Skrzydlaty odkurzacz pomorskich plaż. Mewa siodłata jest sprytna, ale bywa bardzo okrutna

Piją też na słono

- Prawie wszystkie mewy, przynajmniej okresowo, zamieszkują wybrzeża morskie

- opowiada Sebastian Nowakowski z Parku Krajobrazowego „Mierzeja Wiślana”. - Nawet jeśli gniazda zakładają nad jeziorami, zimują chętnie nad morzem. Są zresztą doskonale dotego przystosowane. Mogą pić zarówno wodę słodką, jak i słoną. Gdy piją wodę słoną, specjalne gruczoły położone nadoczami pomagają im odprowadzać sól przez nozdrza, ułatwiając zachowanie równowagi elektrolitowej. To tak, jakby każda mewa miała w sobie miniaturową odsalarkę.

Rekiny pływają w Bałtyku, choć nie są stałymi rezydentami naszych wód morskich

Są wszystkożerne i pełnią rolę służby sanitarnej na plaży. Cokolwiek pływa po powierz-chni wody, lub morze wyrzuci na brzeg, a da się połknąć, trafia do ich żołądków. Niestrawione resztki pokarmu wydalane są drogą tradycyjną, albo jako wypluwki (np. kości ryb). W ten sposób niestety, mewy padają też ofiarą plastikowych przedmiotów.

Młode co roku inaczej ubarwione

- Charakterystyczny dla mew jest zmienność barw upierzenia zależna od wieku

- mówi Sebastian Nowakowski. - Przez pierwsze 3-4 lata życia, w zależności od gatunku mewy mają specyficzne tzw. szaty młodociane, co roku inne. Obserwacja młodocianych mew jest trudna i wymaga dobrej znajomości tych szat i dużego opatrzenia. Inaczej jest z mewami dorosłymi, gdzie z reguły gdy patrzymy na wielkość ptaka, kolor głowy, dzioba, nóg i płaszcza (wierzchu skrzydeł) i końce skrzydeł oraz brzegi i spód skrzydeł w locie, pomyłki w identyfikowaniu gatunków prawie się nie zdarzają.

Mewa siodłata jak odkurzacz

Największa ze wszystkich jest mewa siodłata, której dorosłe osobniki bez problemu wypatrzy każdy obserwator. Jest mniej więcej wielkości dzikiej gęsi - osiąga długość ciała ok. 80 cm, rozpiętość skrzydeł 170 cm i waży do około dwa kilogramy.

- Od innych mew odróżnia się wyraźnie masywną sylwetką i ubarwieniem - jej tzw. płaszcz (upierzenie skrzydeł) jest czarny z wierzchu, a odbardzo podobnej mewy żółto-nogiej - cielistą barwą nóg

- wyjaśnia Sebastian Nowakowski. - Mewa siodłata zamieszkuje wybrzeża północnego Atlantyku, u nas się nie gnieździ. Jej naturalnym siedliskiem są skaliste wybrzeża, których w Polsce po prostu nie ma. Ale widzimy ją na naszym wybrzeżu przez cały rok. Dorosłe mewy pojawiają się u nas zaraz polęgach, które odbywają się też po skandynawskiej stronie Bałtyku. Przylatują z przychówkiem, który często pozostaje unas dłużej, niż rok, stąd obserwacje młodych wiosną i latem.

Mewa siodłata jest prawdziwym odkurzaczem plaży. Zjada dosłownie wszystko, co zmieści się w dziobie, bez problemu połyka więc np. większe ryby, mniejsze ptaki (zwykle martwe, potrafi też upolować nie tylko pisklęta innych mew, ale też dorosłe, mniejsze gatunki o wadze do 75 dkg), kraby, szczury, a nawet resztki warzyw ze statków. Gdy jest bardzo głodna zjada nawet jagody. W wielu nadmorskich miastach Ameryki Północnej opanowała również wysypiska śmieci. W Wielkiej Brytanii regularnie pojawiają się doniesienia o mewach, które żywcem pożerają gołębie i atakują psy. Sprytne ptaki zrzucają też na ulicę ostrygi, by przejeżdżające samochody kruszyły ich muszle - to znana mewia praktyka.

- Mewa ta składa trzy jaja w okresie od kwietnia do czer-wca do gniazda, które zwykle jest dołkiem wysłanym niedbale odrobiną piór, czasem też mchów. Wysiadywanie rozpoczyna się po zniesieniu ostatniego jaja, dlatego pisklęta wykluwają się jednocześnie pookoło 27 dniach

- kontynuuje biolog. - Zdolność do lotu osiągają po około ośmiu tygodniach. Wiele młodych ginie jednak jako łup innych mew oraz kruków i ptaków drapieżnych. Dorosłe jako wrogów naturalnych mają jedynie orła przedniego i bieliki. Najstarsza mewa siodłata w naturze dożyła 27 lat, natomiast ptaki żyjące np. w ogrodach zoologicznych miały nawet 44 lata.

