Stare dokumenty ocalili Zbigniew Okuniewski z Sekcji Historyczno-Eksploracyjnej Towarzystwa Przyjaciół Sopotu i Marek Knoblauch, właściciel antykwariatu Starocie w Sopocie. Teraz zamierzają przekazać znalezisko do powstającego w Gdyni Muzeum Emigracji.
- Jest to materiał zupełnie wyjątkowy - mówi z entuzjazmem Karolina Grabowicz-Matyjas, pełnomocnik prezydenta miasta Gdyni ds. koordynacji projektu "Muzeum Emigracji". - Fantastyczny dar dla naszej placówki.
O tym, że cenne materiały nie zostały zniszczone, zadecydowały przypadek oraz intuicja znalazców.
- Podczas spaceru po Górnym Sopocie zauważyliśmy, że z worków przeznaczonych na gromadzenie makulatury wystaje okładka starej gazety - opowiada Marek Knoblauch. - Tytuł czołówki informował, że "Japonia traci 11 okrętów, w tym dwa krążowniki!" . Okazało się, że jest to "Dziennik Żołnierza", pismo żołnierzy I Korpusu Pancerno-Motorowego z 15 października 1942 roku.
Gazet w worku na makulaturę było więcej. Oprócz "Dziennika Żołnierza" znalazły się tam "Dziennik Polski", "Polska Walcząca", "Orzeł Biały", wydawane w Londynie, i "Gazeta Polska - Dziennik Wychodźstwa Polskiego Francji i Belgii". Niektóre pisma wręcz się rozpadały w rękach.
- W całości zachowało się 16 egzemplarzy - mówi Zbigniew Okuniewski. - Lektura niektórych artykułów z tamtych lat jest pasjonującą przygodą nie tylko dla miłośnika historii. Chociażby opatrzona zdjęciem opowieść o 10-miesięcznym chłopcu, odznaczonym Distinguished Flying Cross, czyli Zaszczytnym Krzyżem Lotniczym, przyznawanym za "akt lub akty męstwa, odwagi lub poświęcenia w obliczu wroga w czasie aktywnych działań w powietrzu".
Czytaj także: Nowe pamiątki dla Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku (ZDJĘCIA)
Chłopiec ze zdjęcia nazywał się Marian Bełc i był synem polskiego pilota z Dywizjonu 303, Piotra Mariana Bełca. Ppor. Bełc zginął podczas walki. Jego mały synek, z przypiętym z krzyżem D.F.C., trzymany przez mamę, oglądał defiladę na cześć poległych lotników.
Najcenniejsze dla historyków mogą być jednak rękopisy i maszynopisy wyrzucone wraz z gazetami. Są to m.in. protokoły z zebrań Ligi Niepodległości - powstałej tuż po wojnie emigracyjnej organizacji, nawiązującej do tradycji niepodległościowych Józefa Piłsudskiego. Do Ligi Niepodległości należał m.in. Ryszard Kaczorowski, ostatni prezydent RP, rezydujący w Londynie. W notatkach pojawia się m.in. postać Kazimierza Sawy-Sawickiego, od 1941 do 1943 roku komendanta obszaru ZWZ/AK Lwów i uczestnika Powstania Warszawskiego, który po wojnie zamieszkał w Wielkiej Brytanii.
Czytaj także: Tablice z postulatami strajkowymi wyjechały do Warszawy (ZDJĘCIA)
- Notatki z zebrań Ligi Niepodległości Polski były zapisywane przez tę samą osobę, spod której ręki wyszedł artykuł o spuściźnie Józefa Piłsudskiego oraz scenopis sztuki teatralnej wystawionej w Londynie - Marek Knoblauch pokazuje odnalezione rękopisy. - Znaleźliśmy także fragment powieści, której akcja rozgrywa się w Londynie. Można w niej przeczytać o życiu polskich emigrantów w Wielkiej Brytanii, pojawia się też bardzo intensywnie rozwijający się wątek miłosny, którego bohaterami są Irma i Kostek. Spróbuję nawiązać kontakt z osobą, która specjalizuje się w badaniach literatury emigracyjnej, może poznamy autora.
Nie wiadomo, kto był właścicielem archiwum i w jaki sposób dokumenty i pisma trafiły do Sopotu.
Dorota Abramowicz
tel. 58 30 03 328
d.abramowicz@prasa.gda.pl
O TYM SIĘ MÓWI NA POMORZU:
* Afera sopocka: Jacek Karnowski napisał list do Prokuratora Generalnego
* Likwidatorzy majątku Stoczni Gdynia żądają blisko 23 mln zł premii
* Gdańsk: Manifestacja "Dzień Gniewu". Spalili kukły Donalda Tuska [FILM, ZDJĘCIA]
* Arka Gdynia przegrała ze Śląskiem Wrocław, ale awansowała do półfinału PP (ZDJĘCIA)
* Opener 2012: Mumford & Sons, The Maccabees, Orbital i Toro y Moi wystąpią w Gdyni [VIDEO]