Szarżował autem po Głównym Mieście w Gdańsku. Był niepoczytalny. Jak wymiar sprawiedliwości ocenia takie sprawy?

Według prawa osoby z zaburzeniami psychicznymi mogą starać się o prawo jazdy. Warunkiem jest jednak przedstawienie pozytywnej opinii lekarza prowadzącego. Osoby z niedorozwojem umysłowym lub zaburzeniami osobowości są całkowicie wykluczone z możliwości posiadania uprawień do prowadzenia pojazdu.

- Jeżeli chodzi o podstawy odpowiedzialności w prawie karnym, jedną z nich jest wina. Są pewne osoby, które z racji pewnych dysfunkcji, niedojrzałości albo stanów, w którym się znalazły, bo to są w sumie trzy grupy okoliczności — nieletniość, niepoczytalność i błąd. Z tej, że winy — w tym rozumieniu prawa karnego — nie ponoszą - wyjaśnia profesor Wojciech Cieślak, prawnik specjalizujący się w zakresie prawa karnego, absolwent Uniwersytetu Gdańskiego. - Zatem nie mogą także ponosić odpowiedzialności karnej, ponieważ brak możliwości czy zdolności do zawinienia w tym wypadku sprawia, że całość przesłanek, które regulują odpowiedzialność karną, się dezaktualizuje. Jeżeli wypada, któraś z tych kostek domina, o odpowiedzialności karnej w znaczeniu ścisłym, czyli znaczeniu, że można przeprowadzić postępowanie zakończone wyrokiem skazującym i człowieka zaordynować taką czy inną karą, to jest wykluczone. Możliwe jest stosowanie środków zabezpieczających w postaci np. umieszczenia w zakładzie leczenia.

Wojciech Cieślak zaznaczył również, że nic nie powinno się zmienić, jeśli chodzi o przepisy dotyczące karalności osób niepoczytalnych. Zgodnie z prawem osoba, która jest niepoczytalna, nie ponosi odpowiedzialności karnej, bo nie może odpowiadać za czyn popełniony w chwili niepoczytalności.

Przepisy stanowią, że w takim wypadku sprawca nie popełnia przestępstwa, a prowadzone postępowanie musi zostać umorzone w stosunku do podejrzanego. Istnieje również poczytalność ograniczona - okoliczność niewyłączająca winy, ale zezwalająca na odstąpienie od wymierzenia kary lub środka karnego. Mówi o tym artykuł 17 kodeksu wykroczeń. Do poczytalności ograniczonej można zaliczyć m.in. niektóre odmiany depresji.

Jeżeli stwierdzono, że kierowca, który potrącił osobę, jest niepoczytalny - kto ponosi odpowiedzieć za wyrządzone szkody? Co z ofiarami wypadków?

Niestety, takie osoby mają problem z otrzymaniem odszkodowania z OC sprawcy, ponieważ kierowca był niepoczytalny i nie można przypisać mu winy. Taka sytuacja miała miejsce m.in. w 2019 roku w Lublinie, gdzie kobieta lecząca się psychiatrycznie spowodowała wypadek (tego dnia nie zażyła leków). Wówczas pokrzywdzonych zostało 10 osób (uszkodzono 5 samochodów). Biegli psychiatrzy orzekli, że w czasie zdarzenia kobieta była osobą niepoczytalną i nie wiedziała, co się dzieje.

- Ponadto wskazali, że istnieje niewielkie prawdopodobieństwo popełnienia podobnego czynu w przyszłości - poinformował portal "Spotted Lublin".