Do mewy siodłatej podo-bna jest mewa żółtonoga, która jest jednak od niej wyraźnie mniejsza i znacznie lżejsza, ma też inną barwę nóg. Gniazduje ona na północy Europy (po Islandię i Grenlandię), ale sporadycznie obserwowane są próby lęgów i na naszym wybrzeżu. Najczęściej widzimy ją u nas zimą, jest jednak wyraźnie mniej liczna, niż mewa siodłata.

Lęgi na trójmiejskich dachach

- Mewa srebrzysta to najliczniejsza u nas duża mewa wielkości w przybliżeniu kury domowej (do 70 cm długości)

- opowiada Sebastian Nowakowski. - Jest podobna do mewy pospolitej, zwanej też szarą, lecz znacznie od niej większa. Ma popielaty grzbiet i płaszcz oraz cieliste nogi i żółty dziób z wyraźną czerwoną plamą. Charakterystyczna jest też żółta tęczówka oka oraz czarne końce skrzydeł. Jest to mewa o ogromnych zdolnościach adaptacyjnych - może gnieździć się nie tylko na wybrzeżu, ale też nad jeziorami, na torfowiskach, a nawet w miastach.

Zmiany klimatyczne spowodowały, że wiele gatunków dotychczas u nas niespotykanych zaczęło nas odwiedzać

W latach 90. zaczęła zakładać gniazda na dachach bloków, falochronach, itp. konstrukcjach, gdzie nie jest niepokojona. Nie jest to więc nic dziwnego, gdy spotkamy na osiedlu krzyczące pisklę, które już sfrunęło z dachu bloku na dół i wzywa rodziców. Mewy srebrzyste powszechnie żerują na wysypiskach odpadów, np. na gdańskich Szadółkach są to stali bywalcy przez cały rok. Jest to mewa w ekspansji terytorialnej, jej zasięg w ostatnich latach mocno się rozszerzył, szczególnie wewnątrz Europy.
Wykluwa się z jaja pokryta szarym, ciemno nakrapianym maskującym puchem. Kiedy wyrastają jej pierwsze lotki i sterówki, staje się ciemnobrązowa. Po kolejnym pierzeniu staje się coraz jaśniejsza, aż wreszcie w czwartym roku życia uzyskuje typową da dorosłych ptaków biało-szarą szatę. Razem jest to 10 różnych szat.

Pisklęta mewy srebrzystej domagają się pożywienia dziobiąc czerwoną plamę na dziobie dorosłego ptaka. Rodzice w odpowiedzi na taki gest zwracają porcję pożywienia.

Ptaki te nie są wybredne; zjedzą dosłownie wszystko, co znajdzie się w zasięgu dzioba. W poszukiwaniu pokarmu są bardzo sprytne. Potrafią w biały dzień ukraść z komuś z ręki hamburgera, Bywają też okrutne, nie zawahają się też przedwydziobaniem młodej foczce oczu, dzięki czemu staje się ona łatwym łupem. Znane są nawet przypadki, gdy niechcący połknęły własne pisklęta. Rzecz jasna, na co dzień są troskliwymi rodzicami i zaciekle bronią swoich gniazd. Znane są też z umiejętności naśladowania głosów np. miauczenia kotów, co nierzadko demonstrują stojąc przy miskach, w których ludzie dokarmiają te zwierzęta.

Do mewy srebrzystej bardzo podobna jest mewa białogłowa. Rozpoznamy ją po żółtych nogach. Ta mewa również u nas się gnieździ, lecz zdecydowanie w południowej części Polski (najdalej na północ sięga obecnie do okolic Włocławka). Zimą jednak możemy zobaczyć ją również nad Zatoką Gdańską.

Kolczaste łakomczuchy. Dobrze, że je lubimy, bo jeże w Polsce objęte są całkowitą ochroną

Rzadcy goście

Czasem zalatują do nas z dalekiej północy również inne duże mewy, np. blada i polarna. Dorosła mewa polarna jest najłatwiejsza do zauważenia - z daleka wygląda, jakby była zupełnie biała. Dopiero z bliska widać bardzo jasnopopielaty płaszcz. Nogi tej mewy są jasnoróżowe, a dziób żółty z czerwoną plam-ką. Dobrą cechą rozpoznawczą jest czerwona obwódka oka, jednak dobrze widoczna jest ona tylko z bliska.

Mewa blada jest nieco większa od srebrzystej i z pozoru podobna, jednak nie ma ona w ogóle czarnych elementów upierzenia. Jej nogi są bladoróżowe, a obwódka oka żółtawa.
Wszystkie opisane powyżej mewy są chronione na terenie niemal całej Europy, także prawem unijnym.