Po wycieku zeznań z prokuratury pojawiło się pytanie o sensowność dopuszczenia takich "fachowców" do naukowej debaty na temat przyczyn katastrofy smoleńskiej, którą pod skrzydłami PAN chce organizować prof. Kleiber.
Oczywiście nie wszyscy dostrzegli w tym blamaż. Pan prezes Kaczyński na przykład uznał, że wypowiedzi ekspertów zostały wyjęte z kontekstu. Oczywiście, że tak! Kontekst jest od lat niezmienny: wszystko, co ma na celu odsunięcie od władzy zdradzieckiego reżimu Tuska i przybliżenie momentu, gdy ojczyznę wolną raczy nam zwrócić Pan, jest godne i sprawiedliwe, słuszne i zbawienne, niezależnie od tego jak byłoby absurdalne.
I tu dochodzimy do sedna problemu, mianowicie zderzenia absurdu z regułami demokracji.
Nowoczesna demokracja to dziecko Oświecenia, epoki rozumu. Jej założeniem jest więc nie tylko przekonanie o tym, że lud powinien móc sam decydować, co dla niego najlepsze, ale też że te decyzje będzie podejmować w oparciu o racjonalne przesłanki. Mało tego, dodatkowo zakładano, że ów lud ma naturalną chęć i potrzebę poznawania świata w sposób racjonalny i należy mu tu ułatwić, między innymi poprzez upowszechnienie szkolnictwa. Ale także prasy, która rozwinęła się w tamtym czasie jako środek szerzenia informacji, ale również wymiany i ścierania się opinii.
Pierwsze przesłanki tego, że mamy do czynienia z utopią, przyniosła rewolucja francuska, dokonana w imię najszczytniejszych ideałów, w efekcie przynosząca dyktaturę, krwawy terror, a w końcu upadek republiki i dojście do władzy Napoleona, osobnika, który wywołał megajatkę na całym niemal kontynencie.
Po Oświeceniu nadszedł Romantyzm, z jego spostrzeżeniem, że "czucie i wiara silniej mówi (...) niż mędrca szkiełko i oko". I tak od dwóch stuleci te dwa stanowiska się ścierają. "Szkiełko i oko" przyniosły wprawdzie ludzkości niezwykły skok technologiczny, ale w naukach społecznych sprawdzają się w najlepszym razie tak sobie. Zresztą kto czytał "Obecność mitu" Leszka Kołakowskiego, ten wie, że ostateczne korzenie racjonalizmu leżą poza zasięgiem ludzkiego rozumu. Czyli jest to także jakiś rodzaj czucia i wiary.
Choć więc w steranej wojnami Europie i kilku innych, co przyjemniejszych miejscach na świecie zapanowała demokracja, doprawdy trudno jednoznacznie określić ją jako oświeconą. Partie piszą mniej lub bardziej racjonalne programy, angażują think tanki, umawiają się na debaty wyborcze, ale ostatecznie wiadomo, że o wyniku kampanii może zadecydować to, który z kandydatów obieca więcej gruszek na wierzbie, palnie większą gafę albo lepiej będzie udawał "swojaka". Innymi słowy, skuteczniej dotrze do emocji elektoratu.
A jednak, z jakiegoś dziwnego powodu, nawet ci, którzy nie dają sobie wmówić, że "białe jest białe, a czarne jest czarne", uznają za korzystne, by mieć po swojej stronie osoby z tytułami profesorskimi. No dobrze, ale jak to wszystko ma się do debaty z udziałem specjalistów od wybuchających stodół i obserwacji skrzydeł samolotu z pasażerskiego fotela? W demokracji mają sprzyjające sobie media, które szczegółowo omawiają rewelacyjne wyniki ich badań i z którymi mogą się dzielić obawami o swoje życie. Czy to jednak wystarczająca przesłanka, by zapraszać do naukowej debaty? Jeśli taka jest wola ludu - jest.
Cóż, wiara w demokrację, jak każda prawdziwa wiara, wymaga poświęceń. Czasem też jej kultywowanie wiąże się z podejmowaniem pewnych, zdawać by się mogło, bezcelowych czynności rytualnych. A na końcu zawsze pozostaje wiara w cud. Nauka zna i takie przypadki.
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Dołącz do nas na X!
Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?
