Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?

Jacek Kmiecik
Jacek Kmiecik
W nocy z niedzieli na poniedziałek o godzinie 0:30 czasu środkowoeuropejskiego odbędzie się Super Bowl – ostatni mecz sezonu NFL (głównej ligi futbolu amerykańskiego) i zdecydowanie najpopularniejsze wydarzenie sportowe w Ameryce. Zmierzą się mistrzowie Konferencji Amerykańskiej Kansas City Chiefs oraz mistrzowie Konferencji Narodowej Philadelphia Eagles.

Jak w ogóle zaczął się Super Bowl?

Najlepsza na świecie profesjonalna liga futbolu amerykańskiego, NFL, istnieje od ponad 100 lat. W walce o zainteresowanie widzów w pierwszej połowie XX wieku nieustannie musiała konfrontować się z podobnymi zawodowymi ligami futbolowymi. Najpoważniejszą z nich była Liga Futbolu Amerykańskiego, która powstała w 1960 roku. Założyli ją biznesmeni, którym odmówiono drużyn NFL w swoich miastach, a także akcjonariusze mniejszościowi w klubach NFL.

Rozmieszczenie drużyn w miastach głodnych futbolu, kontrakty telewizyjne i kaperowanie utalentowanych studentów sprawiły, że AFL stała się prawdziwym zagrożeniem dla NFL. Zamiast bezpośredniej walki właściciele klubów NFL wyszli z propozycją połączenia obu lig w jedną. Pierwszy sezon zunifikowanej ligi, która zachowała nazwę NFL, miał miejsce w 1970 roku. W ramach tej samej ligi zaczęły istnieć dwie konferencje – Narodowa (obejmująca w większości kluby NFL) i amerykańska (były to głównie kluby AFL z dodatkiem stosunkowo nowych drużyn NFL). Mecz o mistrzostwo między nimi stał się znany jako Super Bowl.

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
EPA/PAP

Słowo „bowl” nie oznacza pucharu, lecz miskę, zwłaszcza miskę stadionu. W 1913 roku zbudowano stadion w kształcie misy dla drużyn sportowych Uniwersytetu Yale. Ten oryginalny projekt zainspirował architekta stadionu w Pasadenie w Kalifornii, a nowa arena została nazwana Tournament of Roses Bowl. W sylwestra w Pasadenie zwyczajowo odbywała się parada, której głównym elementem była czerwona róża. Mecz futbolu amerykańskiego wśród uczniów zbiegł się w czasie z paradą. Długa nazwa, która oznaczała „Mecz Turnieju Róż rozgrywany na stadionie w kształcie miski”, dla wygody była stopniowo skracana do „Rose Bowl” i zmieniała znaczenie – chodziło bardziej o konkretny mecz, a nie o stadion. Twórcy podobnych rozgrywek w innych miastach działali schematycznie i nazywali swoje rozgrywki wyjęte z sezonu zasadniczego „misami”.

Cóż, w NFL z jej gigantomanią oczywiście uznano, że konfrontację dwóch najsilniejszych drużyn zawodowych można nazwać tylko Super Bowl. Chociaż tak naprawdę słowo „Super Bowl” zostało po raz pierwszy użyte w odniesieniu do… piątego Super Bowl z rzędu.

Mistrz Super Bowl nie musi być wcale mistrzem NFL

Jeszcze przed fuzją w 1970 roku NFL i AFL zgodziły się rozegrać osobny mecz dla zwycięzców obu lig. Ten mecz nie miał żadnej specjalnej nazwy, tylko finałowy mecz pomiędzy zwycięzcami NFL i AFL. I dopiero wtedy cztery mecze zostały retrospektywnie nazwane Super Bowls.

Mistrz NFL i mistrz Super Bowl nie są synonimami. Na przykład Green Bay Packers wygrali 4 Super Bowls, ale zanim ligi zostały zjednoczone, zostali mistrzami NFL już 9 razy. Kibice zazwyczaj nie biorą pod uwagę osiągnięć drużyn sprzed 1967 roku, ale tak naprawdę jest to kwestia dyskusyjna. Choćby dlatego, że w czasach unifikacji lig drużyny NFL były znacznie silniejsze niż drużyny AFL i nie jest jasne, dlaczego mistrzostwo Packers w sezonie 1966 miałoby być liczone, a w sezonie 1965 już nie.

