ALEKSANDER WIELKOPOLSKI

O tym, czy należy czcić przegrane powstania, z profesorem Tadeuszem Stegnerem, historykiem z Uniwersytetu Gdańskiego, rozmawia Barbara Szczepuła

W 39. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego, 13.12.2020 r. członkowie ruchu społecznego Obywatele RP oraz działacze Komitetu Obrony Demokracji zebrali się przed Pomnikiem Poległych Stoczniowców w Gdańsku, aby oddać cześć ofiarom.

W niedzielę 13.12.2020 r. wieczorem przedstawiciele władz Gdańska oddali cześć pamięci ofiar stanu wojennego przy Pomniku Poległych Stoczniowców. - Za każdym razem rocznica stanu wojennego budzi refleksję - mówił wiceprezydent Gdańska, Piotr Grzelak. - W tym roku jest w przededniu od półwiecza wydarzeń w Grudniu 1970. Rok 1970 był jednym z etapów drogi do życia w wolnej Polsce, ich krwawa ofiara, później karnawał Solidarności i współpraca inteligencji i robotników.

W rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego w Gdańsku, 13.12.2020 r. oddano hołd Antoniemu Browarczykowi - jednej z pierwszych oraz jednej z najmłodszych ofiar stanu wojennego. To pierwsza rocznica bez jego matki, która zmarła w sierpniu.

13 grudnia 1981 - niedziela bez Teleranka, śnieg, mróz i stan wojenny. Tak nam się kojarzy ten szczególny dzień. Nadawano tego dnia przemówienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, który powiedział m.in.: "Ogłaszam, że w dniu dzisiejszym ukonstytuowała się Wojskowa Rada Ocalenia Narodowego. Rada Państwa, w zgodzie z postanowieniami Konstytucji, wprowadziła dziś o północy stan wojenny na obszarze całego kraju".

Jan Paweł II przypominał, że wolność jest potężnym wyzwaniem – mówił w homilii w rocznicę wprowadzenia stanu wojennego ks. Ludwik Kowalski, proboszcz parafii św. Brygidy w Gdańsku. W bazylice odprawiono mszę w intencji ofiar, w której wzięli udział dawni opozycjoniści. – Dla nas, osób represjonowanych, to nie jest święto – to jest przypomnienie tragicznej rocznicy – mówił Czesław Nowak ze Stowarzyszenia Godność.

W 39. rocznicę wprowadzenia w Polsce stanu wojennego politycy Koalicji Obywatelskiej uczcili pamięć ofiar komunistycznego aparatu represji. Wśród reprezentantów KO byli też przedstawiciel antykomunistycznej opozycji z tamtego okresu: Jerzy Borowczak i Andrzej Kowalczys.

40 lat temu walczyłem o demokrację. Dziś międzynarodowy indeks określa Polskę jako "demokrację wadliwą", a mnie pomawia się o brak patriotyzmu - mówi Kazimierz Masiak, uczestnikk strajków w grudniu 1970, w sierpniu 1980, działacz podziemnej Solidarności, więzień polityczny w PRL.

Mateusz Morawiecki udzielił wywiadu dwóm blogerom. Dyskusja zbiegła na tematy historyczne, w tym na działalność opozycyjną w PRL. Mateusz Morawiecki pochwalił się, że bohatersko rzucał koktajlami Mołotowa w „policyjne Nysy”. Historia to zacna, ale niestety z prawdą nie może mieć wiele wspólnego. Internauci bezlitośnie wykpili pochwały Mateusza Morawieckiego.

To był straszny czas. Baliśmy się o bliskich, o los internowanych - tak wprowadzenie stanu wojennego wspomina Maciej Grzywaczewski, jedna z legend opozycji antykomunistycznej, autor, obok Arkadiusza „Arama” Rybickiego, tablic z postulatami „S” z Sierpnia 80.

- Uniwersytet Śląski w stanie wojennym stał się najbardziej represjonowaną uczelnią w Polsce. Nie wszyscy zdają sobie z tego sprawę. Pamiętajmy, że na UŚ internowano głównego rektora, prof. Augusta Chełkowskiego oraz prorektor prof. Irenę Bajerową. Czystki kadrowe na uczelni doprowadziły do zwolnienia największej w Polsce liczby pracowników naukowo-dydaktycznych. Środowisko UŚ stanęło przed ważną próbą – wspomina prof. zw. dr hab. Adam Lityński. Stan wojenny rozpoczął się 13 grudnia 1981 r. Na ulice miast wkroczyły wojsko i milicja.

„WRON-a Orła nie pokona". Za to i inne opozycyjne hasła dwóch licealistów ze Słupska prawie 40 lat temu trafiło za kraty i usłyszało wyroki. Dziś Instytut Pamięci Narodowej chce by odpowiedzialność za takie sprawy ponieśli funkcjonariusze ówczesnego wymiaru sprawiedliwości.

Jaruzelski w sierpniu 1988 rozważał możliwość wprowadzenia stanu wojennego, tylko że zaczął sobie zdawać sprawę, że w ten sposób będzie miał stopę życiową na poziomie jakiegoś kraju afrykańskiego, i że nie da się tego kontynuować - mówi w 30. rocznicę rozpoczęcia obrad Okrągłego Stołu historyk prof. Wojciech Polak.

Stan wojenny został wprowadzony 13 grudnia 1981 r. Tego dnia od rana Polskie Radio i Telewizja Polska nadawały wystąpienie gen. Wojciecha Jaruzelskiego, w którym informował on Polaków o ukonstytuowaniu się Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego (WRON) i wprowadzeniu na mocy dekretu Rady Państwa stanu wojennego na terenie całego kraju.

Zapal Światło Wolności – pod takim hasłem gdański oddział Instytutu Pamięci Narodowej zachęca wszystkich do symbolicznego uczczenia ofiar stanu wojennego 13 grudnia. W wydarzeniu może wziąć udział każdy - wystarczy tego dnia po zmroku zapalić świeczkę albo znicz w oknie, przy pomniku czy przy krzyżu.

Blisko 160 zdjęć - w tym kilkanaście nigdy niepublikowanych - przekazano w tym roku historykom z gdańskiego Instytutu Pamięci Narodowej. Prezentujemy je dziś po raz pierwszy.

Brną nocą przez las, mylą drogę, krążą, z krzaków wypada stado dzików, przestraszona Danka chwyta Darka za rękaw. - Ludzi trzeba się dziś bać, nie dzików - uspokaja ją.

W 36. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego odbyła się uroczysta Msza Święta w Kościele Matki Boskiej Nieustającej Pomocy i św. Piotra Rybaka przy ul. Portowa 2 w Gdyni.

Z prof. dr. hab. Antonim Dudkiem, politologiem z Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, rozmawia Tomasz Rozwadowski.

Z powodu wyjątkowo mroźnej pogody, grupki liczące zaledwie po kilkanaście osób, złożyły dziś po południu w różnych miejscach Gdańska wieńce i znicze upamiętniając ofiary stanu wojennego w rocznicę jego wprowadzenia.

W środę mija 36 rocznica wprowadzenia stanu wojennego. W Gdyni i Gdańsku odbędą się uroczystości - zobaczcie ich program.

By nie zginęła pamięć o Wydarzeniach Grudniowych i wprowadzeniu stanu wojennego, dzieci i młodzież szkolna, mieszkańcy oraz przedstawiciele Oświatowej, Stoczniowej i Regionalnej Solidarności wraz z zastępcą prezydenta Piotrem Kowalczukiem uczestniczyli w Apelu i złożyli kwiaty pod Pomnikiem Poległych Stoczniowców.