ARKADIUSZ KAZANSKI

Z Arkadiuszem Kazańskim, historykiem z gdańskiego oddziału IPN, rozmawia Jarosław Zalesiński.

W czwartek, 28 czerwca 1956 roku o godz. 6:30 uruchomiono główną syrenę w Zakładach im. Józefa Stalina Poznań (ZISPO – ówczesna nazwa Zakładów Przemysłu Metalowego Hipolita Cegielskiego). Dla robotników, niezadowolonych ze swojej sytuacji bytowej, rozczarowanych pogarszającymi się warunkami pracy i ignorowaniem ich żądań przez władze, był to sygnał do rozpoczęcia manifestacji. Te dramatyczne czerwcowe wydarzenia najlepiej ilustruje wystawa przygotowana przez poznański IPN, którą do połowy lipca 2021 r. będzie można oglądać na pl. Solidarności w Gdańsku.

Zbrodnią przeciwko ludzkości prokuratorzy Instytutu Pamięci Narodowej nazywali decyzje o internowaniu w stanie wojennym 105 opozycjonistów, które podpisać miał prawie 40 lat temu Sylwester P. - były wicekomendant wojewódzki Milicji Obywatelskiej w Gdańsku. Po niemal 3 latach sądowych procesów mężczyzna, któremu groziło nawet 10 lat więzienia, zmarł w wieku 92 lat, więc sprawa została umorzona.

"20 - 40 - 20" - pod tym hasłem Instytut Pamięci Narodowej otworzył we wtorek wystawę w Sali BHP, która upamiętnia ofiary zbrodni katyńskiej i nawiązuje też do wojny polsko-bolszewickiej. Głównymi bohaterami multimedialnej wystawy są ofiary Katynia, które reprezentowały różne grupy, a w szczególności Stanisław i Jan Ozimkowie - młody, zaledwie 17-letni harcerz i jego ojciec, policjant i weteran wojny z bolszewikami.

Na placu Solidarności w Gdańsku można oglądać wystawę plenerową poświęconą rotmistrzowi Witoldowi Pileckiemu, bohaterowi II wojny światowej, ochotnikowi do Auschwitz i powstańcowi warszawskiemu, który już po wojnie został zamordowany przez komunistów. Gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej otworzył wystawę w czwartek, 13.05.2021 r. w 120. rocznicę urodzin Witolda Pileckiego.

Na Targu Drzewnym w Gdańsku (przy pomniku Jana III Sobieskiego), 30 kwietnia o godz. 12.00, odbyło się otwarcie wystawy elementarnej IPN „Powstania śląskie 1919–1921”, przygotowanej przez Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Katowicach.

Trzy godziny Kolegium IPN rozmawiało z kandydatami na prezesa tej instytucji. Jeszcze we wtorek, 27.04.2021 r. jego przedstawiciele mają ogłosić swój wybór. W czasie wysłuchania wyróżniły się wystąpienia najmłodszych w stawce: Karola Nawrockiego i Pawła Zyzaka. O stanowisko prezesa IPN ubiega się łącznie 5 kandydatów.

W Nowym Dworze Gdańskim w środę, 21.04.2021 otwarto wystawę "TU rodziła się Solidarność Rolników”, przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej. Na planszach umieszczono archiwalne fotografie i dokumenty, które przybliżają historię powstania rolniczych związków zawodowych.

Na 40-lecie narodzin niezależnego ruchu chłopskiego IPN przygotował wyjątkową plenerową wystawę „TU rodziła się Solidarność Rolników”. Będzie prezentowana w Nowym Dworze Gdańskim. Uroczyste otwarcie zaplanowano na środę, 21 kwietnia o godz. 12.00. Niestety z powodu pandemii, organizowane ono jest tylko dla zaproszonych gości i mediów. Mieszkańcy regionu będą mogli zwiedzać wystawę indywidualnie do 5 maja.

Zofia Kossak-Szczucka w dokumencie „Protest” – apelu rozpaczy i przerażenia, podkreślała, że obowiązkiem Polaków jest solidarność i wsparcie wobec mordowanych Żydów - powiedział prof. Mirosław Golon, dyrektor gdańskiego IPN, w Dniu Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. IPN przypomniał m.in. kaszubskich gospodarzy uhonorowanych tytułem "Sprawiedliwych wśród narodów świata".

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Gdańsku od lat organizuje 1 marca obchody Narodowego Dnia Pamięci Żołnierzy Wyklętych. Pandemia jednak pokrzyżowala plany i w tym roku obchody były skromniejsze. Gdański IPN zorganizował kameralną uroczystość - zostały złożone kwiaty przy grobach Danuty Siedzikówny „Inki” oraz Feliksa Selmanowicza „Zagończyka” na Cmentarzu Garnizonowym w Gdańsku. Następnie uczestnicy przeszli pod Pomnik Żołnierzy Wyklętych w Gdańsku. W wydarzeniu wzięli udział wojewoda pomorski, prezes Pomorskiego Oddziału Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, prezydent Miasta Gdańska, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej, dowódca Garnizonu Gdańsk, dyrektor Oddziału Okręgowego Narodowego Banku Polskiego w Gdańsku.

