Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Stan wyjątkowy. Co oznacza dla obywateli i dla władzy? Jakie mogą być ograniczenia? Ile może obowiązywać?

Aleksandra Kiełczykowska
Aleksandra Kiełczykowska
Stan wyjątkowy. Co oznacza dla obywateli i dla władzy? Jakie mogą być ograniczenia? Ile może obowiązywać?
Stan wyjątkowy. Co oznacza dla obywateli i dla władzy? Jakie mogą być ograniczenia? Ile może obowiązywać? wojciech wojtkielewicz/kurier poranny gazeta wspolczesna / polska press
Rząd chce wprowadzenia stanu wyjątkowego na części dwóch województw – lubelskiego oraz podlaskiego. - Ten pas będzie obejmował 115 miejscowości na Podlasiu i 68 miejscowości w woj. lubelskim. (…) Chodzi o wąski pas miejscowości bezpośrednio przylegających do granicy – mówił podczas środowej konferencji szef MSWiA Mariusz Kamiński. Jakie konsekwencje będzie miało wprowadzenie stanu wyjątkowego?

Rząd, w związku z kryzysem na granicy polsko-białoruskiej chce wprowadzenia stanu wyjątkowego na 30 dni w części dwóch województw – lubelskiego oraz podlaskiego. W tej sprawie został skierowany wniosek do prezydenta RP Andrzeja Dudy.

– Ten pas będzie obejmował 115 miejscowości na Podlasiu i 68 miejscowości w woj. lubelskim. (…) Chodzi o wąski pas miejscowości bezpośrednio przylegających do granicy – mówił podczas środowej konferencji szef MSWiA Mariusz Kamiński.

Stan wyjątkowy – co to? Ile może trwać?

Stan wyjątkowy jest jednym ze stanów nadzwyczajnych przewidzianych przez konstytucję RP.

Może być wprowadzony w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, w tym działaniami terrorystycznymi.

Celem wprowadzenia stanu wyjątkowego ma być "jak najszybsze przywrócenie normalnego funkcjonowania państwa". Może obowiązywać zarówno w części kraju, jak i w całej Polsce.

Zgodnie z ustawą oraz konstytucją, stan wyjątkowy trwa nie dłużej niż 90 dni, ale może być przedłużony raz, za zgodą Sejmu, na okres nie dłuższy niż 60 dni.

Jeżeli natomiast przyczyny ustaną wcześniej, prezydent na wniosek Rady Ministrów, w drodze rozporządzenia, może znieść stan wyjątkowy przed upływem czasu.

Jak zostaje wprowadzony?

Stan wyjątkowy zostaje wprowadzony przez prezydenta RP na wniosek rządu.

Ustawa o stanie wyjątkowym z 21 czerwca 2002 roku zobowiązuje prezydenta do niezwłocznego rozpatrzenia wniosku Rady Ministrów.

Następnie prezydent wydaje rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego lub postanawia odmówić wydania takiego rozporządzenia. W przypadku wydania rozporządzenia prezydent przedstawia go Sejmowi w ciągu 48 godzin od jego podpisania. Posłowie mogą odrzucić propozycję wprowadzenia stanu, ale potrzeba do tego bezwzględnej większości.

Stan wyjątkowy obowiązuje od momentu ogłoszenia rozporządzenia w Dzienniku Ustaw.

Jakie są konsekwencje dla władzy?

W czasie stanu nadzwyczajnego, czyli: stanu wyjątkowe, stanu wojennego bądź stany klęski żywiołowej, nie mogą być zmienione: Konstytucja, ordynacje wyborcze do Sejmu, Senatu i organów samorządu terytorialnego, ustawa o wyborze Prezydenta Rzeczypospolitej oraz ustawy o stanach nadzwyczajnych.

Oprócz tego w czasie stanu nadzwyczajnego oraz w ciągu 90 dni po jego zakończeniu nie może być skrócona kadencja Sejmu, przeprowadzane referendum ogólnokrajowe, nie mogą być przeprowadzane wybory do Sejmu, Senatu, organów samorządu terytorialnego oraz wybory Prezydenta Rzeczypospolitej, a kadencje tych organów ulegają odpowiedniemu przedłużeniu. Wybory do organów samorządu terytorialnego są możliwe tylko tam, gdzie nie został wprowadzony stan nadzwyczajny.