Na szczęście to Packers zdobyli pierwsze dwa tytuły po zjednoczeniu lig i tym samym jako pierwsi otrzymali Nagrodę Lombardiego.

Dlaczego dają jakąś nagrodę Lombardiego, a nie Super Bowl?

Super Bowl to mecz. Kiedy w prasie trofeum tego meczu nazywa się Super Bowl, jest to błąd. Po pierwsze dlatego, że główne trofeum drużyny w NFL nie ma kształtu kubka. Po drugie dlatego, że synonimem Super Bowl nie jest trofeum, ale finał. Zwycięstwo w Super Bowl ma takie samo znaczenie jak zwycięstwo w finale.

I dają mistrzom Nagrodę Vince'a Lombardiego (inaczej Nagrodę Lombardiego lub po prostu Lombardi). Nagrodę nazwano na cześć głównego trenera drużyny Green Bay Packers, który zdobył dwa pierwsze takie trofea. Nagroda otrzymała taką nazwę dopiero w 1970 roku, po śmierci trenera i na początku była bezimienna. Zwycięzców nazywano po prostu, z zasadą NFL i amerykańską skromnością, mistrzami świata.

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
AP/EASTNEWS

Nagroda Lombardi jest wykonana w całości ze srebra i waży nieco ponad 3 kilogramy. Kiedy drużyna wygrywa finał, najpierw otrzymuje trofeum z wygrawerowanym napisem „Vince Lombardi Prize” i numerem finału. Po ceremonii nagroda jest wysyłana do siedziby Tiffany & Co, gdzie grawerowane są szczegóły: kto grał, kiedy, końcowy wynik. W zaktualizowanej formie trofeum wraca do bazy klubowej w celu wiecznego przechowywania.

Czy są kluby, które nigdy nie wygrały Super Bowl?

O tak, i cały tuzin z 32 członków. Są drużyny, które brały udział w Super Bowl, ale nigdy tam nie wygrały: Buffalo Bills (4 razy), Minnesota Vikings (4), Cincinnati Bengals (3), Carolina Panthers (2), Atlanta Falcons (2), Los Angeles Chargers (1), Tennessee Titans (1) i Arizona Cardinals (1). Cztery inne kluby nigdy nie dotarły do ​​Super Bowl: Cleveland Browns, Detroit Lions, Jacksonville Jaguars i Houston Texans.

W tym samym czasie Browns i Lions zostali mistrzami NFL w połowie XX wieku, podczas gdy Jaguars i Texans to stosunkowo nowe drużyny – pojawiły się odpowiednio w 1995 i 2002 roku.

Najczęściej w Super Bowl wygrywali New England Patriots i Pittsburgh Steelers – po 6 razy. Za nimi są Dallas Cowboys i San Francisco (po 5), Green Bay Packers i New York Giants (po 4) oraz Denver Broncos, Washington Commanders, Las Vegas Raiders (po 3).

Dla Amerykanów Super Bowl jest jak finał Ligi Mistrzów dla nas?

Nie bardzo. Finał Ligi Mistrzów przewyższa Super Bowl pod względem ogólnej oglądalności telewizyjnej, ale nie ma takiego samego wpływu na całą populację kontynentu, na którym jest rozgrywany. Super Bowl Sunday to nieoficjalne święto narodowe w Stanach Zjednoczonych. Przedmeczowej gorączki nie uciekną nawet Amerykanie, którzy nie przepadają za lokalną piłką nożną czy sportem w ogóle. Przed dyskusją o Super Bowl można się ukryć tylko gdzieś w gęstych lasach lub w górach Montany i Wyoming. O wiele łatwiej przeoczyć finał Ligi Mistrzów – wystarczy nie włączać laptopa i telefonu przez jeden dzień.

Jeśli chodzi o skalę, właściwsze byłoby porównanie Super Bowl z finałem mistrzostw świata, ale mistrzostwa świata odbywają się co cztery lata, a mecz finałowy NFL jest wciąż wydarzeniem corocznym.

