpocząć lub coś zjeść. Fot. Joanna Grabarczyk
Front na Wołyniu. Infrastruktura wojskowa.
Front na Wołyniu. Infrastruktura wojskowa. Fot. Joanna Grabarczyk

Unikatowym dokumentem w zbiorach jest również list adresowany przez Piłsudskiego do Romana Dmowskiego, w którym Naczelnik prosi Dmowskiego o reprezentowanie odradzającej się Polski podczas rozmów pokojowych w Wersalu.

- Ten dokument jest dowodem na to, że Polacy wszystkich warstw społecznych potrafią swoje urazy odłożyć na bok. Jest to list Józefa Piłsudskiego do Romana Dmowskiego, zaczynający się od słów "Szanowny Panie Romanie", w którym Józef Piłsudski prosi i proponuje Dmowskiemu, żeby ten objął pieczę nad Komitetem Narodowym Polskim, czyli był de facto szefem delegacji Polski podczas rozmów pokojowych w Wersalu.

Gdzie można obejrzeć dokumenty Archiwum Akt Nowych?

Jak podpowiadają archiwiści, dla miłośników historii nie lada gratką może być strona szukajwarchiwach.gov.pl.

- Duża część naszych zbiorów jest już zdigitalizowana i powszechnie dostępna online. każdy, kto ma dostęp do internetu, może sobie obejrzeć w dobrej jakości zeskanowane przez AAN dokumenty. Oryginały wyciągane i prezentowane są przez nas rzadko - głównie z okazji rocznic. W skali roku na żywo ogląda je kilka, może kilkanaście osób

- zachęca Rafał Kierzkowski.

ag

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Tak rodziła się niepodległość Polski! Mamy unikatowe archiwalia. GALERIA - Portal i.pl

Wróć na dziennikbaltycki.pl Dziennik Bałtycki