Spacer historyczny „Śladami Danuty Siedzikówny „Inki” po Gdańsku” odbył się w piątek, 28 sierpnia. Tego dnia przypada 74. rocznica śmierci oraz 4. rocznica pogrzebu „Inki” i Feliksa Selmanowicza „Zagończyka”. Oboje zostali zamordowani przez komunistów 28.08.1946 r. w więzieniu w Gdańsku. Miejsce ich pochówku odnaleziono w 2014 r. Szczątki Danuty Siedzikówny „Inki” i Feliksa Selmanowicza „Zagończyka” spoczywają na Cmentarzu Garnizonowym. Oboje doczekali się państwowego pogrzebu w 70. rocznicę ich tragicznej śmierci. Organizatorem spaceru historycznego „Śladami Danuty Siedzikówny „Inki” po Gdańsku” był IPN Gdańsk.

Wystawa IPN „TU rodziła się Solidarność” zostanie zaprezentowana na Placu Solidarności 14 sierpnia i będzie udostępniona mieszkańcom Pomorza i turystom przez miesiąc. Tak ustalili, podczas spotkania 22 lipca, przedstawiciele IPN Gdańsk z władzami miasta.

Po niedzielnym sygnale ze strony prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz, urzędnicy wrócili do rozmów z gdańskim oddziałem Instytutu Pamięci Narodowej ws. wystawy „TU rodziła się Solidarność”. Historycy z IPN-u początkowo nie mieli zgody ze strony urzędu na ulokowanie wystawy na Placu Solidarności.

- Przyjmuję argumenty w sprawie wystawy IPN na placu Solidarności i zmieniam decyzję współpracowników - napisała w niedzielę 19.07.2020 na Twitterze prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz. Chodzi o wystawę edukacyjną "TU rodziła się Solidarność", którą na Placu Solidarności chce zorganizować gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej. Początkowo urzędnicy nie chcieli się na nią zgodzić w tym miejscu.

Urząd Miejski w Gdańsku nie zgodził się na organizację przez Instytut Pamięci Narodowej wystawy na Placu Solidarności. Po nagłośnieniu sprawy przez IPN urzędnicy wskazują inne miejsce na wystawę.

„II wojna światowa na Pomorzu Gdańskim w fotografiach i dokumentach IPN” oraz „Ukradzione dzieciństwo” to dwie wystawy, które można oglądać przed siedzibą IPN w Gdańsku przy alei Grunwaldzkiej 216. Uroczyste otwarcie ekspozycji odbyło się w poniedziałek, 2.09.2019 r.

Na terenach stoczniowych w Gdańsku otwarto wystawę poświęconą Annie Walentynowicz. Ekspozycję przygotowaną przez Instytut Pamięci Narodowej można oglądać do 31 sierpnia 2019 r. w stoczniowej hali 42A przy ul. Narzędziowców, gdzie A. Walentynowicz pracowała. Historyczną przestrzeń zwiedzającym udostępnił obecny właściciel tych terenów - firma Stocznia Cesarska Development.

Rodzinnie, wspominkowo i kulinarnie Gdańsk upamiętnił datę 14 sierpnia - dzień, w którym ruszyła fala strajków na Wybrzeżu w 1980 roku.

Zapal Światło Wolności – pod takim hasłem gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej zachęca wszystkich do symbolicznego uczczenia ofiar stanu wojennego 13 grudnia. W wydarzeniu może wziąć udział każdy - wystarczy tego dnia po zmroku zapalić świeczkę albo znicz w oknie, przy pomniku czy przy krzyżu.

Nieopodal Cmentarza Garnizonowego w Gdańsku, w sobotę, 4 sierpnia, odsłonięto pomnik Żołnierzy Wyklętych. Powstał on z inicjatywy Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Żołnierzy Wyklętych oraz Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej. Dalsze uroczystości przeniosły się do Muzeum II Wojny Światowej.

Internowanie w stanie wojennym 105 opozycjonistów decyzją ówczesnego wicekomendanta milicji w Gdańsku to zbrodnia przeciw ludzkości. Tak twierdzi prokurator Instytutu Pamięci Narodowej, który zarzuca działanie bez podstawy prawnej 89-letniemu Sylwestrowi P., byłemu wicekomendantowi wojewódzkiemu Milicji Obywatelskiej w Gdańsku. Oskarżonemu grozi do 10 lat więzienia.