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
AP/EASTNEWS

W historii amerykańskiej telewizji Super Bowls zajmują 29 miejsc w pierwszej 30 pod względem oglądalności. Dopiero finał serialu M*A*S*H z 1983 roku zdołał osłabić futbolową dominację. Dotychczasowy rekord należy do Super Bowl 49, który odbył się w 2015 roku – zgromadził przed ekranami 114,4 mln widzów.

Dlaczego Super Bowl rozgrywany jest w niedziele, a nie w soboty?

Temat szczególnie aktualny dla tych, którzy są zmuszeni oglądać mecz w nocy, a w poniedziałek rano muszą iść do pracy.

Po pierwsze, tradycje. W Stanach Zjednoczonych cały weekend piłkarski jest zaplanowany historycznie: uczniowie grają w piątki, studenci grają w soboty, a profesjonaliści grają w niedziele. I podczas gdy NFL cieszy się sobotnią nocą pod koniec sezonu uniwersyteckiego, Super Bowl Sunday to marka.

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
AP/EASTNEWS

Po drugie, ze względu na oglądalność telewizji. Sobotnia noc to wieczór imprez, spotkań z przyjaciółmi. Niedzielny wieczór to wieczór z rodziną przed telewizorem. W NFL po prostu bardziej opłaca się organizowanie głównego meczu sezonu w niedziele.

Dlaczego Super Bowl rozgrywany jest w połowie lutego?

Sezon zasadniczy w NFL jest krótki i trwa 4 miesiące za grosze – od września do początku stycznia. Potem równie szybkie play-offy, mieszczące się w trzy weekendy, i to wszystko, Super Bowl z tygodniową przerwą. Do 1978 roku finały odbywały się na początku do połowy stycznia, potem przesunięto je na koniec stycznia, od 2004 do 2021 roku odbywały się w pierwszą niedzielę lutego, a teraz, po dodaniu 18. tygodnia sezonu zasadniczego, znaleźli miejsce na drugą niedzielę lutego.

NFL może pozwać za bezprawne używanie znaku Super Bowl

Super Bowl jest zarejestrowanym znakiem towarowym i jest własnością NFL. Jeśli sprzedajesz napoje bezalkoholowe, piwo, a nawet ubezpieczenia i chcesz użyć wyszukiwanego hasła w swojej kampanii reklamowej, będziesz musiał zapłacić lidze ogromną sumę. Firmy są więc wystarczająco sprytne, by reklamować „wspaniałą sowę”, „dużą zwierzynę” lub cokolwiek innego za pomocą „super”.

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
AP/EASTNEWS

Czemu występ muzyczny w przerwie meczu jest tak ważny?

Do wczesnych lat dziewięćdziesiątych występy w przerwie meczu nie wyróżniały się niczym szczególnym – w przerwie meczu na stadion weszły studenckie orkiestry i niektórzy muzycy trzeciego rzędu. Widzowie w tym momencie przełączali kanał i nie zawsze wracali, zwłaszcza jeśli wynik w meczu wydawał się już być rozstrzygnięty. Na przykład podczas przerwy w meczu CBS Super Bowl w 1992 roku ich rywale z Foxa wypuścili specjalny program komediowy In Living Color. CBS straciło 22 procent swojej widowni w drugiej połowie. Skala problemu stała się jasna.

Aby nie wpaść w tę samą pułapkę, w następnym roku NBC zaprosiła Michaela Jacksona, gwiazdę pop pierwszej wielkości. Jackson, zainteresowany zwiększeniem sprzedaży nowego albumu „Dangerous”, zgodził się i wprowadził nowy standard występów w przerwie meczu – składankę hitów, choreografię, kolorowe kostiumy i ekstrawagancki występ. Po raz pierwszy w historii show więcej osób oglądało mecze po przerwie niż w pierwszej połowie.

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
AP/EASTNEWS

I choć budowanie zajęło kolejne kilka lat, w przyszłości firmy telewizyjne przyjęły zasadę zapraszania znanych gwiazd, aby rozgrzały publiczność podczas przerwy. Dla muzyków stał się to jeden z najważniejszych występów w karierze ze względu na kolosalną widownię przykutą do ekranów w tym momencie.

