SPOŁECZNY NIEZBĘDNIK - ZACZNIJ DZIAŁAĆ! Odcinek 3. Jak samemu założyć organizację

Pierwsza zasada, którą warto się kierować, brzmi: Nie działaj samemu. Jeżeli mimo wysiłków nie znajdujesz nikogo, kto podzielałby twój cel i chciał współpracować przy tworzeniu organizacji, to może być znak, że albo nie trafiłeś na nikogo ze społecznym zacięciem i potencjałem, albo też twój pomysł może być zbyt oderwany od realiów. Zasada druga: Najpierw sprawdzać, później planować. Wszyscy czasem wyważamy otwarte drzwi. Niejednokrotnie bywa tak, że początkujący społecznik wpada na całkiem niezły pomysł, nie zauważając, że jest on już od lat z powodzeniem realizowany przez sprawną organizację działającą kilka ulic dalej. Sprawdzajmy też, czy nasz cel nie natrafi na przeszkody, których nie przekroczymy. Jeśli chcemy budowy edukacyjnego parku rozrywki - świetnie. Ale jeśli nasza miejscowość leży w obszarze przyrody chronionej, to raczej nic z tego.

I jeszcze zasada trzecia: Najpierw planować, później organizować. Bo dopiero gdy jasno określimy, jakimi środkami rozporządzamy, jaki cel zamierzamy osiągnąć, na jaką skalę będziemy działać, możemy szukać właściwej formy prawnej dla naszej organizacji. A jak to robić? - Uporządkowane informacje o tworzeniu organizacji znajdziemy w serwisie Poradnik.ngo.pl. Są tam zarówno instrukcje krok po kroku, jak zakładać stowarzyszenie czy fundację, jak i porady dotyczące tworzenia statutu, prowadzenia księgowości czy sprawozdawczości - mówi Renata Niecikowska z portalu Ngo.pl.

Teraz zaś przyjrzyjmy się temu, według jakich form prawnych mogą zostać powołane do życia organizacje.

W sprzyjających warunkach nawet nieformalna grupa osób zjednoczonych wspólną ideą lub celem może sporo osiągnąć. Zwłaszcza w skali pojedynczej miejscowości lub gminy. Bo i niesformalizowane grono mieszkańców może się zwrócić do samorządu z wnioskiem o podjęcie tzw. inicjatywy lokalnej, czyli inwestycji lub przedsięwzięcia ze wspólnym udziałem mieszkańców i gminy. Istnieje szczegółowy katalog spraw, w których można wnioskować o inicjatywę lokalną - dotyczą one zarówno budowy dróg czy wodociągów, jak i np. placu zabaw czy utworzenia biblioteki. W Mińsku Mazowieckim w zeszłym roku budowano w ten sposób np. oświetlenie uliczne i remontowano drogi. W tym roku powstaje natomiast m.in. budynek zaplecza boiska sportowego. Gmina wyłożyła pieniądze, mieszkańcy zaproponowali własną pracę, użyczenie sprzętu i wsparcie od firm.

Najprostsze do założenia i tym samym sformalizowania działań społecznych jest tzw. stowarzyszenie zwykłe. By je powołać, wystarczą zaledwie trzy osoby. Takie stowarzyszenie nie musi mieć statutu, nie podlega też rejestracji w KRS, jego powołanie zgłasza się po prostu w starostwie. Zarazem jednak jest to najbardziej ograniczona forma organizacji pozarządowej. Przede wszystkim nie ma osobowości prawnej. Nie może więc m.in. osiągać żadnych innych dochodów niż te, które pochodzą ze składek członkowskich. Ta najprostsza forma organizacji, może więc się sprawdzić wtedy, gdy nie planujemy występować o dotacje czy darowizny.

Do działań wymagających bardziej skomplikowanej logistyki i poważniejszych środków konieczne będzie jednak powołanie stowarzyszenia zarejestrowanego w KRS. Do tego potrzeba już minimum 15 osób, które będą członkami założycielami organizacji. Stowarzyszenie ma osobowość prawną, może też prowadzić działalność gospodarczą, z której zysk może zostać przeznaczony tylko na jego cele statutowe. Może też pozyskiwać fundusze ze składek, grantów i dotacji oraz od prywatnych i instytucjonalnych darczyńców. Musi zarazem dobrze pilnować swych finansów - prowadzić rachunkowość i składać coroczne sprawozdanie finansowe do urzędu skarbowego. Stowarzyszenie może założyć każdy. Mogą to być osoby, które mają wspólne zainteresowania (np. dotyczące historii futbolu) lub wspólny cel (np. chcą budowy nowych boisk dla dzieci).

Fundację może założyć nawet pojedyncza osoba - np. ktoś, kto chciałby ufundować niewielkie stypendia dla uczniów lokalnej podstawówki. Założyciel fundacji (fundator) musi zawsze dysponować pewnym majątkiem, który zostanie przekazany na stałe na jej cele. Ten majątek musi zapewnić organizacji podstawową zdolność działania. Choć żaden przepis nie reguluje jego wartości, przyjmuje się, że kwotę minimalną stanowi około 1000 zł. Górne wartości zależą od skali działania. Odrębny fundusz trzeba też utworzyć, gdy fundacja ma zamiar prowadzić działalność gospodarczą. Fundacja - podobnie jak stowarzyszenie - musi prowadzić księgowość i składać coroczne sprawozdanie finansowe. Do tego odpowiada merytorycznie przed właściwym dla zakresu swych działań resortem.

Co roku rejestruje się około 4 tys. nowych stowarzyszeń i około tysiąca fundacji (dane stowarzyszenia Klon/Jawor) - po to, żeby mieć wpływ na rzeczywistość, żeby móc ją kreować. Więc jeśli czujemy, że chcemy mieć czynny udział w życiu społecznym, to dołączmy do tej grupy, organizujmy się. Działajmy!

CHCESZ DOWIEDZIEĆ SIĘ, JAK KROK PO KROKU ZAŁOŻYĆ ORGANIZACJĘ? NIE WIESZ, JAKA FORMA BYŁABY NAJLEPSZA? PEŁNĄ WIEDZĘ ZNAJDZIESZ W SERWISIE PORADNIK.NGO.PL