Jeżeli organy gminy, powiatu lub samorządu województwa nie wykazują dostatecznej skuteczności w wykonywaniu zadań publicznych lub w realizacji działań wynikających z przepisów o wprowadzeniu stanu wyjątkowego, Prezes Rady Ministrów, na wniosek właściwego wojewody, może zawiesić te organy do czasu zniesienia stanu wyjątkowego lub na czas określony i ustanowić w ich miejsce zarząd komisaryczny sprawowany przez komisarza rządowego.

Stan wyjątkowy – co oznacza dla obywatela?

W czasie poszczególnych stanów nadzwyczajnych zasady działania organów władzy publicznej oraz zakres, w jakim mogą zostać ograniczone wolności i prawa człowieka i obywatela określa ustawa.

Ustawa określająca zakres ograniczeń wolności i praw człowieka i obywatela w czasie stanu wyjątkowego nie może jednak ograniczać wolności i praw określonych w:

  • art. 30 (godność człowieka),
  • art. 34 i art. 36 (obywatelstwo),
  • art. 38 (ochrona życia),
  • art. 39, art. 40 i art. 41 ust. 4 (humanitarne traktowanie),
  • art. 42 (ponoszenie odpowiedzialności karnej),
  • art. 45 (dostęp do sądu),
  • art. 47 (dobra osobiste),
  • art. 53 (sumienie i religia),
  • art. 63 (petycje) oraz
  • art. 48 i art. 72 (rodzina i dziecko).

Zabronione jest ograniczenie wolności i praw człowieka i obywatela wyłącznie z powodu rasy, płci, języka, wyznania lub jego braku, pochodzenia społecznego, urodzenia oraz majątku.

Zgodnie z ustawą z 2002 roku podczas stanu wyjątkowego zawieszone jest prawo do zgromadzeń - z wyjątkiem obrzędów religijnych, a także do strajków i innych protestów. Okresowo zawieszone mogą też zostać zajęcia w szkołach, z wyjątkiem seminariów duchownych. W razie wprowadzenia stanu wyjątkowego, obywatele będą zobowiązani nosić przy sobie w miejscach publicznych dokumenty tożsamości.

W stanie wyjątkowym premier może czasowo zawiesić też działalność stowarzyszeń, związków zawodowych, partii i organizacji, których działalność "stanowi zagrożenie bezpieczeństwa państwa, lub porządku publicznego", wprowadzić reglamentację zaopatrzenia, cenzurę, zagłuszać nadajniki radia i telewizji.

Istnieje także instytucja „rozmowy ostrzegawczej” oraz „odosobnienia”.

Rozmowa ostrzegawcza jest przeprowadzana z osobą, która ukończyła 14 lat i wobec której zachodzi "podejrzenie, że nie będzie przestrzegać porządku prawnego". Rozmowę mogą przeprowadzić prokuratorzy, policjanci, strażnicy graniczni, żołnierze Żandarmerii Wojskowej i funkcjonariusze służb specjalnych.

Natomiast odosobnienie stosowane jest wobec wszystkich, którzy ukończyli 18 lat i zachodzi podejrzenie, że będą prowadzili działalność zagrażającą ustrojowi i bezpieczeństwu państwa lub porządkowi prawnemu. Także osoby, które ukończyły 17 lat mogą być umieszone w ośrodku odosobnienia, jeśli wcześniejsza rozmowa ostrzegawcza nie była skuteczna.

W czasie stanu wyjątkowego może być wprowadzona cenzura prewencyjna środków społecznego przekazu obejmująca materiały prasowe, kontrola zawartości przesyłek, czy zagłuszania sygnału radiowo-telewizyjnego.

Jeżeli użycie lub wykorzystanie środków przymusu bezpośredniego przez pododdział zwarty Policji okazało się niewystarczające do osiągnięcia celów tego użycia lub wykorzystania lub nie jest możliwe ze względu na okoliczności zdarzenia, pododdział zwarty Policji może użyć lub wykorzystać broń palną.

W czasie stanu wyjątkowego Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może postanowić o użyciu oddziałów i pododdziałów Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej do przywrócenia normalnego funkcjonowania państwa, jeżeli dotychczas zastosowane siły i środki zostały wyczerpane.

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Krokusy w Tatrach. W tym roku bardzo szybko

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Dołącz do nas na X!

Codziennie informujemy o ciekawostkach i aktualnych wydarzeniach.

Obserwuj nas na X!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera

Materiał oryginalny: Stan wyjątkowy. Co oznacza dla obywateli i dla władzy? Jakie mogą być ograniczenia? Ile może obowiązywać? - Portal i.pl

Wróć na dziennikbaltycki.pl Dziennik Bałtycki