Dlaczego w nazwie Super Bowl użyto cyfr rzymskich? To niewygodne

Ogólnie rzecz biorąc, numer seryjny w nazwie Super Bowl był potrzebny, aby nie pomylić, o który finał chodzi, ponieważ sezon zasadniczy z reguły odbywa się w jednym roku kalendarzowym, a Super Bowl w innym. Jeśli napiszę tylko Super Bowl 1987, co mam na myśli, Super Bowl na koniec sezonu 1987, czy Super Bowl, który odbył się w 1987, czyli na koniec sezonu zasadniczego 1986?

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
EPA/PAP

Zamiast arabskich wybrano cyfry rzymskie, po pierwsze ze względu na patos i piękno, a po drugie, aby uniknąć problemów w przyszłości. Dobra, teraz będziemy mieli Super Bowl 57 i nie będziemy tego z niczym mylić, bo Super Bowl nie było w 1957 roku. Ale co będzie za 10 lat? Czy Super Bowl 67 jest 67. czy tym, który odbył się w 1967 roku? Więc zbliża się Super Bowl LVII.

Jedynym wyjątkiem był Super Bowl 50. Cyframi rzymskimi 50 jest oznaczane jako „L”, a dla sportów amerykańskich jest to przede wszystkim litera oznaczająca porażkę. Marketerzy uważali, że Super Bowl L będzie nieatrakcyjny dla publiczności, więc był to jedyny mecz numerowany cyframi arabskimi.

Co decyduje o wyborze stadionu na Super Bowl?

Z dużym wyprzedzeniem i przy pomocy specjalnego spotkania ustala się gospodarza Super Bowl. Z reguły budowa nowego stadionu prowadzi do Super Bowl. Najbliższy odbędzie w Arizonie w State Farm (otwarty w 2006 roku, przebudowany w 2017 roku), przyszłoroczny w Nevadzie w Alligent (otwarty w 2020 roku), a następny w Nowym Orleanie w Caesars Superdome (otwarty w 2006 roku).

Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc?
EPA/PAP

Pomimo tego, że w USA uwielbiają mecze, które odbywają się w chłodne dni na świeżym powietrzu, Super Bowls nadal starają się rozgrywać albo w ciepłych stanach, albo na halach. W ciągu ostatnich 15 lat rozegrano tylko dwa mecze w chłodniejszych stanach – w Minnesocie (ale na nowym krytym stadionie) oraz w New Jersey. I tak Super Bowl gościły Kalifornia, Floryda, Georgia, Teksas, Arizona i umiarkowanie ciepła Indiana (z krytym stadionem).

Naprzemian ustalany jest nominalny właściciel boiska – w jednym roku przedstawiciel AFC, w następnym przedstawiciel NFC. Ostatni raz „u siebie” finał rozegrała drużyna Tampa Bay Buccaneers, która formalnie została uznana za gościa na ich arenie Raymonda Jamesa.

Czy Super Bowl jest bardziej widowiskiem czy grą?

Dla fanów futbolu amerykańskiego Super Bowl pozostaje grą. Wydarzenia na boisku są dla nich wciąż ważniejsze niż design, bardziej kolorowy, błyszczący i droższy niż zwykle. Ale ten mecz przyciąga ogromną dodatkową publiczność, która jest zainteresowana atmosferą, występem muzycznym w przerwie, elitarnymi reklamami i możliwością spędzenia czasu z przyjaciółmi, przedyskutowania czegoś, a następnie zrozumienia znaczenia memów i odniesień.

O której odbędzie sie Super Bowl i gdzie go obejrzeć?

Super Bowl rozpoczyna się 13 lutego o 0:30 czasu środkowoeuropejskiego. Trenasmisję w Polsce przeprowadzi TVP Sport. Dla tych, którzy będą oglądać, poniedziałkowy poranek będzie trudny, ale raczej nikt nie będzie żałował. Super Bowl jest tego wart.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Powrót reprezentacji z Walii. Okęcie i kibice

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Super Bowl, czyli wydarzenie roku w Ameryce. Skąd wzięła się nazwa, jak powstał, czemu odbywa się w niedziele i dlaczego warto zarwać noc? - Sportowy24

Wróć na dziennikbaltycki.pl Dziennik Bałtycki