Skarby średniowiecza w Muzeum Narodowym w Gdańsku [ZDJĘCIA]

Średniowiecze - czas pełen skrajności i paradoksów: okrucieństw, nędzy z jednej strony i wykwintnego zbytku z drugiej. Czas wojen i pomorów. Zagrożenia życia. Nic dziwnego, że ludzie owej epoki z żarliwą wiarą powierzali swe troski i lęki wstawiennictwu świętych, orędownictwu Maryi i opatrzności Bożej, a sztuka sakralna, pełna bogatych treści, rozkwitała. Dla niej właśnie warto się wybrać się na spotkanie ze średniowieczem.

Na wystawę w gdańskim Muzeum Narodowym wybrano najciekawsze eksponaty. Dość powiedzieć, że prezentowane rzeźby pochodzą z kolekcji, którą gromadzono od początku istnienia placówki, a dziś należy do najcenniejszych w kraju. Składają się na nią przede wszystkim dzieła warsztatów pomorskich, choć są też zabytki importowane z ośrodków europejskich, np. Madonna n ałożu z Kolonii czy alabastrowe figury z Nottingham.

Madonna Tronująca

Dziełem o niezaprzeczalnej wartości historycznej jest romańska Madonna tronująca z Dzieciątkiem. To jedna z najstarszych rzeźb drewnianych na terenie obecnej Polski (z kościoła św. Jerzego w Jezierniku), która powstała około 1375 r. Z tej samej świątyni pochodzi uśmiechnięty Anioł z banderolą.

Jest też figura Marii w połogu. Z Helu. Przychodziły do niej modlić się położnice przed porodem, a potem by podziękować za szczęśliwe rozwiązanie.

Zatrzymajmy się przed pięknym ołtarzem św. Elżbiety zprzełomu XIV iXV w., który, zdaniem kustosza zbiorów bazyliki Mariackiej Tomasza Korzeniowskiego, trafił ztej świątyni przedwojną dogdańskiego muzeum jako depozyt. Dyrektor Wojciech Bonisławski zapewnia z kolei, że w muzealnych księgach inwentarzowych z 1939 r. zabytek widnieje jako własność muzeum. Każda ze stron przedstawia swoje dokumenty i racje, ale jak na razie ołtarz św. Elżbiety pozostaje w muzeum i można go podziwiać na tej wystawie.

Łódka na kadzidło jak prawdziwy holk

Równie cenne są dawne dzieła sztuki złotniczej. Na ekspozycji zobaczymy łódkę na kadzidło, której forma powtarza wiernie budowę statku typu holk, oraz wilkom gdańskich żeglarzy morskich wykonany z rogu żubra oprawionego w miedź złoconą.

W zbiorach placówki są bezcenne paramenty i szaty liturgiczne, uszyte z jedwabnych tkanin wyprodukowanych w najlepszych manufakturach Europy i Azji. Hafty na niektórych ornatach, kapach i tzw. lnianej bieliźnie ołtarzowej wykonały gdańskie brygidki. Zakon ten funkcjonował w grodzie nad Motławą od XIV do XIX w. W zbiorach muzeum są też hafty zakonnic w Żukowie.

Większość zabytkowych tkanin pochodzi z kościoła Mariackiego w Gdańsku. Gdy w XVI w. świątynię przejęli luteranie szaty i akcesoria liturgiczne schowano w szafach i skrzyniach, i na ponad trzy wieki całkiem o nich zapomniano.Odkryto je dopiero na początku XIX w. przy okazji remontu kościoła. Z bazyliki Mariackiej pochodzi np. XV-wieczny czarny ornat z haftowaną pretekstą z koronacji Matki Bożej z kościoła Mariackiego.

Wędrując po wystawie warto się zatrzymać przed skrzydłem ołtarza Maryjnego ze scenami Adoracji Dzieciątka i Koronacji Marii z kościoła parafialnego w Nieżywięciu, malowanym temperą na desce, z użyciem złota, czy też przyjrzeć się uważniej Madonnie z Osic, która twarz wzruszy nas czułością i smutkiem. Ale nie mniejszy podziwu wzbudzi pochylona ku wiernym św. Elżbieta z gdańskiego szpitala czy Chrystus Ukrzyżowany z kościoła św.Katarzyny.

Niezwykłe to dzieła.